Szałwia lekarska (Salvia officinalis) jest wiecznie zielonym krzewem, reprezentantem rodziny jasnotowatych. Porasta kraje śródziemnomorskie i bałkańskie, najczęściej występuje w miejscach dobrze nasłonecznionych oraz skalistych. Roślina zwykle rodzi kwiaty o barwie fioletowej.
Szałwia lekarska była wykorzystywana jako zioło lecznicze na terenie starożytnej Grecji i Rzymu. Roślina stanowiła tam symbol długowieczności i dobrego zdrowia. Wierzono także, że ma moc przywoływania i wskrzeszania zmarłych. W Indiach i Egipcie szałwia była świętym zielem pochodzącym od bogów.
Właściwości szałwii lekarskiej
Łacińska nazwa szałwii oznacza „leczyć”, „pomagać”, „ratować” i odnosi się do wielu zdrowotnych właściwości tego ziela. W liściach szałwii znajdują się: flawonoidy, taniny, olejek eteryczny, garbniki, kwasy organiczne, karoten, witaminy (witamina A, witamina C, witaminy z grupy B) oraz minerały (magnez, potas, cynk, wapń, żelazo, sód).
Szałwia lekarska – zastosowanie prozdrowotne
Szałwia lekarska działa antyseptycznie, grzybobójczo, ściągająco, dlatego stosuje się ją do leczenia ran i owrzodzeń jamy ustnej, a także aft, pleśniawek, krwawiących i nadwrażliwych dziąseł. Stosowana zewnętrznie łagodzi ból gardła i objawy zapalenia migdałków.
Ziele poprawia pracę układu trawiennego, pobudza wydzielanie soku żołądkowego i żółci, leczy zgagę, niestrawności, nawracające wzdęcia, ułatwia trawienie, a także pobudza apetyt i wpływa na regulację poziomu glukozy we krwi.
Szałwia pomaga przy objawach trądziku – łagodzi skórę, poprawia jej kondycję, sprzyja gojeniu się wyprysków, drobnych ran.
Szałwia lekarska leczy rany, owrzodzenia oraz pleśniawki występujące w jamie ustnej. Łagodzi ból gardła, poprawia pracę układu trawiennego. Stosowana zewnętrznie pomaga przy objawach trądziku oraz sprzyja gojeniu się ran.
Olejek eteryczny i flawonoidy zmniejszają objawy łuszczycy oraz grzybicy. Fitohormony i witaminy opóźniają procesy starzenia się skóry oraz zwalczają stres oksydacyjny.
Dzięki działaniu przeciwzapalnemu i rozkurczowemu szałwia reguluje zbyt obfite miesiączki i zmniejsza dolegliwości związane z zespołem spięcia przedmiesiączkowego (PMS).
Szałwia reguluje zbyt obfite miesiączki, zmniejsza dolegliwości powiązane z zespołem spięcia przedmiesiączkowego oraz łagodzi podrażnienia i stany zapalne miejsc intymnych.
W użytku zewnętrznym łagodzi stany zapalne miejsc intymnych oraz świąd, pieczenie i podrażnienia. W okresie menopauzy zmniejsza objawy przekwitania, takie jak: nocne poty, wahania nastrojów, uderzenia gorąca.
Spożywanie naparu z szałwii jest również zalecane dla karmiących matek, które chcą ograniczyć nadmierną laktację.
Szałwia lekarska – jak stosować?
Z szałwii możemy wykonywać zdrowotne napary, nalewki, wino szałwiowe, a także stosować ją w formie przyprawy. Charakterystyczny smak rośliny wykorzystywany jest przede wszystkim w kuchni włoskiej – jest dodatkiem do dań mięsnych, rybnych, a także składnikiem potraw słodkich.
Szałwia lekarska w formie surowca zielarskiego dostępna jest w postaci liścia ciętego oraz liścia mielonego.
Przepis na napar z liścia ciętego szałwii lekarskiej: 1-2 łyżki stołowe ziela zalewamy szklanką wrzącej wody. Następnie parzymy pod przykryciem przez 20 minut. Po przestudzeniu napar nadaje się do picia, spożywa się go 2 razy dziennie, oraz do użytku zewnętrznego – w celu przemywania skóry, płukania jamy ustnej i gardła, wykonywania okładów na zmęczone oczy.
Napar z liścia mielonego: 1 łyżeczkę proszku zalewamy niewielką ilością gorącej wody (ważne, aby woda nie była wrząca). Po ostudzeniu wypijamy napar wraz z osadem. Spożywamy 2 razy dziennie.
Gotowa nalewka z szałwii stosowana jest przede wszystkim przy zapaleniach jamy ustnej i gardła. Łagodzi podrażnienia dziąseł oraz ból związany z wyrzynaniem się ósemek – tzw. zębów mądrości. Można ją zakupić w aptece.
Uwaga: Należy pamiętać o tym, że kupna forma nalewki z szałwii nadaje się wyłącznie do użytku zewnętrznego – nie wolno jej połykać. Zawartość tujonu działa toksycznie na nasz układ nerwowy.
Sami również możemy wykonać nalewkę, która będzie się nadawać zarówno do użytku zewnętrznego, jak i wewnętrznego. Można ją stosować do płukania jamy ustnej i gardła. Sprawdzi się także przy zaburzeniach trawiennych, biegunkach, nudnościach, wzdęciach. Zmniejsza laktację, nadmierną potliwość, działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo, przeciwwirusowo.
Przepis na domową nalewkę z szałwii: Będziemy potrzebować ok. 100 g ciętych liści (powinniśmy je najpierw rozdrobnić) oraz 40% wódki lub 70% spirytusu.
Do słoja wrzucamy liście szałwii, które zalewamy alkoholem. Całość szczelnie zamykamy i odstawiamy do maceracji na około 2 tygodnie, co jakiś czas wstrząsając słojem. Następnie całość przecedzamy i przelewamy do butelek. Nalewkę stosujemy 2-3 razy dziennie w dawce 1 łyżeczka nalewki w ¼ szklanki wody.
Możemy również wykonać wino szałwiowe, które wzmocni i pobudzi nasz organizm. Stosowane jest także przy dolegliwościach trawiennych oraz przy objawach nerwicy.
Przepis na wino szałwiowe: 20 g ciętych liści szałwii (wcześniej rozdrobnionych) wkładamy do dużego słoika i zalewamy jedną butelką białego wytrawnego wina. Maceracja powinna trwać ok. 2 tygodnie, pamiętajmy o tym, żeby co jakiś czas potrząsnąć zawartością słoika. Następnie zioło wyciskamy, a wino przelewamy do butelek. Stosujemy w dawce 15-25 ml.
Szałwia lekarska – przeciwwskazania i skutki uboczne
Mimo że szałwia wykazuje szereg prozdrowotnych oddziaływań na nasz organizm, to istnieją również przeciwwskazania do jej stosowania. Przede wszystkim jest ona ziołem niewskazanym dla kobiet w ciąży, a nadmierne stosowanie naparów może spowodować całkowite zatrzymanie laktacji.
Szałwia nie powinna być stosowana przy równoczesnym zażywaniu leków przeciwdepresyjnych. Może też wpływać na obniżenie działania leków przeciwzakrzepowych.
Tujon, czyli organiczny związek chemiczny znajdujący się w liściach szałwii, zażywany w wysokich dawkach wykazuje działanie toksyczne. Ważne jest, aby nie przekraczać dziennych zalecanych dawek szałwii.
Kuracji wewnętrznej nie należy również stosować przez długi czas, ponieważ skutkuje to zaburzeniami pracy naszego organizmu.
Bibliografia
E. Hać-Szymańczuk, E. Lipińska, S. Błażejak, K. Bieniak, Ocena aktywności przeciwbakteryjnej szałwii lekarskiej (salvia officinalis l.), Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, XLIV, 3, 2011 (dostęp online) https://www.ptfarm.pl/pub/File/bromatologia_2011/3/667-672.pdf
https://www.magicznyogrod.pl/szalwia_lekarska_lisc.html
https://www.delikatesyznatury.pl/szalwia-dzialanie-zastosowanie-przeciwskazania
