Czym jest stewia?
Stewia jest jedną z najpopularniejszych substancji słodzących, które uchodzą za zdrowe zamienniki białego cukru. Dlaczego? Przede wszystkim wykazuje ona właściwości prozdrowotne oraz jest w łatwy sposób wydalana z naszego organizmu.
Naturalny słodzik występuje w różnych postaciach, dlatego też sami możemy wybrać najdogodniejszą dla nas formę. Stewię można zakupić w postaci: tabletek, proszku, kryształów, płynu, suszonych liści, rozdrobnionych suszonych liści. W odróżnieniu od innych słodzików, zwłaszcza tych sztucznych, stewia nie drażni ścian jelita i nie wywołuje uporczywych biegunek lub bólów brzucha.
Stewia występuje w formie tabletek, płynu, kryształów, proszku oraz suszonych liści.
Substancja słodząca produkowana jest z rośliny – stewii – byliny należącej do rodziny astrowatych. Współcześnie uprawa stewii odbywa się na terenach Ameryki, Azji oraz Europy. Co ciekawe, substancja słodząca wykorzystywana jest również w kosmetyce – stanowi składnik maseczek do twarzy oraz dodatek do kosmetyków przeznaczonych do skóry trądzikowej. Dzieje się tak, ponieważ liście stewii charakteryzują się właściwościami oczyszczającymi oraz regenerującymi. Dzięki temu stewia dezynfekuje skórę, przyspiesza gojenie się ran oraz zmniejsza zmiany trądzikowe.
Stewia a cukier
W Polsce stewia została dopuszczona do spożycia jako substancja słodząca w 2011 roku. Dietetycy podkreślają, że w przeciwieństwie do cukru białego nie wpływa negatywnie na nasze zdrowie – nie powoduje nadwagi, otyłości, nadciśnienia tętniczego, próchnicy, a dodatkowo pozytywnie oddziałuje na nasz układ odpornościowy.
Przyjmuje się, że jedna łyżeczka liści stewii odpowiada jednej szklance cukru białego.
Zapoznaj się: Stewia czy ksylitol – który słodzik lepszy?
Stewia – substancje odżywcze
Suszone liście stewii są bogatym źródłem składników odżywczych, które w pozytywny sposób oddziałują na nasze zdrowie. Głównym budulcem stewii są węglowodany. W jej składzie znajdziemy także błonnik pokarmowy, białka, tłuszcze oraz przeciwutelniacze: kwasy fenolowe, kwasy chlorogenowe, flawony, flawonole.
Stewia stanowi źródło błonnika pokarmowego, białka, przeciwutleniaczy, witamin oraz składników mineralnych. Dopuszczalna dobowa dawka stewii wynosi 4 miligramy na kilogram masy ciała.
Stewię charakteryzuje zawartość witamin oraz składników mineralnych. Można wśród nich wymienić: witaminy z grupy B, witaminę C, magnez, żelazo, wapń, potas, fosfor, sód, miedź, selen, cynk, mangan.
Europejski Urząd do spraw Bezpieczeństwa Żywności określił dzienną dawką stewii na poziomie 4 miligramów na każdy kilogram masy ciała.
Stewia – kaloryczność
Stewia jest substancją słodzącą, której wartość energetyczna jest równa 0. Oznacza to, że jej spożycie dostarcza nam 0 kalorii. Dla porównania inny słodzik – ksylitol – zawiera 240 kcal w 100 gramach, czyli około 14 kcal w łyżeczce.
Jaki jest indeks glikemiczny stewii?
Wartość indeksu glikemicznego stewii wynosi 0. Spożywanie tego słodzika nie skutkuje więc zwiększenie stężenia glukozy we krwi.
Stewia a cukrzyca
Tak jak wspomnieliśmy, wartość indeksu glikemicznego stewii jest równa 0. Oznacza to, że także organizm diabetyka nie będzie reagować zwiększeniem stężenia glukozy we krwi po spożyciu tej substancji słodzącej.
Niektóre badania wskazują, że stewia może wykazywać działanie hipoglikemizujące, czyli obniżające poziom glukozy we krwi. Jeden ze związków zawartych w stewii – stewiol – wpływa na zmniejszenie wchłaniania glukozy w jelicie cienkim oraz na wzrost insunolowrażliwości tkanek.
Jeżeli diabetycy chcą na stałe wprowadzić stewię do swojej diety, to powinni najpierw skonsultować się z lekarzem.
Jakie są właściwości zdrowotne stewii?
Stewia wykazuje właściwości grzybobójcze, przeciwwirusowe i antybakteryjne. Oznacza to, że uniemożliwia wzrost drożdży w organizmie oraz przeciwdziała bakteriom chorobotwórczym i infekcjom wirusowym. Dodatkowo nie powoduje pojawienia się zmian próchnicowych w obrębie jamy ustnej.
Substancja słodząca charakteryzuje się działaniem przeciwutleniającym, przeciwzapalnym, immunostymulującym, moczopędnym, antyseptycznym, przeciwbiegunkowym. Wpływa na układ sercowo-naczyniowy – obniża ciśnienie tętnicze krwi.
Stewia obniża ciśnienie tętnicze krwi, wpływa na układ odpornościowy, wspomaga procesy trawienne, przeciwdziała próchnicy.
Stewia działa regeneracyjnie na trzustkę, reguluje apetyt oraz wspomaga procesy trawienne. Wykazuje działanie antyoksydacyjne – zmniejsza wpływ stresu oksydacyjnego na organizm – oraz łagodzi stan zapalny w hepatocytach – komórkach wątrobowych.
Substancja słodząca jest zalecana dla osób, które zmagają się z nadwagą oraz z otyłością, ponieważ nie zawiera kalorii oraz zmniejsza wartość energetyczną posiłku. Może być także stosowana przez chorych na fenyloketonurię, ponieważ w większości przypadków nie powoduje alergii.
Stewia na boreliozę – czy to mit?
Współcześnie coraz częściej spotykamy się z opiniami mówiącymi o tym, że stewia może stanowić lek na boreliozę. Opinie oparte są na wynikach badań, które po raz pierwszy zostały przeprowadzone w 2015 roku. Wykazały one, że różne formy stewii mogą korzystnie oddziaływać na organizm chorych na boreliozę.
W tym momencie trudno jest jednoznacznie określić, czy stewia może stanowić lek na boreliozę. Do potwierdzenia tej tezy należy przeprowadzić kolejne badania naukowe.
Czym są glikozydy stewiolowe?
Glikozydy stewiolowe to substancje organiczne, które warunkują słodki smak stewii. Do tej pory w liściach rośliny zidentyfikowano około 30 glikozydów stewiolowych, które stanową 15% zawartości substancji słodzącej.
Glikozydy stewiolowe stosowane są przede wszystkim w przemyśle spożywczym, ponieważ nie ulegają procesowi fermentacji oraz są odporne na wysokie temperatury. Na terenie Unii Europejskiej oznaczane są symbolem E960. Występują m.in. w: słodkich napojach, piwach, dżemach, wyrobach cukierniczych, deserach, produktach piekarskich, gumach do żucia, płatkach śniadaniowych oraz w przetworach.
Jak stosować stewię?
Tak jak wspomnieliśmy na początku artykułu, stewia występuje w różnych formach. Jej tabletki zazwyczaj stosowane są do słodzenia ciepłych napojów – np. kawy lub herbaty. W jednym opakowaniu substancji słodzącej znajduje się 300 tabletek, co sprawia, że stosowanie stewii jest również ekonomicznym rozwiązaniem.
Stewia w kryształkach powinna być stosowana w takich samych ilościach jak cukier – proporcja 1:1. Substancję słodzącą w tej formie stosuje się do przetworów, wypieków, potraw oraz do słodzenia napojów.
Płynna stewia nadaje się do słodzenia płynnych oraz półpłynnych konsystencji. Można wśród nich wymienić: sosy, ciasta, desery, sałatki, budynie, jogurty, kawę, herbatę, kakao. Warto wiedzieć, że trzy krople stewii w płynie odpowiadają jednej kostce cukru.
Suszone liście stewii możemy zakupić w formie całej lub rozdrobnionej. W obu przypadkach przed użyciem najlepiej zmielić je w młynku. Dzięki temu uzyskamy proszek, który dodajemy do słodzenia potraw, wypieków oraz napojów.
Z liści stewii możemy również samodzielnie wykonać płynny słodzik. W jaki sposób? Wystarczy, że liście posiekamy, zalejemy ciepłą wodą i odstawimy, np. w szczelnie zamkniętym pojemniku, na około 24 godziny. Po upływie tego czasu wywar przecedzamy.
Inny sposób na uzyskanie płynnej substancji słodzącej polega na umieszczeniu suszonych liści stewii w garnku, zalaniu ich wodą oraz gotowaniu na wolnym ogniu przez około 2 godziny. Na końcu wywar wystarczy przecedzić.
Skutki uboczne stosowania stewii
Jeżeli będziemy spożywać stewię według zaleceń, czyli w dziennej dawce 4 mg na kilogram masy ciała, to nie doświadczymy skutków ubocznych. Nadużywanie stewii może negatywnie wpływać na wchłaniania się wapnia oraz żelaza w naszym organizmie. Wynika to ze składu stewii, w którym występują małe ilości tzw. składników antyodżywczych – kwasu szczawiowego oraz garbników.
U niektórych osób może wystąpić nietolerancja stewii – zazwyczaj objawia się ona przy zastosowaniu zbyt dużych dawek. Objawami nietolerancji są: zwiększona akcja serca, spowolniona akcja serca.
Stewia – przeciwwskazania
Stewia wykazuje działania, które mogą obniżać stężenie cukru we krwi. Oznacza to, że nie każdy diabetyk będzie mógł włączyć ją do swojego jadłospisu. W tym przypadku konieczna jest konsultacja z lekarzem.
Zamiennik cukru wpływa na obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Przeciwwskazaniem do stosowania stewii jest więc zbyt niskie ciśnienie.
Stewia może wchodzić w interakcje z lekami, m.in. z: lekami przeciwzapalnymi, przeciwwirusowymi, przeciwgrzybiczymi, obniżającymi poziom cholesterolu, przeciwnowotworowymi, przeciwdrobnoustrojowymi, zwiększającymi oddawanie moczu oraz z lekami wpływającymi na płodność.
Stewia w ciąży – czy można ją stosować?
W przypadku kobiet w ciąży oraz karmiących piersią stosowanie stewii powinno zostać skonsultowane z lekarzem. Przeciwwskazaniem może być m.in. cukrzyca ciążowa.
Bibliografia
K. Gęsiński, E. Majcherczak, G. Gozdecka, Stewia (Stevia rebaudiana Bertoni) jako źródło wybranych mikroelementów, Inż. Ap. Chem. 52, 2, 2013
F. Brouns, A. Potzel, Stewia – naturalna szansa na zmniejszenie dodatku cukru w żywności i napojach, Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, 2014
I. Babczyńska, Stewia – naturalny słodzik, Miesięcznik Wojewódzkiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach, 2012
