Pojęcie ambiwersji
Carl Gustav Jung na początku XX wieku wyróżnił dwa podstawowe typy osobowości: introwersję (introwertyk czerpie energię od wewnątrz, czyli od skupiania się na swoim wewnętrznym świecie i własnym rozwoju) i ekstrawersję (ekstrawertyk czerpie energię z bodźców zewnętrznych, takich jak przebywanie w towarzystwie innych ludzi). Taki podział na podstawie całkowitych przeciwieństw krytykowany był przez innych psychologów i badaczy, którzy sygnalizowali konieczność wprowadzenia trzeciego typu osobowości. Wśród nich był Hans Eysenck, który uważany jest za twórcę osobowości ambiwertycznej.
Według angielskiego psychologa, Hansa Eysencka, większość społeczeństwa łączy w sobie cechy zarówno ekstrawertyczne, jak i introwertyczne. Dlatego też powstał trzeci, środkowy typ osobowości (obok ekstrawersji i introwersji), czyli ambiwertyk. Z języka łacińskiego słowo „ambo” oznacza „oba”.
Cechy typowe dla introwersji i ekstrawersji mogą przeplatać się ze sobą w różnym stopniu i zależą przede wszystkim od czynników indywidualnych. Mimo to całościowe zachowania nie pozwalają na jednoznaczne zakwalifikowanie danej osoby do grona ekstrawertyków lub introwertyków i sprawiają, że ambiwertyk uważany jest za najbardziej uniwersalny typ osobowości.
Introwertyk i ekstrawertyk
Zanim przejdziemy do cech występujących w ambiwersji, przyjrzyjmy się jeszcze cechom introwertyków i ekstrawertyków.
Cechy introwertyka
Introwertyk uchodzi za typ osobowości zamkniętej. Oznacza to, że unika przebywania w tłumie, uczestniczenia w imprezach czy w innych wydarzeniach na szeroką skalę. Wynika to z tego, że różnorodne bodźce zewnętrze negatywnie na niego oddziałują – czuje zmęczenie, rozgoryczenie, staje się nerwowy. Energię czerpie natomiast z samotności, relaksu w we własnym domu, z czytania książek, rozwiązywania krzyżówek czy z samorozwoju.
Introwertyka nie powinno się utożsamiać z kimś, kto boryka się z fobiami społecznymi lub jest antyspołeczna. Osoby z osobowością introwertyczną również mają grono znajomych i przyjaciół, jednak jest ono ograniczone, a spotkania zazwyczaj odbywają się na neutralnym gruncie, czyli w domu.
Introwertyk w pracy ceni sobie możliwość rozwoju, osiągania nowych celów, ale także ciszę, spokój, czas na przemyślenia. Odnajduje się zwłaszcza w pracy zdalnej oraz w zawodach, które nie wymagają wykonywania zadań grupowych.
Cechy ekstrawertyka
Ekstrawertyk to całkowite przeciwieństwo introwertyka. Ten typ osobowości energię czerpie z przebywania wśród ludzi. Do szczęścia potrzebuje stałych bodźców zewnętrznych. Nie przeszkadzają mu tłumy, bycie w centrum uwagi. Chętnie spędza czas w dużych grupach znajomych oraz podczas imprez masowych. Jest dobrym mówcą, ale gorszym słuchaczem. Przez otoczenie odbierany jest jako otwarty, wesoły optymista.
Ekstrawertyk może mieć problem ze skupieniem swojej uwagi. Przeszkadza mu długotrwała samotność, stagnacja, brak możliwości samorozwoju. Może ulegać zachowaniom impulsywnym, lubi spontaniczność i zmiany.
W pracy ekstrawertyk odnajduje się na stanowiskach kierowniczych, menadżerskich, wymagających kontaktów oraz współpracy z innymi ludźmi. Lubi pracować w grupie, w której zazwyczaj odgrywa rolę przywódcy, unika monotonnych obowiązków.
Zapoznaj się: Sapioseksualizm – na czym polega i kim jest sapioseksualista?
Jakie są charakterystyczne cechy ambiwertyka?
Poniżej opisujemy cechy, które przedstawiane są jako charakterystyczne dla osób z osobowością ambiwertyczną.
Ambiwertyk w towarzystwie
Ambiwersja łączy w sobie cechy pozostałych dwóch osobowości. Oznacza to, że ambiwertyk w niektórych sytuacjach zachowuje się w pełni ekstrawertycznie, np. będąc duszą towarzystwa w gronie znajomych, których doskonale zna, lub zamyka się w sobie i staje się jedynie wycofanym słuchaczem, jeżeli w towarzystwie pojawiają się obce osoby lub dominujące osobowości.
Ambiwertyk docenia samotność
W porównaniu do ekstrawertyka – ambiwertyk może odczuwać przytłoczenie wynikające z nadmiaru bodźców, np. z przebywania w tłumie, z udziału w imprezach masowych itp. Wówczas spędza czas, relaksując się w domowym zaciszu. Nie obawia się monotonii i stagnacji. Natomiast w sytuacji, gdy spędza większość czasu w samotności, to może towarzyszyć mu silna chęć spotkania się z innymi ludźmi lub chęci do przeprowadzenia jakiejś zmiany.
Ambiwertyk unika impulsywności
Ambiwertyk często unika działań impulsywnych i spontanicznych. Naukowcy dowodzą, że osoby wykazujące ten typ osobowości uchodzą za najbardziej stabilne emocjonalnie, ale w niektórych sytuacjach mogą oczywiście ulegać emocjom.
Ambiwertyk umie dowodzić małą grupą
Ambiwertycy równocześnie są aktywnymi słuchaczami, jak i pełnymi energii mówcami. Potrafią wzbudzać zaufanie w swoim środowisku. W pracy odnajdują się na stanowiskach kierowniczych, lecz dowodzenie dużą grupą może ich przytłaczać. Zdecydowanie lepiej radzą sobie we współpracy z małymi grupami. Ambiwertyk jako szef potrafi być zarówno ugodowy, cierpliwy i empatyczny, jak i uparty i niezależny.
Przyjmuje się, że osoby cechujące się ambiwersją są pracowite, sumienne, nakierowane na realizację celów i rozwój osobisty. Zarówno w życiu prywatnym, jak i w pracy, nie obawiają się zmian – są elastyczne.
Ambiwertyk w związku – jak się zachowuje?
Dzięki temu, że ambiwertyka charakteryzuje uniwersalna osobowość, to może stworzyć szczęśliwą relację zarówno z introwertykiem, ekstrawertykiem, jak i z innym ambiwertykiem. Potrafi dostosować się do każdej sytuacji, pójść na kompromis, zrozumieć potrzeby swojej partnerki/partnera, wysłuchać i pomóc.
Ambiwertyk w związku kieruje się emocjami i zdrowym rozsądkiem równocześnie.
Krytyka ambiwertyków
Osobowość ambiwertyczna bywa krytykowana ze względu na zachodzące zmiany w zachowaniach, które zależne są od sytuacji. Najczęściej przytaczany jest przykład podejścia do relacji międzyludzkich. Tak jak wspomnieliśmy wyżej, człowiek z osobowością ambiwertyczną może być głośny, otwarty i spontaniczny w gronie dobrze mu znanych i tolerowanych znajomych. Natomiast w grupie osób obcych ta sama osoba może zmienić się z mówcy w słuchacza i zamknąć się na bliższe poznanie otoczenia. Przez to ambiwertyk może być odbierany jako fałszywy czy kategoryzujący grupy ludzi.
Mimo wszystko warto zwrócić uwagę na to, że również introwertycy oraz ekstrawertycy są negatywnie oceniani. Introwertykom błędnie przypisywane są fobie społeczne i zaburzenia depresyjne, natomiast ekstrawertykom osobowość narcystyczna.
Zapoznaj się: Jak wygląda związek z ekstrawertykiem?
Jaki zawód dla ambiwertyka?
Ambiwertycy radzą sobie zarówno na stanowiskach, które wymagają pracy grupowej, jak i wykonywania samodzielnych zadań, ze względu na to, że wykazują wszechstronne umiejętności interpersonalne.
Ambiwertyk odnajdzie się jako sprzedawca lub doradca klienta. Wynika to z tego, że jest zarówno dobrym mówcą, jak i aktywnych słuchaczem. Dzięki temu wsłucha się w potrzeby klienta, zyska jego zaufanie, ale również będzie stanowczy np. podczas rozwiązywania sporu.
Ambiwertycy mogą odgrywać rolę kierownika lub menadżera. Są odpowiedzialni, wielozadaniowi, elastyczni, empatyczni, optymistyczni, ale także uparci. Dzięki temu odnajdują się w roli szefa oraz podwładnego. Potrafią kierować zespołem, unikając działania pod wpływem impulsu.
Kolejny zawód dla ambiwertyka to nauczyciel. Edukator dzieci, młodzieży i dorosłych musi być elastyczny, otwarty, empatyczny i także stanowczy. Ambiwertyk poradzi sobie w przemawianiu do uczniów i ich rodziców, a także aktywnie wysłucha. Dostosuje odpowiednie podejście i metody wychowawcze w zależności od typu osobowości danego ucznia.
Ambiwertycy odnajdują się także w zawodach związanych z: prawem, psychologią, dziennikarstwem, sztuką, reklamą, marketingiem.
Bibliografia
S. Y. Georgiev, C. V. Christov, D. Toshkova Philipova, Ambiversion as independent personality characteristic, Activitas Nervosa Superior Rediviva, 2014 (dostęp online) http://www.rediviva.sav.sk/56i3/65.pdf
C. G. DeYoung, L. C. Quilty, J. B. Peterson, Between facets and domains: 10 aspects of the Big Five, Journal of Personality and Social Psychology, 2007 (dostęp online) https://www.jordanbpeterson.com/docs/230/2014/15DeYoung.pdf
D. Petric, Introvert, Extrovert and Ambivert (dostęp online) https://www.researchgate.net/publication/335571120_Introvert_Extrovert_and_Ambivert
H. W. Swinton, C. F. Jr.Geremy, Leadership Personalities: Extrovert, Introvert or Ambivert?, International Journal of Management and Economics
Invention, vol. 2, 2016 (dostęp online) https://dokumen.tips/documents/leadership-personalities-extrovert-introvert-or-personalities-extrovert.html?page=1
