Czym jest tran?
Tran to koncentrat oleju pozyskiwany z wątroby dorsza atlantyckiego lub z innych ryb z rodziny dorszowatych. Pochodzenie oleju ma bardzo duże znaczenie, ponieważ nazwa tran nadawana jest wyłącznie dla olejów pozyskiwanych z gatunków ryb dorszowatych. Oznacza to, że popularny i ogólnodostępny tran z wątroby rekina nie powinien występować pod nazwą tran.
Tran a olej z wątroby rekina – co zawierają?
Zarówno produkt pozyskiwany z wątroby rekina, jak i tran z wątroby dorsza pozytywnie oddziałują na naszą odporność. Różnią się jednak składem.
Skład i działanie tranu
W składzie tranu dominują przede wszystkim nienasycone kwasy tłuszczowe, w tym kwasy z grupy omega-3 i omega-6. Szczególnie ważnymi kwasami tłuszczowymi z rodziny omega-3 są DHA – kwas dokozaheksaenowy – i EPA – kwas eikozapentaenowy. Determinują one na prawidłowy rozwój i działanie układu odpornościowego, układu nerwowego oraz układu krwionośnego. DHA wpływa na rozwój fizyczny i psychoruchowy u dzieci, a także wspiera ostrość widzenia.
W składzie tranu, czyli oleju z wątroby dorsza, znajdziemy również witaminę A i witaminę D. W wielu preparatach zawarta jest również witamina E.
W składzie tranu znajdziemy: kwasy tłuszczowe z grupy omega-3, witaminę A, witaminę D3.
Witamina A oddziałuje na układ odpornościowy, zwalczając bakterie, regulując wzrost i regenerację komórek oraz wpływając na funkcjonowanie błon komórkowych. Przyczynia się do budowy tkanki kostnej i jest niezbędna do prawidłowego procesu widzenia. Dodatkowo przyspiesza procesy gojenia się ran oraz wpływa na dobrą kondycję skóry, włosów i paznokci.
Witamina D znana jest przede wszystkim z oddziaływania na naszą odporność, ponieważ zapobiega rozwojowi stanów zapalnych. Reguluje również metabolizm i gospodarkę wapniowo-fosforanową, a także uczestniczy w procesie wapnienia kości. Witamina wspiera również prawidłowe funkcjonowanie serca i naczyń krwionośnych oraz wykazuje właściwości przeciwcukrzycowe.
Skład i działanie oleju z wątroby rekina
Popularny olej z wątroby rekina zawiera lipidy wzmacniające naszą odporność: alkiloglicerole i skwalen. W jego składzie znajdziemy również kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, jednak jest ich zdecydowanie mniej niż w tranie – w odróżnienie od oleju z wątroby dorsza, olej z wątroby rekina nie jest traktowany jako źródło kwasów omega-3.
Na olej z wątroby rekina składają się: kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, alkiloglicerole i skwalen.
Alkiloglicerole stymulują układ immunologiczny poprzez uczestnictwo w produkcji białych krwinek i limfocytów. Pomagają również w usuwaniu z organizmów drobnoustrojów, wykazują działanie przeciwgrzybiczne, przeciwbakteryjne i przeciwalergiczne. Alkiloglicerole dodatkowo przyspieszają procesy gojenia się ran.
Zobacz: Czy tran jest dobry na stawy i kości? Wyjaśniamy
Z kolei skwalen również pozytywnie wpływa na nasz układ odpornościowy, ponieważ zwiększa ilość limfocytów T zwalczających wrogie patogeny. Skwalen wykazuje działanie: przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, antyoksydacyjne. Oddziałuje również na obniżenie stężenia „złej” frakcji cholesterolu we krwi (LDL).
Uwaga: W większości preparatów zawierających olej z wątroby rekina nie znajdziemy witaminy A oraz witaminy D.
Przeczytaj również: Maść tranowa – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania
Tran czy olej z wątroby rekina – co wybrać?
Oba produkty pozytywnie wpłyną na nasz układ immunologiczny. Nie istnieje więc jednoznaczna odpowiedź na pytanie, czy lepiej kupić tran, czy wybrać olej z wątroby rekina. Oryginalny tran zawiera wyższe stężenia kwasów omega-3 oraz stanowi źródło witamin A i D. Natomiast olej z wątroby rekina ma właściwości bakteriobójcze, wirusobójcze i skutecznie aktywuje komórki odpornościowe.
Zobacz: Jak wzmocnić odporność w czasie ciąży? Naturalne sposoby
Tran i olej z wątroby rekina – płyn czy kapsułki?
Zarówno tran, jak i olej z wątroby rekina występują w różnych formach. Tran i olej w formie płynu charakteryzują się intensywnym zapachem oraz cierpkim smakiem. Wybierając taki produkt, musimy przede wszystkim zwrócić uwagę na jego przechowywanie – najlepiej trzymać go w lodówce lub w miejscu chłodnym i zaciemnionym. Dodatkowo płynny tran i olej należy spożyć maksymalnie w ciągu sześciu miesięcy od otwarcia butelki.
Zdecydowanie wygodniejszą formą są kapsułki, które przyjmuje się w trakcie posiłków. Kapsułki z tranem są praktycznie bezzapachowe i bezsmakowe, dzięki czemu łatwiej włączyć je do naszej diety.
Tran i olej z wątroby rekina występuje również w formie smakowych syropów, które są przeznaczone dla dzieci.
Nie zaleca się równoczesnego przyjmowania tranu i oleju z wątroby rekina.
Mimo że oba oleje wykazują korzystne działanie dla naszego zdrowia, to nie należy ich przyjmować równocześnie. Pamiętajmy również o tym, że stanowią one jedynie uzupełnienie składników i nie zastąpią nam odpowiednio zbilansowanej diety – to ryby morskie stanowią najlepsze źródło kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3.
Tran a olej z wątroby rekina – przeciwwskazania do stosowania
Zarówno tran, jak i olej z wątroby rekina mogą wchodzić w niepożądane interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi. Wynika to z tego, że kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 wydłużają czas krzepnięcia krwi, a także nasilają działanie farmaceutyków.
Oleju z wątroby rekina nie powinny przyjmować osoby z uszkodzoną wątrobą. Natomiast tran nie jest zalecany dla osób zmagających się z kamicą nerkową, hiperkalcemią i sarkoidozą, a także dla dzieci poniżej 2. roku życia. W przypadku kobiet w ciąży rozpoczęcie kuracji należy uzgodnić z lekarzem prowadzącym – istnieje duże ryzyko przedawkowania witaminy A zawartej w tranie, które może skutkować rozwojem wad wrodzonych u dziecka.
Uwaga: Tranu nie należy łączyć z innymi preparatami i suplementami diety zawierającymi witaminę A lub witaminę D.
Uwaga: Przyjmowanie tranu latem może skutkować przedawkowaniem witaminy D.
Bibliografia
W. Szostak, D. Szostak-Węgierek, Właściwości zdrowotne oleju z rekina, Przegląd Lekarski, 2006 (dostęp online) https://www.marinex.com.pl/pliki_artykuly/ekspertyzy_naukowe_09.pdf
K. Marciniak-Łukasiak, Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2011 (dostęp online) https://docplayer.pl/5207198-Rola-i-znaczenie-kwasow-tluszczowych-omega-3.html
red. J. Gawęcki, Witaminy, Katedra Higieny Żywienia Człowieka, Poznań 2000
https://www.mollers.pl/tran-z-dorsza-czy-olej-z-rekina-ktory-wybrac/
