Co to jest mania i jak się objawia?
Mania polega na nienaturalnie podwyższonym nastroju, nadmiarze energii, wysokiej drażliwości i szeregu innych, uprzykrzających życie symptomów. Ich skutki i konsekwencje są dotkliwe nie tylko dla samego chorego, ale również dla jego najbliższych.
Mania jest stanem charakterystycznym m.in. dla choroby afektywnej dwubiegunowej (ChAD), nazywanej również chorobą maniakalno-depresyjną.
Najczęstszymi objawami manii są:
- trudności z koncentracją,
- zmniejszona potrzeba snu lub jej zanik,
- trudna do powstrzymania gonitwa myśli,
- pobudzenie psychoruchowe,
- gadatliwość i przymus mówienia,
- odhamowanie seksualne,
- uczucie euforii i rozpierającej energii,
- ryzykowne i nieracjonalne decyzje oraz zachowania,
- lekkomyślność w działaniu,
- przekonanie, że wszystko jest możliwe do osiągnięcia,
- drażliwość, frustracja i łatwość popadania w złość.
Epizod maniakalny posiada wiele obliczy – niekiedy osoby go doświadczające mówią o cudownym poczuciu szczęścia, radości, nadmiarze energii i motywacji do działania. Innym razem skarżą się na trudną do opanowania frustrację, złość i rosnący niepokój. Mania okazuje się równie trudna, co epizody depresyjne, których tak obawiają się chorzy na ChAD.
Niektórym epizodom maniakalnym towarzyszą także objawy psychotyczne – omamy i urojenia. Pacjent w trakcie epizodu może doświadczać m.in. urojeń prześladowczych lub urojeń wielkościowych.
Epizod maniakalny może charakteryzować się poczuciem szczęścia i radości, a także trudną do opanowania złością i frustracją.
Hipomania jest natomiast łagodniejszą formą manii – symptomy nie są tak uciążliwe dla chorego i jego otoczenia, a działania podejmowane podczas hipomanii nie niosą za sobą tak druzgoczących skutków, jak np. utrata życiowych oszczędności czy konflikt z prawem.
Co wywołuje manię i dlaczego?
Jak przypuszczają badacze, za wystąpienie epizodu maniakalnego odpowiada zwiększona aktywność serotoniny i noradrenaliny w mózgu – tych samych neuroprzekaźników, które wpływają na powstawaniu epizodów depresyjnych.
Liczne badania potwierdzają, że mania może także wystąpić w odpowiedzi na niektóre choroby somatyczne, takie jak: niewydolność nerek, nadczynność tarczycy, stwardnienie rozsiane, pląsawica Huntingtona, padaczka skroniowa czy różnego rodzaju urazy mózgu.
Wywołać manię mogą także niektóre substancje psychoaktywne – m.in. kokaina, amfetamina czy hydrokortyzon. Nie bez znaczenia dla genezy epizodów maniakalnych są także stres i sytuacje traumatyczne, takie jak śmierć bliskiej osoby czy rozwód.
Manię wywołują m.in. choroby somatyczne, stres, sytuacje traumatyczne, a także substancje psychoaktywne.
Występowanie manii jest charakterystyczne dla wspomnianej już choroby afektywnej dwubiegunowej, nazywanej także chorobą maniakalno-depresyjną, w której występują zarówno epizody manii lub hipomanii, jak i epizody depresji – niekiedy naprzemiennie, choć nie stanowi to reguły.
Czym różni się choroba maniakalno-depresyjna od zaburzeń osobowości typu borderline?
ChAD jest zaburzeniem nastroju, które pod wieloma względami dość mocno przypomina zaburzenie osobowości typu borderline (BPD) – istnieją pomiędzy nimi jednak znaczące różnice, jak np. rokowania, przewlekłość schorzenia i jego geneza oraz rekomendowane formy leczenia.
Diagnoza zaburzeń osobowości typu borderline często sprawia lekarzom wiele problemów. Niestabilność i zmienność nastrojów, jakiej doświadczają osoby z borderline, jest łudząco podobna do tej, która występuje w ChAD – zwłaszcza w jednym z typów choroby, który objawia się bardzo szybką (okołodobową) zmianą faz, czyli nastrojów.
A jednak, o ile w ChAD labilność i zmienność nastrojów polega przede wszystkim na wahaniach pomiędzy dwoma biegunami – manią lub hipomanią i depresją, o tyle w zaburzeniu osobowości typu borderline jest to lawirowanie pomiędzy uczuciem smutku, pustki i złości. Charakterystyczny dla borderline jest także silny lęk przed porzuceniem i wchodzenie w burzliwe, niestabilne związki.
W zaburzeniu osobowości typu borderline mogą wystąpić, podobnie jak w ChAD, objawy psychotyczne albo niczym nieuzasadniony, podwyższony nastrój i pobudzenie psychoruchowe. Ma ono jednak inną genezę, niż w przypadku choroby afektywnej dwubiegunowej. Jak sama nazwa wskazuje, ChAD jest chorobą, a borderline natomiast zaburzeniem osobowości.
Sprawdź: Borderline a psychopatia – jakie są podobieństwa?
Czy mania może występować w borderline?
Jedno z kryteriów rozpoznania choroby afektywnej dwubiegunowej stanowi m.in. wystąpienie w życiu pacjenta co najmniej jednego epizodu maniakalnego – trudno więc mówić o manii bez diagnozy ChAD, za to z diagnozą borderline.
Z drugiej strony, zaburzenie osobowości typu borderline często współwystępuje z chorobą maniakalno-depresyjną. Specjaliści nieustannie podejmują próby oszacowania, ilu pacjentów z borderline może posiadać tego rodzaju podwójną diagnozę i na odwrót – ilu chorych na zaburzenie afektywne dwubiegunowe posiada również zaburzenie osobowości typu borderline. Współistnienie BPD z ChAD jest bowiem dość częste, co dodatkowo komplikuje proces diagnozy pacjenta.
Mania może występować z borderline, jeśli u pacjenta zdiagnozowano także chorobę maniakalno-depresyjną.
Mania może więc występować w zaburzeniu osobowości typu borderline, jeśli pacjent oprócz wspomnianego BPD cierpi również na chorobę maniakalno-depresyjną. Epizod maniakalny nie będzie jednak wynikiem zaburzenia osobowości, a symptomem choroby afektywnej dwubiegunowej.
Jeśli natomiast pacjent doświadcza ewidentnych epizodów maniakalnych, a zdiagnozowane zostało u niego jedynie zaburzenie osobowości typu borderline – konieczne wydaje się w tej sytuacji powtórzenie całego procesu diagnozy.
Przeczytaj: Jak rozpoznać borderline? 10 cech borderline
Bibliografia
https://emocje.pro/zaburzenie-borderline-czy-zaburzenie-afektywne-dwubiegunowe/
