Diagnoza borderline
W jaki sposób można otrzymać diagnozę zaburzenia osobowości typu borderline? Według DSM-5, klasyfikacji zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, diagnoza zaburzenia osobowości z pogranicza stawiana jest na podstawie dwóch kryteriów: poziomu pogorszenia funkcjonowania jednostki oraz spełniania cech charakterystycznych dla zaburzenia osobowości. Podobnie jest w przypadku Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10, gdzie osobowość z pogranicza została podporządkowana do grupy osobowości chwiejnych emocjonalnie.
Osobowość borderline cechuje się zaburzeniami afektu, zachowaniami autodestrukcyjnymi, zachowaniami impulsywnymi, niestabilnością uczuciową, postawami manipulacyjnymi. Osoba z zaburzeniem osobowości z pogranicza na tzw. pierwszy rzut oka może wydawać się dobrze przystosowana do społeczeństwa, jednak jej życie charakteryzuje się dużym chaosem, dezorganizacją oraz skrajnymi emocjami.
Choremu na borderline często towarzyszy dziwne, nielogiczne myślenie. Ma dużą skłonność do koncentrowania się na negatywnych aspektach otaczającej go rzeczywistości, wyolbrzymia nawet najmniejsze problemy, ma również problem z własną samooceną. To wszystko powoduje, że czuje się gorszy od społeczeństwa i panicznie boi się odrzucenia. Przez to też pojawiają się myśli samobójcze oraz stany depresyjne.
Sprawdź: Mania w borderline – czy może występować?
Depresja a zaburzenie osobowości typu borderline
Badania wskazują, że depresja może występować wśród od około 50% do 85% pacjentów z borderline. Dostrzeżono również duży odsetek samookaleczeń i zaburzeń lękowych. Około 60% osób zmagających się z zaburzeniem osobowości dokonuje nieudanych prób samobójczych.
Depresja towarzyszy nawet 85% pacjentów z borderline. Chorzy borykają się również z zaburzeniami lękowymi.
Chorzy uciekają również w uzależnienia, w tym w uzależnienie od alkoholu oraz od substancji psychoaktywnych. Starają się za wszelką cenę złagodzić towarzyszące im poczucie wewnętrznego bólu i pustki. Dodatkowe napięcie, złość, często również wstyd, doprowadzają do zachowań agresywnych i impulsywnych.
Pacjent z osobowością z pogranicza może również spełniać kryteria diagnostyczne zaburzeń nastroju. Mogą to być zaburzenia afektywne, zaburzenie depresyjne, depresyjno-nerwicowe, depresyjno-maniakalne. W wielu przypadkach specjaliści mają problem z postawieniem jednolitej diagnozy. Dzieje się tak, ponieważ borderline jest dynamicznym zaburzeniem osobowości o dużej chwiejności emocjonalnej, przez co objawy zaburzenia osobowości oraz depresji mogą się na siebie nakładać.
Objawy depresji oraz zaburzenia osobowości typu borderline nakładają się na siebie, przez co prawidłowe zdiagnozowanie depresji może być skomplikowane.
Postawienie diagnozy depresji jest skomplikowane również poprzez niejednoznaczną analizę uwarunkowań środowiskowych. Co to oznacza? Sytuacje, do których doszło w przeszłości chorego, niedostateczna opieka rodzicielska, zaburzenia psychiczne występujące u rodziców lub wykorzystanie seksualne może być wskazywane zarówno jako przyczyna zaburzenia osobowości typu borderline, jak i depresji.
Przeczytaj także: Borderline a psychopatia – jakie są podobieństwa?
Jakie są objawy depresji w borderline?
Ogólne objawy depresji mogą przypominać zmienności nastrojów, które mają miejsce wśród osób z osobowością z pogranicza. Jednak stany depresyjne ograniczają się zazwyczaj do kilku godzin lub kilku dni. Depresja natomiast długotrwale towarzyszy choremu.
Jakie są objawy depresji wśród osób z osobowością z pogranicza? Najczęściej typuje się objawy takie jak:
- smutek,
- przygnębienie,
- stały płacz,
- brak radości z życia,
- poczucie pustki,
- bezsenność,
- utrata masy ciała,
- utrata apetytu,
- osłabienie popędu płciowego,
- impotencja,
- zaburzenia cyklu miesiączkowego,
- dobowe wahania aktywności,
- pobudzenie psychoruchowe
- myśli samobójcze,
- próby samookaleczenia.
Ważnym punktem, który pozwala na rozgraniczenie depresji od zaburzenia osobowości z pogranicza, jest skłonność do myśli i prób samobójczych. Osoba z borderline zazwyczaj dokonuje próby samobójczej spontanicznie, w wyniku nagłego impulsu lub trudnych do opanowania emocji. W przypadku depresji zamiar dokonania samobójstwa rozwija się w czasie i stopniowo się pogłębia. Osoby z zaburzeniami depresyjnymi dokładnie przygotowują plan odebrania sobie życia. Szacuje się, że szczegółowe zaplanowanie samobójstwa może trwać nawet kilka tygodni.
Zobacz: Mężczyzna z borderline – jak zachowuje się mężczyzna z osobowością z pogranicza?
Jak leczyć depresję w borderline?
Tak jak pisaliśmy, postawienie diagnozy różnicującej zaburzenie osobowości z pogranicza od zaburzenia depresyjnego często stanowi problem nawet dla doświadczonych klinicystów. Depresja może być skutkiem zaburzenia osobowości typu borderline oraz choroby afektywnej. Współwystępowanie zaburzenia osobowości zwiększa ryzyko jej nawrotu.
W leczeniu depresji współwystępującej z borderline najważniejsza jest psychoterapia. Owszem, zostaje również włączone leczenie farmakologiczne, jednak jest mniej efektywne, ponieważ objawy depresyjne słabiej się wycofują. Stosowanie leków przede wszystkim przyczynia się w tym przypadku do powstrzymania kolejnych ostrych załamań psychicznych, czyli dekompensacji.
Leczenie farmakologiczne w przypadku depresji z borderline może być mniej efektowne. Konieczne jest połączenie leków z psychoterapią.
Według badań do najskuteczniejszych leków przeciwdepresyjnych należą selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny. Jeżeli pacjent ponawia próby samobójcze, to korzystne może być podanie leków przeciwpsychotycznych. W niektórych przypadkach konieczna jest hospitalizacja na oddziale psychiatrycznym.
W leczeniu terapeutycznym wskazywane są przede wszystkim terapia dialektyczno-behawioralna oraz terapia skoncentrowana na schemacie.
Sprawdź: Psychoterapia – od czego zacząć?
Bibliografia
A. Pliszyk, P. Cynkier, Samobójstwo rozszerzone – depresja a osobowość borderline, Psychiatria Polska 49(3), 2015 (dostęp online) http://www.psychiatriapolska.pl/uploads/images/PP_3_2015/517Pilszyk_PsychiatrPol2015v49i3.pdf
A. Klatkiewicz, Traumatyczne zdarzenia w dzieciństwie a rozwój zaburzenia osobowości borderline, Nowiny Lekarskie 80, 6, 2011 (dostęp online) https://jms.ump.edu.pl/uploads/2011/6/484_6_80_2011.pdf
A. Wrońska, Zaburzenia osobowości typu borderline (zaburzenia z pogranicza) – epidemiologia, etiologia, leczenie, Gdańsk 2007 (dostęp online) https://docplayer.pl/30131933-Zaburzenia-osobowosci-typu-borderline-zaburzenia-z-pogranicza-epidemiologia-etiologia-leczenie.html
P. Żuchowicz, K. Bliźniewska, M. Talarowska, P. Gałecki, Zaburzenia osobowości w depresji, Neuropsychiatria i Neuropsychologia 13, 1, 2018
