Czym jest impotencja?
Impotencja to określenie niezdolności do osiągnięcia lub utrzymania erekcji (mimo chęci i podejmowania prób aktywności seksualnej), a tym samym niemożność do odbycia stosunku płciowego. Ten rodzaj zaburzenia seksualnego może wynikać z przyczyn biologicznych, psychicznych lub społeczno-kulturowych i dotyka mężczyzn w różnym wieku. Przyjmuje się, że zaburzenia erekcji dotyczą około 40% mężczyzn po 50. roku życia. Impotencja jednak może stanowić również poważną przeszkodę dla mężczyzn przed 30. rokiem życia.
Statystyki wskazują, że problem impotencji dotyczy ponad miliona Polaków. Niestety, współcześnie zaburzenia seksualne nadal uchodzą za temat tabu, dlatego też panowie nie zgłaszają się po pomoc do seksuologa. Jest to błędne podejście, skutkujące pogłębieniem problemu, zwłaszcza w kontekście zdrowia psychicznego.
Jakie są rodzaje impotencji?
Impotencję można podzielić na kilka rodzajów, głównie ze względu na przyczyny występowania tego zaburzenia seksualnego.
Impotencja neurogenna – wynika z chorób neurologicznych (takich jak stwardnienie rozsiane, neuropatia cukrzycowa, padaczka), urazów lub chorób kręgosłupa.
Impotencja na tle krążeniowym może wynikać z ze zbyt małej ilości krwi transportowanej do męskiego członka – skutkuje to niemożnością osiągnięcia satysfakcjonującej erekcji. Ten rodzaj impotencji powiązany jest również z: nadciśnieniem tętniczym, przebytym zawałem mięśnia sercowego lub udarem, miażdżycą i innymi schorzeniami układu sercowo-naczyniowego.
Impotencja na tle hormonalnym dotyczy przede wszystkim hipogonadyzmu – niewydolności hormonalnej jąder – oraz andropauzy – męskiego przekwitania, które objawia się m.in. znaczącym spadkiem stężenia męskiego hormonu, czyli testosteronu.
Impotencja psychogenna – wywołują ją czynniki związane z naszą psychiką oraz silny stres.
W niektórych przypadkach, w których trudno jest postawić jednoznaczną diagnozę, wymienia się także impotencję mieszaną.
Impotencja psychogenna – czym jest i jakie są jej dokładne przyczyny?
Tak jak wspomnieliśmy wyżej, impotencja psychogenna występuje w sytuacji, gdy mężczyzna mimo podniecenia i wysokiego poziomu libido nie jest w stanie osiągnąć lub utrzymać erekcji. Warto podkreślić, że charakterystycznym objawem towarzyszącym zaburzeniom erekcji na tle psychicznym jest występowanie porannych lub nocnych wzwodów. Możliwe jest także osiągnięcie erekcji na skutek masturbacji, natomiast nie jest ona możliwa w momencie kontaktu z partnerką seksualną. Same objawy impotencji psychogennej zazwyczaj ujawniają się z dnia na dzień. Natomiast w sytuacji, gdy przyczyną zaburzeń erekcji jest choroba, to objawy narastają stopniowo.
Charakterystycznym objawem impotencji psychogennej jest występowanie porannych lub nocnych wzwodów.
Źródłem zaburzeń wzwodu w tym przypadku są czynniki psychologiczne, głównie o podłożu emocjonalnym. Przyjmuje się, że impotencja psychogenna stanowi około 10% zdiagnozowanych przypadków na tle innych rodzajów impotencji.
Problemy emocjonalne mogą wiązać się zarówno z zaburzenia psychicznymi, zaburzeniami nastrojów, jak i z wydarzeniami, do których doszło w przeszłości lub z nieodpowiednimi wzorcami występującymi w rodzinie. Co ważne, ten rodzaj impotencji w wielu przypadkach wynika także z: mało satysfakcjonującego życia partnerskiego, rozpadu więzi emocjonalnej, zdrady i braku zaufania, braku odpowiedniego partnera seksualnego, monotonii w związku.
Zaburzenia erekcji wśród młodych mężczyzn powiązane są natomiast z kompleksami, brakiem doświadczenia, strachem przed inicjacją seksualną.
Poniżej wymieniamy najczęściej występujące przyczyny impotencji psychogennej.
Impotencja psychogenna może wynikać z:
- zaburzeń osobowości,
- zaburzeń nastrojów,
- zaburzeń lękowych,
- zaburzeń identyfikacji płciowej,
- fobii,
- choroby afektywnej dwubiegunowej,
- problemów emocjonalnych,
- zaburzeń snu,
- nadmiernego stresu,
- wypalenia zawodowego,
- problemów w relacji partnerskiej,
- uzależnienia od masturbacji,
- kompleksów i obniżonego poczucia własnej wartości (zwłaszcza kompleks małego penisa),
- traumy z dzieciństwa (np. wykorzystywania seksualnego),
- negatywnego doświadczenia związanego z okresem dojrzewania,
- wychowania w rodzinie dysfunkcyjnej lub rozpadu rodziny,
- strachu przed inicjacją seksualną,
- braku doświadczenia w sferze seksu,
- uwarunkowań religijnych,
- stawiania sobie zbyt wysokich wymagań,
- uzależnienia od pornografii,
- uzależnienia od alkoholu i substancji psychoaktywnych,
- lęku przed niechcianą ciążą partnerki.
Jak zdiagnozować impotencję psychogenną?
Pierwszym krokiem w zdiagnozowaniu impotencji psychogennej jest wykluczenie podłoża chorobowego lub powiązanego ze stosowanymi preparatami farmakologicznymi. Seksuolog powinien przeprowadzić dokładny wywiad, może także zlecić dodatkowe badania. Na impotencję psychogenną wskazują przede wszystkim poranne lub nocne wzwody oraz możliwość osiągnięcia erekcji podczas masturbacji.
Na impotencję psychogenną wskazuje również możliwość osiągnięcia erekcji w czasie masturbacji.
Możliwe jest również zastosowanie specjalnego mankietu, który zakładany jest wokół penisa – ma za zadanie zmierzyć mimowolne powiększanie się penisa w trakcie snu. Lekarz może także wstrzyknąć do penisa (a dokładnie do ciała jamistego) tak zwany lek wazoaktywny. Jeżeli penis w trakcie testu lub w nocy reaguje erekcją, to oznacza to występujące podłoże psychologiczne impotencji, czyli impotencję psychogenną.
Jak leczyć impotencję psychogenną?
Leczenie impotencji psychogennej przede wszystkim powinno rozpocząć się od wizyty u seksuologa. Pamiętajmy o tym, że ten problem nie zniknie sam, a farmaceutyki na uzyskanie erekcji, stosowane na własną rękę, nie przyniosą pożądanych rezultatów.
Najczęściej pacjent kierowany jest na psychoterapię indywidualną lub terapię dla par. Specjalista powinien ustalić przyczynę występowania impotencji, ponieważ samo leczenie opiera się na stopniowym wyeliminowaniu czynników psychologicznych, które odbierają radość z seksu.
Leczenie psychoterapeutyczne
Leczenie psychoterapeutyczne przeprowadza seksuolog lub psychoterapeuta. Najczęściej terapia odbywa się w nurcie poznawczo-behawioralnym i przyjmuje charakter indywidualny. W niektórych przypadkach konieczna może być także terapia partnerska.
Warto wspomnieć o tym, że terapia poznawczo-behawioralna dużą uwagę przywiązuje przede wszystkim do emocji, myśli, zachowań pacjenta oraz jego sposobu postrzegania samego siebie i otoczenia. Jej głównym celem jest zmiana nieadaptacyjnego myślenia i przyczynienie się do ogólnej poprawy samopoczucia.
W czasie terapii specjalista może zalecić również metody treningowe z udziałem partnerki. Ich głównym celem jest podniesienie sprawności seksualnej.
Leczenie farmakologiczne
W niektórych przypadkach konieczne może być również włącznie leczenia farmakologicznego. W terapii impotencji stosuje się przede wszystkim leki doustne, leki hormonalne oraz leki naczyniowo-czynne, które podawane są docewkowo lub poprzez wstrzyknięcia do ciał jamistych.
Wśród działań ubocznych farmaceutyków doustnych wymienia się:
- bóle i zawroty głowy,
- nudności i wymioty,
- zaburzenia widzenia,
- wrażenie zapchanego nosa,
- występowanie uderzeń gorąca.
Nastawienie psychiczne
Ważną częścią leczenia zaburzeń erekcji jest przede wszystkim samo nastawienie pacjenta. Należy pamiętać o tym, że zaburzenia seksualne nie stanowią dla lekarzy, seksuologów czy psychoterapeutów tematu tabu. O impotencji warto rozmawiać otwarcie, także z partnerką. Często to właśnie problemy w związku rzutują na rozwój impotencji psychogennej. Odbudowanie relacji, więzi emocjonalnej, zaufania i cieszenie się z bliskości może pomóc także w osiągnięciu wzwodu.
Dodatkowo nie narzucajmy na siebie presji i wysokich wymagań. Media stereotypowo kreują relacje damsko-męskie i błędnie pokazują, że mężczyźni zawsze powinni mieć ochotę na zbliżenia oraz osiągać orgazm.
W przypadku silnego stresu możemy skorzystać np. z działania olejków eterycznych i aromaterapii, zacząć uprawiać sport, który powoduje wyrzut endorfin (hormonów szczęścia), skupić się na pasjach lub odkryć nowe zainteresowania. W walce z nadmiernym stresem i napięciem nerwowym pomoże również odpoczynek i odpowiednia ilość snu – osoba dorosła powinna przesypiać minimum siedem godzin w ciągu doby.
Bibliografia
M. Rabijewski, Zaburzenia erekcji – etiologia i leczenie, Przegląd Urologiczny, 4(38), 2006 (dostęp online) http://www.przeglad-urologiczny.pl/artykul.php?1092
J. Oettingen, Propozycja postępowania terapeutycznego w przypadku zaburzeń erekcji. Podejście poznawczo-behawioralne, Psychoterapia, vol. 169, nr 2, 2014 (dostęp online) https://www.psychoterapiaptp.pl/Propozycja-postepowania-terapeutycznego-w-przypadku-zaburzen-erekcji-Podejscie-poznawczo,154672,0,2.html
Z. Lew-Starowicz, Diagnostyka różnicowa zaburzeń erekcji, Seksuologia Polska, 3(2), 2005 (dostęp online) https://journals.viamedica.pl/sexual_and_mental_health/article/view/33626/24669
K. Hatzimouratidis, I. Eardley, F. Giuliano, I. Moncada, A. Salonia, tłum. M. Sochaj, Z. Słowikowska, J. Słowikowska‑Hilczer, Rekomendacje dotyczące zaburzeń seksualnych mężczyzn: zaburzenia erekcji i przedwczesny wytrysk, Postępy Andrologii Online, tom 3, nr 1, 2016 (dostęp online) https://postepyandrologii.pl/wp-content/uploads/2021/09/POSTEPY-ANDROLOGII-ONLINE-2016-3-1.pdf
Diagnostyka i leczenie zaburzeń erekcji – wytyczne American College of Physicians, Medycyna po Dyplomie, 2010 (dostęp online) https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/011/194/original/16-20.pdf?1467893194
J. Oettingen, Dysfunkcje seksualne – podejście oparte na teorii poznawczej, Seksuologia Polska, 11(2), 2013 (dostęp online) https://journals.viamedica.pl/sexual_and_mental_health/article/view/36484/26242
