Łuszczyca i jej przyczyny
Łuszczyca to niezakaźne, przewlekłe schorzenie dermatologiczne o nawrotowym przebiegu oraz zapalnym podłożu. Zmiany łuszczycowe mogą występować trwale lub okresowo w obrębie: większych partii skóry, dłoni, stóp, twarzy, owłosionej skóry głowy, paznokci, kolan, łokci.
Szczegółowe przyczyny rozwoju łuszczycy do dziś nie są znane – mimo przeprowadzenia wielu badań naukowych. Specjaliści wskazują natomiast na grupy czynników (czynniki immunologiczne, genetyczne i środowiskowe), które warunkują pojawienie się pierwszych objawów łuszczycy oraz wpływają na zaostrzenie jej objawów.
Wśród czynników warunkujących rozwój łuszczycy można wymienić:
- przebycie choroby wirusowej lub choroby bakteryjnej o ostrym przebiegu,
- nadużywanie alkoholu i palenie tytoniu,
- stosowanie niewłaściwych nawyków żywieniowych,
- otyłość,
- nadmierny i przewlekły stres,
- stosowanie niektórych grup leków,
- przebycie urazu mechanicznego,
- nietolerancję glutenu,
- zaburzenia metaboliczne.
Dieta przy łuszczycy – jakie są jej zalecenia?
Na nasilenie zmian łuszczycowych oraz pojawienie się pierwszych objawów tej choroby może wpływać: stosowanie źle zbilansowanej diety, sięganie po używki, siedzący tryb życia, otyłość, cukrzyca, insulinooporność. Dlatego też lekarze i dietetycy zalecają pacjentom z łuszczycą zmianę nawyków żywieniowych oraz traktowanie diety jako wsparcia dla leczenia miejscowego, farmakologicznego czy fototerapii.
Uwaga: Jak dotąd nie opracowano ogólnych zaleceń dietetycznych dla pacjentów z łuszczycą. Jednak włączenie elementów prawidłowego żywienia wpłynie na lepszy przebieg kliniczny tej choroby skóry. Dieta dla osób z łuszczycą powinna zostać dopasowana indywidualnie do każdego pacjenta oraz współwystępujących jednostek chorobowych.
Jadłospis ma zapobiegać niedoborom cennych składników odżywczych oraz zmniejszać ryzyko wystąpienia chorób metabolicznych – niedobory mogą skutkować obniżeniem skuteczności podjętego leczenia. Warto zadbać o prawidłowy stosunek kwasów tłuszczowych z grupy omega-3 do kwasów tłuszczowych z grupy omega-6. W diecie nie może zabraknąć także źródeł:
- białka,
- błonnika,
- cynku,
- selenu,
- polifenoli,
- witaminy A,
- witaminy C,
- witamin z grupy B,
- witaminy D3,
- witaminy E.
Warto wspomnieć również o tym, że w złagodzeniu objawów łuszczycy może pomóc redukcja tkanki tłuszczowej – dotyczy to zwłaszcza osób borykających się z otyłością i nadwagą. Redukcja tłuszczu wpływa na obniżenie markerów stanu zapalnego, a tym samym zmniejsza nasilenie zmian łuszczycowych.
Osoby zmagające się z łuszczycą są również bardziej narażone na ryzyko wystąpienia zespołów wieńcowych. Zmiana sposobu żywienia wpłynie na obniżenie ryzyka powikłań sercowo-naczyniowych.
Sprawdź: Dieta przeciwzapalna – na czym polega, na co pomaga? Zasady
Łuszczyca a dieta śródziemnomorska, bezglutenowa i wegetariańska
W źródłach naukowych szczególnie wyróżnia się dietę śródziemnomorską, która opiera się na spożywaniu produktów naturalnych, dostarczających antyoksydantów oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3.
W źródłach internetowych możemy znaleźć informacje, że stosowanie diety bezglutenowej jest dobrym rozwiązaniem dla osób borykających się z łuszczycą. Niestety, nie jest do końca prawdziwe stwierdzenie. Owszem, łuszczyca może być powiązana z celiakią i nadwrażliwością na gluten, jednak dieta całkowicie wykluczająca gluten nie znajduje uzasadnienia w badaniach naukowych. Jeżeli nie zmagamy się z celiakią, będziemy stosować dietę bezglutenową, a po jakimś czasie wrócimy do starych nawyków żywieniowych, wówczas możemy spodziewać się nasilenia objawów łuszczycy. Dodatkowo eliminacja dużej grupy produktów spożywczych może prowadzić do niedoborów. Oznacza to, że dieta bezglutenowa powinna być zalecana wyłącznie dla osób zmagających się równocześnie z łuszczycą i z celiakią lub z łuszczycą i nadwrażliwością na gluten.
Badania wskazują natomiast, że dieta wegetariańska, oparta na eliminacji mięsa i zastępująca produkty pochodzenia zwierzęcego dużą ilością warzyw i owoców, może pozytywnie wpływać na łagodzenie zmian zapalnych skóry.
Dieta przy łuszczycy – zalecane produkty spożywcze
W diecie nie może zabraknąć źródeł wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodzimy omega-3, które oddziałują na zmniejszenie stanu zapalnego organizmu. Do ich cennych źródeł należą m.in.: orzechy, siemię lniane, oleje roślinne, nasiona dyni, tłuste ryby morskie (sardynki, makrele, śledzie, łosoś).
Nie zapominajmy również o witaminie D3 – pacjenci z łuszczycą szczególnie narażeni są na niedobory tej witaminy i powinni ją suplementować przez cały rok, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Pochodne witaminy D3 wykorzystywane są w leczeniu tej dermatozy, dlatego też do jadłospisu warto włączyć jej naturalne źródła. Witaminę D znajdziemy m.in. w: rybach (halibut, węgorz, pstrąg, łosoś, karp, śledź, tuńczyk, dorsz, szczupak, sandacz), przetworach mlecznych, żółtkach jajek, w pieczarkach, wątróbce, mięsie z indyka, cielęcinie.
Beta-karoten, czyli prowitamina A, pozytywnie oddziałuje na skórę od środka oraz pomaga w budowaniu jej odporności. Do źródeł beta-karotenu należą: marchew, szpinak, brokuły, dynia, kabaczek, szparagi, wiśnie, brzoskwinie, morele.
Dieta przy łuszczycy powinna dostarczać nam: kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3, witaminy D3, witaminy A, kwasu foliowego, cynku, selenu, antyoksydantów.
Kwas foliowy, należący do witamin z grupy B, wpływa na rozwój komórek naszego organizmu. Znajdziemy go w: bananach, awokado, kalafiorze, kapuście, sałacie, brokułach, natce pietruszki, rzepie, jajach, nasionach słonecznika.
Z kolei cynk przyspiesza procesy gojenia się ran, a selen wykazuje działanie przeciwzapalne. Źródła cynku to między innymi: mięso z indyka, jaja, nasiona słonecznika, pestki dyni, ryby, kasza gryczana, ryż. Selen zawierają: orzechy, ziarna zbóż, nasiona słonecznika, ryby morskie, czosnek, mięso drobiowe, grzyby.
Sięgajmy również po źródła antyoksydantów, które chronią nasz organizm przed szkodliwym działaniem tak zwanych wolnych rodników, czyli przeciwutleniaczy wywołujących stres oksydacyjny i odpowiadających za procesy starzenia się organizmu. Do źródeł antyoksydantów należą przede wszystkim warzywa i owoce, takie jak: marchew, szpinak, natka pietruszki, borówki amerykańskie, czarna porzeczka, żurawina, truskawki, maliny. Przeciwutleniaczy dostarczą nam również: orzechy, oleje roślinne, pełnoziarniste produkty zbożowe, ryby morskie.
Uwaga: Produktów zbożowych nie powinny spożywać osoby borykające się z nietolerancją glutenu.
Możemy wypijać także ziołowe napary i wykonywać prozdrowotne okłady z:
- ziela dziurawca zwyczajnego – zmniejsza stany zapalne organizmu, regeneruje uszkodzoną skórę,
- nagietka lekarskiego – działa przeciwzapalnie i wykazuje właściwości nawilżające,
- krwawnika pospolitego – wykazuje działanie odkażające i przeciwzapalne,
- fiołka trójbarwnego – oczyszcza organizm z nadmiaru toksyn oraz łagodzi zmiany skórne.
Dieta w łuszczycy – czego należy unikać?
W diecie przy łuszczycy powinniśmy unikać produktów spożywczych, które prowadzą do zaostrzenia stanu zapalnego organizmu, a tym samym determinują objawy łuszczycy.
Należy więc ograniczyć spożycie mięsa i produktów mięsnych, a u większości pacjentów również produktów nabiałowych. Na nasze zdrowie negatywnie wpływają produkty wysoko przetworzone, czyli wszelkiego rodzaju fast-foody, dania typu instant, gotowe dania i sosy w słoikach. Z jadłospisu należy również wyeliminować cukier biały, wszelkiego rodzaju słodycze, ciastka, wypieki i produkty cukiernicze. Przy łuszczycy nie powinnyśmy również nadużywać ostrych przypraw, tłustych potraw, serów żółtych oraz serów pleśniowych.
Dziennie wypijajmy minimum dwa litry niegazowanej wody, natomiast unikajmy: kawy, dosładzanych soków, wody smakowej, napojów energetycznych, słodkich napojów gazowanych. Z diety należy całkowicie wyeliminować alkohol.
Objawy łuszczycy mogą również nasilać warzywa zawierające duże ilości związków siarki, czyli m.in. groch i fasola. Natomiast częste sięganie po jagody, truskawki, ananasy, pomarańcze i inne owoce cytrusowe wpływa na zwiększenie produkcji histaminy – badania naukowe wykazują, że histamina może wpływać na nasilenie świądu skóry.
Objawy łuszczycy mogą nasilać warzywa psiankowe i warzywa zawierające duże ilości związków siarki, czyli m.in: pomidory, ziemniaki, papryka, bakłażan, groch, fasola.
Unikajmy grupy warzyw psiankowych, w których składzie znajduje się tomatyna. Ten niesteroidowy alkaloid może determinować występowanie reakcji alergicznych skóry. Z jadłospisu warto więc wyeliminować: pomidory, ziemniaki, paprykę, bakłażany.
Badania kliniczne wykazują, że wśród osób uzależnionych od palenia tytoniu występuje zwiększone ryzyko rozwoju łuszczycy. Zawarta w papierosach nikotyna negatywnie wpływa na funkcjonowanie układu immunologicznego oraz może nasilać reakcje zapalne w skórze.
Uwaga: Jeżeli zaobserwujemy, że któryś produkt spożywczy nasila u nas objawy łuszczycy, to należy całkowicie wyeliminować go z diety.
Sprawdź: Zioła na łuszczycę – 10 ziół o działaniu łagodzącym i przeciwzapalnym
Bibliografia
K. Gołąbek, B. Regulska-Ilow, Wspomaganie dietetyczne leczenia farmakologicznego pacjentów z łuszczycą, Hygeia Public Health 52(4), 2017 (dostęp online) http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2017/hyg-2017-4-335.pdf
K. Antosik, E. Krzęcio-Nieczyporuk, B. Kurowska-Socha, Rola diety i żywienia w leczeniu łuszczycy, Hygeia Public Health 52(2), 2017 (dostęp online) http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2017/hyg-2017-2-131.pdf
M. Stawczyk. A. Szczerkowska-Dobosz, O. Komorowska, M. Dobosz, A. Maciejewska-Radomska, Znaczenie diety w łuszczycy — przewlekłej układowej chorobie zapalnej, Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2011 (dostęp online) https://docplayer.pl/24030017-Znaczenie-diety-w-luszczycy-przewleklej-ukladowej-chorobie-zapalnej.html
M. Wacewicz, K. Socha, S. K. Naliwajko, M. Niczyporuk. P. Aleksiejczuk, J. Ostrowska, M. H. Borawska, Wartość energetyczna i podstawowe składniki odżywcze w dietach pacjentów z łuszczycą, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 2015
https://dietetycy.org.pl/czy-dieta-w-luszczycy-ma-znaczenie/
