Charakterystyka oleju kokosowego
Olej kokosowy nazywany jest również tłuszczem kokosowym oraz masłem kokosowym. Należy do grona produktów określanych mianem superfoods, które w pozytywny sposób oddziałują na nasze zdrowie. Stanowi naturalny olej roślinny, który otrzymywany jest w wyniku tłoczenia miąższu z orzechów palmy kokosowej.
Olej kokosowy występuje w stałej postaci (w temperaturze do 26 stopni) oraz charakteryzuje się białą barwą. W wyższych temperaturach szybko przyjmuje postać płynną oraz przybiera żółtawy odcień.
Tłuszcz kokosowy znajduje wiele zastosowań w kuchni i kosmetyce. Jest jedynym tłuszczem spożywczym, który nie wpływa na przyrost tkanki tłuszczowej, tylko zwiększa wytwarzaną energię potrzebną do spalania nadmiaru kalorii. Uchodzi również za szczególnie zdrowy, ponieważ w jego składzie znajdują się nasycone kwasy tłuszczowe: kwas laurynowy, kwas palmitynowy, kwas kaprylowy oraz kwas stearynowy, a także tłuszcze nienasycone z grupy omega-6 oraz omega-9: kwas linolowy oraz kwas oleinowy.
Rodzaje oleju kokosowego
Olej kokosowy jest produktem ogólnodostępnym. Występuje w dwóch postaciach: nierafinowanej oraz rafinowanej.
Olej kokosowy nierafinowany – charakteryzuje się kokosowym aromatem oraz smakiem. Dzięki temu, że nie ulega procesowi rafinacji, to cechuje się większą zawartością składników odżywczych w porównaniu z olejem rafinowanym. Nadaje się przede wszystkim do pielęgnacji skóry oraz włosów. W kuchni można go stosować na zimno, jednak nie powinno się na nim smażyć.
Olej kokosowy rafinowany – olej poddawany jest procesowi rafinacji, czyli zabiegowi oczyszczania, w wyniku którego zostaje pozbawiony większości cennych właściwości, a także aromatu. Olej rafinowany charakteryzuje się większą trwałością oraz wytrzymałością w wysokich temperaturach. Wykorzystywany jest w kuchni do smażenia i pieczenia. Nie nadaje się jednak do stosowania na zimno oraz do zabiegów pielęgnacyjnych.
Jakie są wartości odżywcze oleju kokosowego?
Tak jak wspomnieliśmy wyżej, w oleju kokosowym możemy znaleźć nasycone kwasy tłuszczowe oraz nienasycone kwasy tłuszczowe. Jakie inne wartości odżywcze znajdują się w jego składzie?
Wartości odżywcze w 100 gramach oleju kokosowego:
- Wartość energetyczna: 892 kcal,
- Tłuszcze: 99 g,
- Kwasy tłuszczowe nasycone: 82 g,
- Kwasy tłuszczowe jednonienasycone: 6,33 g,
- Kwasy tłuszczowe wielonienasycone: 1,70 g,
- Tłuszcze trans: 0,02 g,
- Wapń: 1,0 mg,
- Żelazo: 0,05 mg,
- Cynk: 0,02 mg,
- Witamina E: 0,11 mg,
- Witamina K: 0,6 µg.
Źródło: United States Department of Agriculture National Nutrient Database
Warto również wiedzieć, że w jednej łyżce oleju kokosowego (13,6 g) znajduje się około 121 kcal.
Jakie są właściwości zdrowotne oleju kokosowego?
Olej kokosowy jest źródłem nasyconych kwasów tłuszczowych, które posiadają łańcuchy węglowe średniej długości – nazywane są kwasami MCT (ang. Medium Chain Triglycerides).
Kwasy MCT wyróżniają się lepszym trawieniem oraz wchłanianiem w naszym organizmie. Niektóre badania wskazują, że to dzięki nim olej kokosowy dodaje energii, pozytywnie oddziałuje na skórę, pomaga w walce z nadwagą i otyłością trzewną.
Dzięki zawartości kwasu laurynowego olej kokosowy wykazuje właściwości antybakteryjne i antygrzybiczne. Wykorzystywany jest do leczenia próchnicy, chorób dziąseł, a także do zwalczania bakterii znajdujących się w obrębie jamy ustnej. Dodatkowo przyspiesza procesy gojenia się ran.
Olej kokosowy wykorzystywany jest do zwalczania bakterii w obrębie jamy ustnej. Naturalnie leczy choroby dziąseł oraz próchnicę.
Badania sugerują, że olej kokosowy może także wspomagać leczenie pacjentów borykających się z chorobą Parkinsona lub z Alzheimerem. To wszystko dzięki kwasom MCT, które poprawiają funkcje poznawcze.
Warto wiedzieć, że trawienie oleju kokosowego zachodzi z pominięciem insuliny. Oznacza to, że olej nie podnosi stężenia glukozy we krwi. Dodatkowo zwiększa stężenie „dobrej” frakcji cholesterolu – HDL.
Olej kokosowy działa nawilżająco oraz regenerująco na skórę. Łagodzi również stany zapalne, podrażnienia, uczucie pieczenia oraz natłuszcza i spowalnia procesy starzenia się naskórka. Może być także stosowany przez osoby walczące z łuszczycą, trądzikiem pospolitym, skórą atopową oraz egzemą. Tłuszcz kokosowy stanowi składnik kremów nawilżających, balsamów oraz olejków do demakijażu.
Olej kokosowy nawilża i regeneruje skórę oraz łagodzi stany zapalne i podrażnienia. Może być także wykorzytywany do pielęgnacji suchych i zniszczonych włosów.
Olej kokosowy wykorzystywany jest do pielęgnacji suchych i zniszczonych włosów, ponieważ regeneruje ich strukturę oraz domyka łuski. Pomaga także w walce z łupieżem, a wmasowywany w skalp, pobudza cebulki do wzrostu.
Niektóre badania dowodzą, że olej kokosowy może łagodzić napady padaczkowe u dzieci. Wspomniane już kwasy MCT transportowane są do naszej wątroby, w której zostają przekształcone w ciała ketonowe – są stosowane wśród pacjentów z padaczką. Obecność ciał ketonowych w diecie może wpływać na zmniejszenie ilości napadów padaczkowych.
Spożywanie oleju kokosowego, powoduje, że nasz organizm dysponuje większymi zasobami energii. Kwasy tłuszczowe MCT wykorzystywane są do produkcji energii oraz mogą przyspieszać tempo przemiany materii. Z tego powodu uważa się, że tłuszcz kokosowy zapobiega nadwadze. Warto również dodać, że olej kokosowy zaspokaja nasz głód i powoduje zwiększone wchłanianie witamin, składników mineralnych oraz aminokwasów rozpuszczalnych w tłuszczach.
Tłuszcz kokosowy dodaje energii, zaspokaja głód oraz powoduje lepsze wchłanianie witamin, aminokwasów i składników mineralnych, które rozpuszczają się w tłuszczach.
Olej jest źródłem przeciwutleniaczy, które zwalczają wolne rodniki. Dodatkowo zwiększa wchłanianie wapnia w jelitach. Dzięki temu uchodzi za naturalny środek, który wspomaga leczenie osteoporozy i zwiększa objętość kości.
Zawartość kwasów tłuszczowych nasyconych, a zwłaszcza kwasu laurynowego, naturalnie oddziałuje na naszą gospodarkę hormonalną. Naukowcy uważają, że olej kokosowy stosowany wśród kobiet z menopauzą pozytywnie wpływa na poziom estrogenów.
Olej kokosowy – jak go stosować?
Olej kokosowy znajduje wiele zastosowań, zarówno w kuchni, jak i w kosmetyce. Można go stosować do gotowania, pieczenia i smażenia, ponieważ składa się z nasyconych kwasów tłuszczowych, które nadają mu odporność na działanie wysokich temperatur.
Nierafinowany olej kokosowy może stanowić dodatek do słodkich wypieków, owoców, koktajli, a także kawy. Dodaje żywności kokosowego aromatu oraz dodatkowo dostarcza organizmowi energii.
Należy pamiętać o tym, aby przechowywać olej kokosowy w temperaturze pokojowej. Po otwarciu należy go zużyć w ciągu 12 miesięcy.
Olej kokosowy możemy bezpośrednio stosować na skórę oraz na włosy – pozytywnie wpływa na kondycję naskórka oraz wygładza kosmyki poprzez domykanie łusek włosa. Olej jest także dobrym dodatkiem do gotowych już kosmetyków. Z jego pomocą wykonamy domowe maseczki na twarz lub odżywki. Nadaje się również do popularnego zabiegu olejowania włosów.
Płukanie jamy ustnej olejem kokosowym stosowane było w medycynie ajurwedyjskiej od wieków. Jeżeli chcemy pozbyć się bakterii, wyleczyć choroby dziąseł, odświeżyć swój oddech oraz wybielić zęby, to wystarczy, że będziemy płukać jamę ustną codziennie przez około 20 minut jedną łyżką stołową oleju kokosowego.
Niektórzy stosują olej kokosowy w roli naturalnego środka czyszczącego. Nadaje się on jako dodatek do prania oraz produkt do czyszczenia mebli.
Przeczytaj: Olej palmowy – czy jest rakotwórczy? Właściwości i zastosowanie
Olej kokosowy – dawkowanie
Podczas stosowania oleju kokosowego w kuchni, musimy pamiętać o tym, że jest on tłuszczem o dużej zawartości kalorii. Za maksymalną dawkę dla osób dorosłych uchodzą maksymalnie 3-4 łyżki stołowe oleju dziennie.
Olej kokosowy – czy może być stosowany w czasie ciąży?
Stosowanie oleju kokosowego na skórę przez kobiety w ciąży może zapobiegać powstawaniu rozstępów oraz pojawianiu się blizn na skórze. Produkt jest naturalny i bezpieczny dla dziecka.
Olej kokosowy dla dzieci i niemowląt
Badania wskazują na to, że olej kokosowy jest produktem bezpiecznym dla skóry niemowląt, dlatego też może zastąpić gotowe kosmetyki. Olej łagodzi podrażnienia, wysypki, alergie skórne, a także odparzenia.
Zapoznaj się: Olej palmowy a kokosowy – jaka jest różnica?
Fakty i mity o oleju kokosowym
Na końcu artykułu przedstawimy Wam zestawienie najpopularniejszych opinii o oleju kokosowym w formie faktów i mitów.
1. Olej kokosowy pozytywnie wpływa na cholesterol
Fakt i mit: Prawdą jest, że olej kokosowy podwyższa poziom „dobrego” cholesterolu frakcji HDL. Niestety, kwas laurynowy, który zawarty jest w oleju kokosowym, wpływa również na podwyższenie „złej” frakcji cholesterolu – LDL.
2. Olej kokosowy jest dobrym zabezpieczeniem przed promieniowaniem UV
Mit: Często możemy się spotkać z opiniami mówiącymi o tym, że olej kokosowy stosowany jest w roli zastępcy kosmetyków z filtrem SPF 10. Jest to mit, ponieważ olej nie stanowi dobrego zabezpieczenia przed promieniowaniem UV. Jego wskaźnik ochrony przeciwsłonecznej jest niski i wynosi około 1-2 SPF.
3. Olej kokosowy nas odchudzi
Mit: Olej kokosowy może pozytywnie wpływać na nasz metabolizm, ale nie sprawi, że samoistnie znikną kilogramy masy ciała. Do tego potrzeba przede wszystkim zbilansowanej diety oraz odpowiedniej dawki ruchu.
4. Olej kokosowy przyczynia się do rozwoju miażdżycy
Fakt: Niestety, spożywanie dużych ilości oleju kokosowego może przyczynić się do rozwoju miażdżycy, a także do zawału. Już w jednej łyżce oleju kokosowego znajduje się wystarczająca ilość kwasów tłuszczowych nasyconych, które w dużych ilościach nie są mile widziane w naszej diecie. Oznacza to, że ten rodzaj oleju nie powinien być spożywany przez osoby, które znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.
5. Olej kokosowy wzmacnia odporność
Mit: W składzie oleju kokosowego znajduje się kwas laurynowy, który wykazuje właściwości antybakteryjne. Warto jednak wiedzieć, że ten kwas nie wpływa na regenerację komórek naszego organizmu, a jedynie jest wykorzystywany w procesach energetycznych. Oznacza to, że olej kokosowy nie wpłynie w pozytywny sposób na poprawę naszej odporności.
6. Stosowanie oleju kokosowego nie niesie za sobą skutków ubocznych
Mit: Olej kokosowy może wywoływać reakcje alergiczne. Poprzez jego codzienne spożywanie możemy również doświadczyć dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takich jak biegunka. Dzieje się tak, ponieważ olej kokosowy negatywnie wpływa na florę bakteryjną jelit.
Zapoznaj się: Olej kokosowy w ciąży – 10 skutecznych zastosowań
7. Olej kokosowy jest naturalnym lekiem dla diabetyków
Mit: Prawdą jest, że olej kokosowy charakteryzuje się wysoką zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych i nie powoduje nagłych skoków glukozy we krwi. Warto jednak pamiętać, że dieta bogata w tłuszcze nasycone zwiększa ryzyko zachorowania na cukrzycę typu II.
8. Olej kokosowy obciąża włosy
Mit: Tak jak wspomnieliśmy wyżej, olej kokosowy stosowany jest w kosmetyce – zwłaszcza do pielęgnacji włosów. Krążą jednak opinie, które zarzucają mu nadmierne obciążanie włosów, a tym samym uszkadzanie cebulek włosowych. Jest to mit. Olej kokosowy regeneruje skórę głowy, nie przyczynia się do łupieżu oraz pobudza cebulki do wzrostu.
Bibliografia
A. Piotrowska, N. Totko-Borkusiewicz, A. Klucznik, Olej kokosowy – możliwości zastosowań kosmetycznych, Postępy Fitoterapii, 20(2) 2019 (dostęp online) http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2019/07/pf_2019_136-144.pdf
K. Banach, Olej kokosowy- właściwości i znaczenie w diecie człowieka, Journal of NutriLife, 2015
