Introwertyk – kim jest?
Termin introwersji wywodzi się z języka łacińskiego – jest to połączenie słów intra (wewnątrz) i vertere (zwracać się). Pojęcie introwersji wprowadził psychiatra i psycholog, Carl Gustav Jung, w ramach badań nad pojęciem temperamentu, czyli względnie stałych cech ludzkiej osobowości występujących od wczesnego dzieciństwa i będących podstawą rozwoju osobowości.
Jeżeli więc spojrzymy na introwertyzm poprzez pryzmat temperamentu, to okaże się, że w rzeczywistości mamy jedynie niewielki wpływ na to, czy jesteśmy typem introwertyka, czy ekstrawertyka. Współcześnie jednak introwersja definiowana jest w tzw. teoriach osobowości, a wokół niej narosło wiele, krzywdzących mitów. Introwersji nie powinniśmy bowiem utożsamiać z nieśmiałością, samotnością, z kompleksami i niskim poczuciem własnej wartości, fobiami społecznymi, zaburzenia lękowymi czy z depresją.
Introwertyzm to typ osobowości, który może dotyczyć do 50% populacji.
Warto wiedzieć, że u introwertyków wzmożoną aktywność wykazuje tzw. część hamująca, czyli część przywspółczulna autonomicznego układu nerwowego. Przez to też introwertycy w silnych sytuacjach stresowych mogą wykazywać opóźnione reakcje, natomiast na co dzień wydają się powściągliwi. Badania naukowe dowodzą także, że introwertyków charakteryzuje wysokie pobudzenie kory mózgowej. Oznacza to, że wykazują wysoką wrażliwość na bodźce, dlatego też próbują ich unikać.
Pamiętajmy o tym, że introwertyzm nie jest zaburzeniem natury psychologicznej ani chorobą. Jest to natomiast powszechnie występujący typ osobowości – przyjmuje się, że może dotyczyć od 30% do 50% całej populacji.
Cztery podtypy introwertyków
Osobowość introwertyczną można podzielić również na cztery typy. Podział ten przede wszystkim pokazuje, że introwertyzm może mieć różne oblicza – każdego człowieka należy postrzegać w sposób indywidualny. Wyróżniamy:
- osobowość introwertyczną społeczną,
- osobowość introwertyczną myślącą,
- osobowość introwertyczną lękliwą,
- osobowość introwertyczną powściągliwą.
Introwertyk społeczny znajduje się najbliżej stereotypowego odbierania pojęcia introwertyzmu. Osoba ta ceni samotność, unika zatłoczonych miejsc, dużych imprez i wydarzeń – nie w wyniku lęku społecznego, a z powodu własnych preferencji. Natomiast sporadycznie spotyka się z rodziną lub w małym gronie najbliższych znajomych. Introwertycy społeczni w związku cenią sobie własną przestrzeń – potrzebują samotności, aby „naładować baterie” i na nowo cieszyć się bliskością partnera.
Introwertyka myślącego cechuje skłonność do autorefleksji i rozmyślania na temat uczuć, emocji. Szuka odpowiedzi na nurtujące go zagadnienia i wypoczywa w czasie czynności wymagających od niego wysiłku intelektualnego. Jest skupiony, skrupulatny, lubi obserwować otoczenie oraz jest świadomy własnych potrzeb. Natomiast w towarzystwie może sprawiać wrażenie nieśmiałego lub wycofanego.
Introwertyk lękliwy rzadko kiedy wychodzi poza własną strefę komfortu, dlatego też stroni od miejsc, w których nie czuje się bezpieczny oraz od środowiska, które go zbytnio stymuluje. Wyróżnia go wycofanie społeczne i towarzyszące uczucie niepokoju. Introwertykowi lękliwemu z trudnością przychodzi nawiązywanie nowych znajomości czy budowanie relacji, za to bardzo dobrze czuje się w gronie najbliższych – przede wszystkim ceni sobie stabilizację i poczucie bezpieczeństwa.
Introwertyka powściągliwego cechuje wycofanie – niechętnie okazuje swoje emocje w towarzystwie, wnikliwie obserwuje poznane osoby i zachowuje powściągliwość do momentu nawiązania bliższej relacji. Ten typ introwertyka jest sumienny, obowiązkowy, zawsze można na nim polegać. Lubi uciekać w świat refleksji i własnych przemyśleń, nie przepada za spontanicznością i niespodziankami.
Przeczytaj: Empatia – czym jest, jak możemy się jej nauczyć?
Introwertyzm a osobowość
Osobowość można zdefiniować jako zespół zazwyczaj stałych i trwałych cech odnoszących się do sposobu reagowania na bodźce, sposobu podejmowania decyzji oraz ogólnego modelu życia. Przyjęło się, że nasza osobowość może kształtować się średnio do 20. roku życia. Kluczową rolę odgrywa okres dzieciństwa, ale wpływ na charakter mają również: geny, funkcjonowanie i budowa układu nerwowego, środowisko, relacje rodzinne, relacje z rówieśnikami, wydarzenia z przeszłości.
Wśród składników osobowości wymienia się: inteligencję, charakter, temperament, wartości, potrzeby, umiejętności, zainteresowania, postawę, postrzeganie siebie i postrzeganie świata.
Typ osobowości opisują wskaźniki, m.in. wskaźnik typów Myers-Briggs. Zakłada on, że każdy z nas posiada indywidualne preferencje psychiczne w zakresie:
- pobudzania – sposobu reagowania na otaczające nas bodźce,
- uwagi – metod zbierania informacji,
- decydowania – metod i schematów podejmowania decyzji,
- życiowości – modelu życia.
Właśnie w zakresie pobudzania można wyróżnić introwersję oraz ekstrawersję. Introwertyk skupia swoją energię w obrębie wewnętrznego świata psychicznego, własnych uczuć, emocji, przeżyć. Natomiast ekstrawertyk zajmuje się działaniem i skupianiem energii na zewnątrz. Introwertyk bazuje więc na własnych pomysłach i ideałach, a świat zewnętrzny raczej nie jest obiektem jego zainteresowań. Przed podjęciem kluczowych decyzji zawsze stara się rozważyć wszystkie za i przeciw, a także przyszłe konsekwencje swoich działań – nie cechuje go działanie spontaniczne.
Osobowość inaczej definiuje natomiast popularny tzw. model Wielkiej Piątki (The Model of Big-Five Personality), który został opracowany przez Paula Costę i Roberta McCrae’a. Według niego na osobowość składa się pięć czynników:
- neurotyczność lub stałość emocjonalna,
- ekstrawersja lub introwersja,
- otwartość na doświadczenie,
- ugodowość lub antagonizm,
- sumienność lub nieukierunkowanie.
Na podstawie Wielkiej Piątki introwersja cechuje się mniejszą ilością energii w sytuacjach towarzyskich – w porównaniu z ekstrawersją – oraz z większą powściągliwością. Wynika to z tego, że introwertycy najlepiej wypoczywają we własnym towarzystwie i potrzebują okresów samotności i ciszy.
Sprawdź: Psychoterapia – od czego zacząć?
Jakie są charakterystyczne cechy introwertyka?
Przed opisaniem cech introwertyka warto wspomnieć, że każdy człowiek jest jednostką indywidualną, na którą składają się odmienne cechy charakteru, osobowości czy temperamentu. Oznacza to, że dane cechy mogą – ale nie muszą – występować u każdej osoby introwertycznej.
Osobowość introwertyczną może cechować:
- unikanie bodźców (tłumów, koncertów, imprez, dużych wydarzeń),
- chęć spędzania czasu w samotności,
- małomówność,
- sumienność, ambicja, rzetelność, refleksyjność, kreatywność,
- niechęć do pracy w grupie,
- bycie dobrym słuchaczem,
- potrzeba ciszy i spokoju,
- zamiłowanie do porządku,
- dłuższy proces nawiązywania i rozwijania relacji,
- chęć rozwoju osobistego i skupianie się na własnym wnętrzu,
- rezerwa w stosunku do nowo poznanych osób.
Introwertyk a relacje międzyludzkie
Osoba introwertyczna tłumi w sobie emocje, rzadko dzieli się przemyśleniami z otoczeniem – nawet z tym najbliższym. Jest raczej ostrożna w kontaktach międzyludzkich, woli unikać tłumów, za to bardzo dobrze czuje się w małym gronie stałych znajomych. Nie zależy jej na budowaniu nowych relacji czy romantycznych związków. Lubi własne towarzystwo i rzadko kiedy czuje się tak naprawdę samotna. Zazwyczaj nie posiada ona dużego grona znajomych i kieruje się zasadą – jakość, a nie ilość.
Osobowość introwertyczna może mieć problem w budowaniu związków, a swoje emocje i zauroczenia przeżywa potajemnie. Nie wie, jak wykonać pierwszy krok, rozpocząć rozmowę czy flirtować. Introwertyk zazwyczaj potrzebuje czasu, aby otworzyć się na nową znajomość. Dlatego też zwłaszcza na początku romantycznej relacji może uchodzić na zamkniętego w sobie lub mało zaangażowanego.
Introwertyk ceni własne towarzystwo i spokój. Lubi odpoczywać w samotności i w zaciszu własnego domu nie ze względu na unikanie ludzi i fobie społeczne, a zgodnie ze swoimi preferencjami.
Stała relacja z introwertykiem może z pozoru wydawać się zawiła, jednak najważniejsza jest prawidłowa komunikacja, mówienie wprost o własnych potrzebach, wyznaczenie granic i stref komfortu – osoba introwertyczna ceni sobie chwile spędzone w samotności. W zamian za to introwertyk odwdzięczy się oddaniem, troską, chęcią niesienia pomocy czy próbą rozwiązywania konfliktów bez bazowania na silnych emocjach.
Pamiętajmy przede wszystkim o tym, że introwertycy nie są osobami aspołecznymi i najczęściej nie borykają się również z fobiami społecznymi. Mogą być dobrymi partnerami, przyjaciółmi, rodzicami – po prostu cenią sobie własny komfort i bezpieczeństwo, co wcale nie oznacza, że celowo się izolują lub nie lubią ludzi. Najlepiej wypoczywają we własnym towarzystwie, skupiając się na rozwoju np. intelektualnym.
Zapoznaj się: Człowiek empatyczny – czyli jaki? Wyjaśniamy
Introwertyk – dobry słuchacz
Introwertyk jest dobrym słuchaczem. Nie czuje potrzeby ciągłego komunikowania się z otoczeniem, waży swoje słowa i zastanawia się, w jakiej formie je przekazać. Preferuje rozmowy z pojedynczymi osobami, unika dużych dyskusji. Woli kontakt poprzez e-mail niż rozmowy na żywo i rozmowy telefoniczne. Nie lubi również zbyt dużo mówić na swój temat, przez co też bywa odbierany jako skryty czy zamknięty w sobie.
W towarzystwie najbliższych ceni interesujące rozmowy, unika natomiast płytkich tematów i tzw. small talków. W dyskusjach nie opiera się na emocjach, a na rzeczowej i logicznej argumentacji. Źle czuje się w hałasie, ponieważ uniemożliwia mu to odpowiednie skupienie uwagi.
Introwertyk w pracy
W pracy introwertyk unika współpracy i wykonywania zadań w zespołach, ponieważ łatwiej jest mu decydować i skupiać się na zadaniu w pojedynkę. Czasami może odbierać siebie jako osobę nieomylną i niezastąpioną. Ceni w sobie wydajność i wielozadaniowość, ale potrzebuje ciszy i spokoju, aby móc rozwiązać dany problem. Introwertycy spełniają się w zawodach, w których nie muszą budować relacji międzyludzkich ani współpracować z innymi.
Introwertyk doceniany jest w pracy, w której liczą się: samodzielność, dokładność, skrupulatność. Wbrew pozorom, wielu introwertyków uchodzi za dobrych mówców publicznych. Mimo że bycie w centrum uwagi jest dla nich stresujące, to kompleksowo przygotowują się do swojego wystąpienia. Dzięki warstwie merytorycznej i technicznemu przygotowaniu ich mowy są interesujące, przemyślane, elokwentne.
W pracy introwertyk zawsze jest dokładnie przygotowany i nigdy nie robi czegoś na ostatnią chwilę. Poważnie podchodzi do powierzonych mu zadań, a do tego jest rzetelny, dokładny i punktualny. Na jego biurku również zawsze panuje porządek.
Introwertyk – osoba kreatywna
Introwertycy częstą bywają wyjątkowo kreatywni. Na co dzień lubią obserwować rzeczywistość, a w domowym zaciszu stawiają na rozwój osobisty – szlifują również swoje talenty, o których nie lubią otwarcie rozmawiać, ani przechwalać się własnymi osiągnięciami.
Osobowością introwertyczną cechują się na przykład osoby związane ze światem sztuki: pisarze, malarze, muzycy, aktorzy. Wśród najbardziej znanych introwertyków można wymienić: Michała Anioła, Abrahama Lincolna, Audrey Hepburn, Billa Gates’a, J.K. Rowling, Emmę Watson.
Introwertyk a ekstrawertyk
Carl Gustav Jung zdefiniował dwa typy osobowości: introwertyka oraz ekstrawertyka. Współcześnie dużo mówi się również o trzecim typie osobowości – ambiwertyku – wykazującym cechy charakterystyczne zarówno dla introwertyków, jak i ekstrawertyków. W rzeczywistości rzadko zdarza się, że wykazujemy wyłącznie cechy ekstrawertyczne lub introwertyczne. Większość z nas znajduje się gdzieś w środku, czyli jest ambiwertykiem. Najczęściej jednak porównujemy ze sobą jedynie dwa pierwsze typy osobowości, głównie ze względu na to, że całkowicie się od siebie różnią. Nie można jednak postrzegać typów osobowości w kategoriach „lepszy” lub „gorszy”.
Ambiwertyk to typ osobowości, który wykazuje zarówno cechy charakterystyczne dla introwertyków, jak i dla ekstrawertyków.
Charakterystyczne dla introwertyków cechy opisaliśmy wyżej, dlatego teraz pokrótce skupimy się na zachowaniach i charakterze ekstrawertyków.
Ekstrawertycy są postrzegani jako osoby otwarte na innych ludzi, na nowe znajomości i relacje. Są towarzyscy, głośni, zdecydowanie wolą mówić, niż aktywnie słychać. Chętnie dzielą się swoimi przemyśleniami, osiągnięciami. W pracy cenią sobą zadania w grupach, z łatwością odnajdują się nawet w trudnych sytuacjach. Nie stronią od koncertów, dużych wydarzeń i imprez. Lubią znajdować się w centrum uwagi, dlatego też – często mylnie – określa się ich jako osobowości narcystyczne. Ekstrawertycy najczęściej podejmują spontaniczne decyzje i nie zastanawiają się nad konsekwencjami swoich czynów. Przez to też mogą być odbierani jako lekkomyślni czy nierozsądni.
Mimo że introwertycy i ekstrawertycy różnią się jak ogień i woda, to mogą tworzyć satysfakcjonujące relacje międzyludzkie, przyjaźnie czy związki. Wszystko jest jednak kwestią odpowiedniej dojrzałości, komunikacji i zrozumienia różnić płynących z charakteru i temperamentu.
Polecamy: Sapioseksualizm – na czym polega i kim jest sapioseksualista?
Bibliografia
M. Oboda, M. Nowojewska-Fosse, Siła introwersji, Implantologia Stomatologiczna, 2020 (dostęp online) https://implantologiastomatologiczna.pl/wp-content/uploads/2020/04/IS_21_www.pdf
A. Stefańczyk, Psychologia wywierania wpływu i psychomanipulacji, Gliwice 2005
J. Strelau, B. Zawadzki, Psychologia. Podręcznik akademicki, Gdańsk 2016
W. Strus, J. Cieciuch, Poza Wielką Piątkę – przegląd nowych modeli struktury osobowości, Polskie Forum Psychologiczne, tom 19 nr 1, 2014
J. Cieciuch, M. Łaguna, Wielka Piątka i nie tylko. Cechy osobowości i ich pomiar, Roczniki Psychologiczne. Towarzystwo Naukowe KUL, 2014 (dostęp online) http://czasopisma.tnkul.pl/index.php/rpsych/article/view/3156/3262
