Oliwa z oliwek – zawartość prozdrowotnych składników
Oliwa z oliwek powstaje w wyniku tłoczenia lub rafinacji. Produkt w czystej postaci jest nie tylko smaczny, ale również i zdrowy. Ten tłuszcz roślinny zawiera jednonienasycone kwasy tłuszczowe (z rodziny omega-6 i omega-3) oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe, dzięki czemu nie podnosi stężenia cholesterolu we krwi, a wręcz obniża poziom „złego” cholesterolu frakcji LDL. Jest również źródłem przeciwutleniaczy oraz witamin.
Oliwa z oliwek zawiera:
- jednonienasycone i wielonienasycone kwasy tłuszczowe,
- karotenoidy i polifenole,
- chlorofile i sterole roślinne,
- skwalen,
- witaminę A,
- witaminy z grupy B,
- witaminę C,
- witaminę D,
- witaminę E,
- witaminę K,
- potas,
- magnez,
- fosfor.
Oliwa z oliwek – ile ma kalorii?
W 100 gramach oliwy z oliwek zawartych jest około 884 kalorii. Oznacza to, że jedna łyżka stołowa dostarczy nam 88 kalorii. Szczególną ostrożność w stosowaniu oliwy z oliwek powinny więc zachować osoby zmagające się z nadwagą, z otyłością, a także stosujące dietę mającą na celu redukcję kilogramów masy ciała.
Jakie są rodzaje oliwy z oliwek?
Tak jak wspomnieliśmy wyżej, oliwa z oliwek produkowana jest z miąższu owoców drzewa oliwnego. Warto wiedzieć, że tradycja uprawy oliwek sięga do 6000 tysięcy lat wstecz, natomiast na samą jakość oliwy wpływa wiele czynników, m.in. gatunek i dojrzałość oliwek, sposób ich uprawy czy metoda tłoczenia.
Oliwa z oliwek przede wszystkim znajduje zastosowanie w naszej kuchni. Na rynku dostępnych jest wiele jej rodzajów, przez co wybór odpowiedniego tłuszczu może sprawiać nam trudność. Oliwę z oliwek możemy podzielić ze względu na poziom jej kwasowości oraz ze względu na sposób tłoczenia – do spożycia nadają się wyłącznie oliwy z pierwszego tłoczenia oraz z drugiego tłoczenia. Poniżej prezentujemy jej najpopularniejsze odmiany.
Oliwa extra virgin – oliwa z pierwszego tłoczenia na zimno. Do jej produkcji nie wykorzystuje się środków chemicznych, a miąższ ze świeżych oliwek uzyskuje się dzięki rozgnieceniu w prasce. Przyjmuje się, że jest to oliwa najwyższej jakości i o najniższym poziomie kwasowości – do 0,8%. Zazwyczaj cechuje ją zielonkawy kolor oraz duża gęstość. Znajduje zastosowanie w celach zdrowotnych oraz w kuchni, np. w roli dodatku do sałatek. Jest powszechnie dostępna w sklepach spożywczych.
Oliwa virgin – uzyskiwana jest w takim sam sposób, co oliwa extra virgin, czyli z pierwszego tłoczenia na zimno, jednak owoce wykorzystywane do jej produkcji cechują się niższą jakością. Oliwa charakteryzuje się średnim poziomem kwasowości – od 0,8% do 2%. W porównaniu do oliwy extra virgin rzadziej można ja znaleźć na sklepowych półkach, ponieważ wykorzystywana jest w przemyśle spożywczym w roli dodatku do oliw niższej jakości.
Oliwa lampante – ten rodzaj oliwy z oliwek poddawany jest zabiegowi rafinacji, czyli podgrzewaniu. Rafinacja sprawia, że produkt traci swój smak i zapach, a także cenne właściwości odżywcze, takie jak witaminy czy polifenole. Produkt ma bardzo wysoki poziom kwasowości – powyżej 2%. Oliwa lampante jest zdatna do konsumpcji dopiero po zmieszaniu z oliwą virgin lub z oliwą extra virgin.
Oliwa z wytłoczyn oliwnych – pod nazwą kryją się oliwa sansa (z języka włoskiego) i oliwa pomace (z języka angielskiego). Oliwa z wytłoczyn oliwnych to produkt najniższej jakości pozyskiwany z odpadów pozostałych po procesie tłoczenia oraz poddawany procesowi rafinacji. Warto wiedzieć, że do oliwy dodaje się również rozpuszczalniki chemiczne, co sprawia, że nie cechuje się ona żadnymi prozdrowotnymi właściwościami.
Która oliwa z oliwek jest najlepsza?
Chcąc zadbać o nasze zdrowie, wybierajmy oliwę wysokiej jakości, czyli tłoczoną na zimno extra virgin. Nie powinniśmy natomiast zwracać uwagi na jej kolor, ze względu na to, że zależy on przede wszystkim od wykorzystanego gatunku oliwek i nie wpływa na zdrowotne walory tego produktu spożywczego. Oliwa extra virgin zazwyczaj cechuje się zielonkawym kolorem, jednak może również przybierać bardziej żółtą barwę i nie świadczy to o jej gorszej jakości czy niezdatności do spożycia.
Na co w takim razie warto zwrócić uwagę przy wyborze oliwy z oliwek? Podpowiadamy – na butelkę. Butelka z ciemnego szkła pozwoli nam uchronić produkt przed promieniowaniem słonecznym, dzięki czemu wydłuży się jego przydatność do spożycia.
Oliwa z oliwek – jak wpływa na nasze zdrowie?
Dzięki zawartości cennych kwasów tłuszczowych, witamin, makroelementów i przeciwutleniaczy oliwa z oliwek wysokiej jakości przyczynia się do poprawy naszego zdrowia.
Oliwa z oliwek zapobiega miażdżycy
Zawarte w oliwie z oliwek kwasy tłuszczowe podnoszą stężenie „dobrej” frakcji cholesterolu (HDL) oraz obniżają poziom „złego” cholesterolu (LDL). Sprawia to, że włączenie oliwy z oliwek do diety hamuje rozwój miażdżycy.
Oliwa z oliwek chroni przed astmą
Badania naukowe wskazują, że zawarty w oliwie kwas oleinowy może ochronić nas przed astmą oraz przed alergicznym zapaleniem błony śluzowej nosa.
Oliwa z oliwek działa antyoksydacyjnie
Tłuszcz roślinny stanowi bogate źródło przeciwutleniaczy (m.in. witamina E oraz polifenole), które hamują szkodliwe działanie tzw. wolnych rodników. Tym samym antyoksydanty przeciwdziałają procesom starzenia się organizmu oraz rozmnażaniu się komórek nowotworowych, a także wzmacniają błony komórkowe.
Oliwa z oliwek wspiera układ sercowo-naczyniowy
Kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 oraz omega-6 pozytywnie wpływają na ogólną kondycję układu sercowo-naczyniowego oraz układu nerwowego. Oliwa z oliwek obniża ciśnienie tętnicze krwi, dzięki czemu przeciwdziała chorobom związanym z układem sercowo-naczyniowym. Dodatkowo hamuje również powstawanie zakrzepów, co pomaga uniknąć udaru mózgu.
Oliwa z oliwek a choroba Alzheimera
Jak wynika z przeprowadzanych badań naukowych, oliwa z oliwek wpływa na opóźnienie demencji starczej oraz choroby Alzheimera.
Oliwa z oliwek opóźnia rozwój cukrzycy
Kolejne badania naukowców potwierdzają, że spożywanie oliwy z oliwek może zapobiegać rozwojowi cukrzycy typu II. Składniki zawarte w tym produkcie spożywczym przeciwdziałają skokom insuliny, tym samym regulując poziom tego hormonu.
Związki fenolowe obecne w oliwie wspomagają również metabolizm glukozy i poprawiają wrażliwość tkanek na insulinę.
Oliwa z oliwek wspiera układ odpornościowy
Oliwa z oliwek wykazuje działanie antybakteryjne oraz przeciwwirusowe. Oznacza to, że naturalnie wspiera naszą odporność i przeciwdziała atakom wrogich mikroorganizmów. Tłuszcz roślinny pomaga również w walce ze stanami zapalnymi organizmu.
Oliwa z oliwek wpływa na trawienie
Oliwa z oliwek wspomaga procesy trawienia oraz usuwania toksyn z organizmu. Warto również wiedzieć, że w roli dodatku do potraw, determinuje również nasze poczucie sytości po spożytym posiłku. Ponadto oliwa pomaga także w walce z nieżytem i owrzodzeniami żołądka.
Oliwa z oliwek przeciwdziała rozwojowi osteoporozy
Na wyróżnienie zasługuje również witamina D. Uczestniczy ona w przyswajaniu wapna, dzięki czemu oliwa z oliwek może zapobiegać rozwojowi osteoporozy u osób starszych oraz rozwojowi krzywicy u dzieci.
Kosmetyczne zastosowanie oliwy z oliwek
Oliwa z oliwek wykorzystywana jest również w przemyśle kosmetycznym do produkcji m.in. balsamów do ciała, kremów, peelingów, balsamów do ust, kosmetyków do demakijażu, preparatów do masażu (np. zwalczającego cellulit) czy produktów przeznaczonych do pielęgnacji wrażliwej skóry małych dzieci.
Oliwa z oliwek w pielęgnacji skóry
Właściwości oliwy sprawiają, że nasza skóra staje się nawilżona, gładka oraz miękka. Zawartość witaminy E oznacza, że tłuszcz roślinny zwalcza wolne rodniki, tym samym opóźniając procesy starzenia się skóry. Natomiast witamina A nadaje naskórkowi blasku. Dzięki obecności antyoksydantów oliwa z oliwek stanowi również naturalny filtr przed promieniowaniem słonecznym (UV).
Oliwa wykazuje również właściwości łagodzące i kojące, do tego wzmacnia odporność skóry, wspomaga procesy gojenia się ran i oparzeń. Zmniejsza dolegliwości związane z atopowym zapaleniem skóry, trądzikiem oraz z łuszczycą. Zapobiega nadmiernemu rogowaceniu się naskórka, reguluje pracę gruczołów łojowych, przywracając właściwy skład sebum. Zatrzymuje wewnątrz naskórka zarówno substancje odżywcze, jak i wodę.
Uwaga: Oliwę z oliwek możemy aplikować bezpośrednio na suchą lub zwilżoną skórę twarzy. Następnie wykonujemy delikatny masaż, rozprowadzając tłuszcz roślinny samymi opuszkami palców. Na końcu wycieramy twarz za pomocą miękkiego ręcznika.
Oliwa z oliwek w pielęgnacji włosów
Oliwa z oliwek stanowi naturalny dodatek kosmetyczny wykorzystywany do produkcji domowych masek i odżywek do włosów. Za pomocą oliwy możemy również wykonać tzw. zabieg olejowania, który przy regularnym stosowaniu znacząco poprawia kondycję naszej fryzury.
Oliwa z oliwek przede wszystkim nawilża, wzmacnia oraz nabłyszcza włosy. Nadaje się do każdej porowatości kosmyków, choć zalecana jest zwłaszcza w przypadku włosów suchych i zniszczonych oraz o wysokiej porowatości, z tendencjami do puszenia. Dodatkowo pozytywnie wpływa na skórę głowy, przeciwdziałając objawom łupieżu.
Oliwa z oliwek – jak stosować ją w kuchni?
Oliwa z pierwszego tłoczenia będzie stanowić zdrowy dodatek do wszelkiego rodzaju sałatek, a także do pizzy i dań składających się z warzyw lub z makaronu. Oliwa z oliwek nadaje potrawom wyrazistego smaku, ale również wspomaga wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, m.in. witaminy A, witaminy D, witaminy E oraz witaminy K.
Warto wiedzieć, że oliwa nadaje się również do słodkich wypieków – można ją zastosować zamiast masła lub margaryny wykorzystywanych do pieczenia ciast.
Oliwą z oliwek możemy zastąpić np. popularny olej rzepakowy stosowany do smażenia potraw. Tłuszcz nadaje się jedynie do jednorazowego rozgrzania.
Przeczytaj także: Mąka orkiszowa – właściwości, wartości odżywcze, kaloryczność
Jak przechowywać oliwę z oliwek?
Oliwę z oliwek powinniśmy przechowywać w szczelnie zamkniętej butelce z ciemnego szkła. Najlepiej, abyśmy trzymali ją w miejscu chłodnym oraz zaciemnionym.
Jeżeli zauważymy, że barwa oliwy przybiera pomarańczowe tony, a jej smak staje się lekko metaliczny, wówczas oznacza to, że produkt nie nadaje się do spożycia. Jełczenie oliwy z oliwek może być spowodowane niewłaściwymi warunkami przechowywania lub zbyt długim okresem przechowywaniem. Natomiast w temperaturze poniżej 8 stopni Celsjusza oliwa stanie się mętna, a na jej powierzchni wytrąci się osad.
Uwaga: Po otwarciu oliwę należy zużyć w ciągu trzech miesięcy.
Bibliografia
M. Wroniak, M. Maszewska, Oliwa z oliwek w diecie śródziemnomorskiej, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011
J. Marwicka, M. Makuch, K. Niemyska, Właściwości oraz kosmetyczne zastosowanie oliwy z oliwek jako produktu bogatego w substancje biologicznie czynne, Kosmetologia Estetyczna, vol. 4 2015 (dostęp online) http://aestheticcosmetology.com/wp-content/uploads/2019/02/ke2015.5-1.pdf
M. Wroniak, Oliwa z oliwek – znaczenie, technologia, klasyfikacja, Przemysł Spożywczy, 2008
A. Dankowska, M. Małecka, Skład i właściwości prozdrowotne oliwy z oliwek, Zeszyty Naukowe Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, 2010 (dostęp online) https://bazekon.uek.krakow.pl/zeszyty/171220021
K. Łoźna, A. Kita, M. Styczyńska, J. Biernat, Skład kwasów tłuszczowych olejów zalecanych w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, Problemy Higieny i Epidemiologii, 93 (4) 2012 (dostęp online) http://www.phie.pl/pdf/phe-2012/phe-2012-4-871.pdf
K. Krygier, M. Wroniak, K. Dobczyński, I. Kiełt, S. Grześkiewicz, M. Obiedziński, Charakterystyka wybranych rynkowych olejów roślinnych tłoczonych na zimno, Rośliny Oleiste, 1998
