Olej sezamowy – wartości odżywcze
Olej sezamowy wytwarzany jest podczas tłoczenia na zimno ziaren sezamu. Występuje w dwóch rodzajach: jako olej sezamowy z nieprażonych ziaren sezamu oraz olej sezamowy z prażonych nasion sezamu. Charakteryzuje go brązowa barwa oraz wyjątkowy smak – możemy w nim wyczuć nuty orzechowe. Olej nieprażony będzie mieć jaśniejszą barwę oraz delikatniejszy smak w porównaniu z olejem z nasion prażonych.
Olej sezamowy stanowi cenne źródło kwasów tłuszczowych, minerałów, witamin oraz innych, prozdrowotnych substancji odżywczych. Wyróżnia go wysoka zawartość tłuszczów nienasyconych, które stanowią aż 80% jego składu. Kwasy tłuszczowe nienasycone, w porównaniu do tłuszczów nasyconych, określane są jako zdrowe tłuszcze. Włączenie ich do jadłospisu pomaga w unormowaniu stężenia cholesterolu we krwi, co zapobiega miażdżycy i chorobom sercowo-naczyniowym.
Zawartość witamin z grupy B sprawia, że olej pozytywnie oddziałuje m.in. na układ sercowo-naczyniowy i układ nerwowy, witamina K zapobiega pękaniu i zwapnianiu naczyń krwionośnych oraz pomaga w utrzymaniu gospodarki wapniowej. Witamina A uczestniczy w procesach widzenia, witamina E w naturalny sposób ochrania przed szkodliwym działaniem wolnych rodników – odpowiadają za starzenie się organizmu oraz wywołują stany zapalne. Natomiast fitosterole obniżają stężenie „złego” cholesterolu frakcji LDL.
W składzie oleju sezamowego znajdują się m.in.:
- kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3,
- kwasy tłuszczowe z rodziny omega-6,
- fitosterole,
- stanole,
- witamina A,
- witaminy z grupy B (witamina B1, witamina B2, witamina B3, witamina B6, witamina B9),
- witamina E,
- witamina K,
- wapń,
- magnez,
- cynk,
- żelazo,
- fosfor,
- sód,
- miedź,
- mangan.
Kaloryczność oleju sezamowego
Olej sezamowy należy do grona produktów spożywczych o dość wysokiej kaloryczności. W jego 100 gramach zawartych jest około 880 kalorii. Natomiast jedna łyżka stołowa oleju dostarczy nam około 100 kalorii.
Uwaga: Dietetycy zakładają, że dzienne zapotrzebowanie osoby dorosłej w kwasy tłuszczowe powinno stanowić 30% wartości energetycznej, czyli kaloryczności.
Olej z sezamu ma niską wartość indeksu glikemicznego, co oznacza, że mogą po niego sięgać diabetycy oraz osoby borykające się z insulinoopornością. Dodatkowo olej sezamowy może być pomocny w obniżaniu stężenia glukozy we krwi.
Olej sezamowy – jakie są jego właściwości prozdrowotne?
Olej sezamowy wykazuje cenne właściwości, które pozytywnie oddziałują na nasze zdrowie oraz na aspekty kosmetyczne, takie jak kondycja skóry i włosów.
Olej wykazuje właściwości:
- przeciwzapalne,
- antyoksydacyjne (przeciwstarzeniowe),
- łagodzące,
- oczyszczające i lekko przeczyszczające,
- wzmacniające m.in. układ odpornościowy i układ sercowo-naczyniowy.
Olej sezamowy wspiera odporność
Olej sezamowy w swoim składzie zawiera cynk, dlatego też wykazuje pozytywne działanie na nasz układ odpornościowy. Cynk nie tylko podnosi odporność, ale również pomaga organizmowi w walce z infekcjami.
Dodatkowo ten naturalny produkt zwalcza wolne rodniki odpowiadające za procesy starzenia się komórek i rozwój chorób nowotworowych (w tym raka jelita grubego, raka piersi, raka płuc, raka wątroby).
Olej sezamowy na układ sercowo-naczyniowy
Składniki zawarte w oleju sezamowym sprawiają, że ten naturalny produkt zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych oraz chroni przed miażdżycą. Olej obniża poziom cholesterolu całkowitego, cholesterolu frakcji LDL, trójglicerydów. Wspiera pracę serca, wspomagając utrzymanie jego prawidłowych skurczów. Dodatkowo spowalnia proces powstawania tkanki tłuszczowej.
Obecność magnezu sprawia, że olej może pomóc w obniżeniu ciśnienia tętniczego krwi.
Olej sezamowy na zaparcia
Regularne stosowanie oleju sezamowego wpływa na pracę jelit i na przemianę materii, dlatego też olej z sezamu zalecany jest w walce z nawracającymi zaparciami. Możemy m.in. przygotować domową miksturę z oleju sezamowego, miodu i wody. Wystarczy, że każdego ranka na czczo wypijemy szklankę wody z łyżką stołową miodu i kilkoma łyżeczkami oleju z nasion sezamu.
Olej sezamowy a układ nerwowy
Badania naukowe dowodzą, że olej z sezamu w naturalny sposób wspiera naszą koncentrację oraz poprawia procesy zapamiętywania. Dodatkowo działa kojąco na układ nerwowy, zmniejszając stres i napięcie.
Olej sezamowy w czasie rekonwalescencji
Doustne stosowanie oleju sezamowego zalecane jest dla osób, które przechodzą okres rekonwalescencji ze względu na to, że naturalny olej stanowi cenne źródło minerałów.
Olej sezamowy na kaszel
Sezam wykazuje działanie wykrztuśne i ułatwia usuwanie zalegającej wydzieliny z górnych dróg oddechowych.
Sprawdź: Olejek z oregano – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania
Olej sezamowy na zdrowe kości
Obecność cynku i wapnia sprawia, że olej z nasion sezamu w naturalny sposób zapewni zdrowie naszym kościom. Naukowcy wykazują, że niedobory tych minerałów mogą determinować rozwój osteoporozy.
Olej sezamowy wykorzystywany jest również w naturalnym leczeniu dolegliwości powiązanych z reumatoidalnym zapaleniem stawów.
Olej sezamowy na bóle mięśniowe
Niektóre źródła wskazują, że naturalny olej sezamowy może łagodzić bóle mięśniowe oraz reumatyczne. Najbardziej skuteczne jest połączenie oleju z sokiem z imbiru. Mieszankę przelewa się na gazę lub ściereczkę, przykłada na skórę w okolicach bolesnego miejsca, a na końcu delikatnie wciera.
Olej z sezamu a jama ustna
Ten naturalny olej roślinny wykorzystywany jest do zabiegu płukania jamy ustnej, który na celu ma redukcję płytki bakteryjnej oraz łagodne wybielanie zębów. Stosując płukanki z olejem sezamowym, wzmacniamy dziąsła, redukując podrażnienia, krwawienia oraz stany zapalne. Zmniejsza się także ryzyko rozwoju próchnicy.
Przeczytaj: Olej kokosowy na zęby – jakie daje efekty?
Olej sezamowy w kosmetyce
Olej sezamowy wykorzystywany jest również w przemyśle kosmetycznym jako naturalny składnik pielęgnacji skóry i włosów.
Olej sezamowy na skórę
Tak jak pisaliśmy, przeciwutleniacze zawarte w oleju zwalczają szkodliwe działanie wolnych rodników, które uszkadzają komórki skóry. Oznacza to, że olej sezamowy przeciwdziała i hamuje procesy starzenia się skóry, czyli powstawanie zmarszczek. Cechują go również właściwości regenerujące, nawilżające, przeciwzapalne, dlatego też zalecany jest nie tylko do cer normalnych, ale i problematycznych. Mogą po niego sięgać osoby z cerą wrażliwą, dojrzałą, suchą, naczynkową, trądzikową. Jego stosowanie może przynieść ulgę przy objawach atopowego zapalenia skóry. Olej sezamowy w naturalny sposób chroni naskórek przed promieniowaniem słonecznym.
Olej wykazuje także działanie oczyszczające, dlatego też wykorzystywany jest w metodzie OCM, czyli oczyszczania skóry olejami. Dodatkowo wyróżnia się w nim właściwości: przeciwświądowe, natłuszczające, ujędrniające, ochronne, wyrównujące koloryt skóry, poprawiające elastyczność, redukujące niedoskonałości i zmiany trądzikowe, zapobiegające powstawaniu zaskórników i zwężające pory.
Olej z sezamu jest pomocny w leczeniu oparzeń oraz wszelkiego rodzaju podrażnień naskórka. Olej wykorzystywany jest także do masażu, który równocześnie rozluźni spięte mięśnie, będzie stanowić naturalną aromaterapię, uelastyczni skórę i pomoże w usuwaniu toksyn poprzez naskórek. Wystarczy, że kilka łyżek podgrzanego oleju sezamowego naniesiemy na skórę, a następnie będziemy wykonywać energiczne i okrężne ruchy po całej powierzchni ciała. Po masażu warto przetrzymać olej na skórze przez kilka minut, a następnie wziąć prysznic.
Uwaga: Olej sezamowy można łączyć z innymi olejami roślinnymi i olejkami eterycznymi, a także dodawać go do balsamów do ciała czy do wody podczas kąpieli.
Zapoznaj się: Olejek z opuncji figowej – zastosowanie na skórę i włosy, opinie
Olej sezamowy na włosy
Olej sezamowy wykorzystywany jest przede wszystkim podczas domowego zabiegu olejowania włosów. Zawarte w nim substancje aktywne sprawiają, że nasze kosmyki są nawilżone, zregenerowane oraz błyszczące. Regularne wcieranie tego oleju roślinnego w skalp, przyspiesza porost nowych cebulek włosowych oraz hamuje nadmierne wypadanie kosmyków. Łagodzi również podrażnienia skóry głowy, swędzenie, zaczerwienie i łupież.
Uwaga: Olej sezamowy może przyczyniać się do nieznacznej zmiany koloru włosów – pasma stają się ciemniejsze.
Jak wykonać zabieg olejowania? Najczęściej stosuje się dwa sposoby, które określane są jako olejowanie na sucho oraz na mokro. Olejowanie na sucho polega na nałożeniu niewielkiej ilości oleju roślinnego na całej długości włosów. Olej na początku rozgrzewamy w dłoniach, rozprowadzamy równomiernie od długości za uchem i po same końcówki. Po upływie mniej więcej godziny olej zmywamy. Dla pewności, że olej zostanie dokładnie domyty z powierzchni włosów, zaleca się wykonywanie tak zwanego emulgowania. Polega ono na nałożeniu na olej ulubionej odżywki lub maski do włosów. Po upływie 15 minut całość zmywamy za pomocą letniego strumienia wody. Emulgowanie dokładnie rozpuszcza olej, dzięki czemu unikniemy przetłuszczania się włosów oraz nieestetycznego zbierania się w strąki. W przypadku metody na mokro wykonujemy takie same kroki jak powyżej, jednak olej nakładamy na mokre włosy – nadmiar wody odsączamy za pomocą miękkiego ręcznika.
Warto wiedzieć, że olej wykorzystywany jest w roli naturalnej bariery przed przedwczesnym siwieniem włosów. Wówczas zaleca się, aby wcierać go od nasady do połowy długości włosów.
Co ciekawe, w niektórych źródłach możemy znaleźć również informacje o tym, że olej z nasion sezamu wspomaga walkę z wszawicą. Wystarczy, że wetrze się go dokładnie w skórę głowy oraz we włosy – na całej ich długości – i pozostawi na 30 minut. Następnie kosmyki można umyć za pomocą specjalistycznego szamponu.
Przeczytaj także: Jaki podkład pod olejowanie włosów?
Jak stosować olej sezamowy w kuchni?
Tak jak wspomnieliśmy wyżej, olej sezamowy cechuje charakterystyczny zapach oraz smak, dlatego też znajduje szerokie zastosowanie w kulinariach. Wykorzystywany jest zwłaszcza w kuchni azjatyckiej, natomiast w kuchni europejskiej stosowany jest jako aromatyczny dressing do sałatek oraz składnik marynaty do mięs. Olej sezamowy możemy również dodawać do zupy, owsianki, granoli czy do owocowego koktajlu.
Warto wiedzieć, że olej sezamowy tłoczony na zimno podczas obróbki termicznej traci swoje cenne właściwości oraz zmienia nuty smakowe – staje się gorzki. Oznacza to, że nie nadaje się do smażenia potraw – oleju nie powinno się podgrzewać do temperatury wyższej niż 70 stopni Celsjusza.
Jak przechowywać olej z sezamu?
Przyjmuje się, że oleje tłoczone na zimno powinny być przechowywana w butelkach z ciemnego szkła. Zaleca się, aby po otwarciu olej przechowywać w lodówce (optymalna temperatura wynosi od 4 do 10 stopni Celsjusza), aby spowolnić proces utleniania się kwasów tłuszczowych. Na olej z sezamu negatywnie oddziałuje zarówno wysoka temperatura, jak i promieniowanie słoneczne.
Uwaga: W przypadku olejów roślinnych może zachodzić tak zwana sedymentacja (osadzanie się osadu), która sprawia, że olej staje się gęsty oraz mętny. Jest to naturalne zjawisko, które można odwrócić poprzez dokładne wstrząśnięcie butelką oleju.
Uwaga: Przy zakupie oleju sezamowego warto zwrócić uwagę na to, aby produkowany był ze 100% nasion sezamu, a dodatkowo był nierafinowany, czyli tłoczony na zimno. Jego przydatność do spożycia wynosi do sześciu miesięcy od daty wytłoczenia.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania oleju sezamowego?
Po olej sezamowy nie powinny sięgać osoby borykające się z: alergią na nasiona sezamu, silnymi biegunkami, zapaleniem pęcherzyka żółciowego, owrzodzeniem wątroby.
Olej jest bezpieczny dla kobiet w ciąży oraz karmiących piersią.
Bibliografia
A. Żbikowska, Zdrowie zamknięte w butelce. Rodzaje i właściwości olejów, Przegląd Gastronomiczny, 2011
M. Szandruk, M. Skrzypiec-Spring, E. Szeląg, A. Szeląg, Preparaty nawilżające błonę śluzową nosa i gardła, Strzelectwo sportowe (nowoczesne rozwiązania szkoleniowe) zeszyt nr. 12, Wrocław, 2015 (dostęp online) https://www.pzss.org.pl/assets/files/biblioteka-trenera/2015/04_2015_szandruk-skrzypiec-szelag-szelag-preparaty-nawilzajace-blone-sluzowa-nosa-i-gardla.pdf
E. Kondratowicz-Pietruszka, Charakterystyka profilu kwasowego olejów roślinnych bogatych w polinienasycone kwasy tłuszczowe, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 2011 (dostęp online) https://docplayer.pl/5373075-Charakterystyka-profilu-kwasowego-olejow-roslinnych-bogatych-w-polinienasycone-kwasy-tluszczowe.html
A. Szajdek, J. Borowska, Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2004 (dostęp online) https://pttz.org/zyw/wyd/czas/2004,%204(41)%20Supl/01_Szajdek.pdf
A. Kopeć, E. Nowacka, E. Piątkowska, Charakterystyka i prozdrowotne właściwości steroli roślinnych, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011
B. Ślaska-Grzywna, M. Szmigielski, M. Krajewska, A. Sagan, A. Starek, A. Blicharz-Kania, D. Andrejko, B. Zdybel, D. Góral, Chemiczne właściwości oleju tłoczonego na zimno z nasion sezamu, Przemysł Chemiczny, 2018
K. Kwas, M. Mostowy, P. Kozielewicz, J. J. Sajkowska-Kozielewicz, Przegląd leków aktualnie stosowanych w leczeniu bólu w chorobie zwyrodnieniowej stawów, Farmacja Polska, 2020
