Tran – czym jest i jakie substancje zawiera?
Tran to koncentrat oleju, który pozyskiwany jest z wątroby dorsza atlantyckiego lub z innych ryb należących do rodziny dorszowatych. Warto wiedzieć, że nazwa „tran” zastrzeżona jest wyłącznie dla olejów z ryb dorszowatych. Oznacza to, że popularny olej z wątroby rekina w rzeczywistości nie jest tranem.
W składzie tranu znajdziemy przede wszystkim nienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, a także witaminę A i witaminę D.
W składzie oleju z wątroby rekina znajdują się: alkiloglicerole, skwalen, kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 (jednak w mniejszym stężeniu niż w oleju z wątroby dorsza). Olej z wątroby rekina nie zawiera witaminy A oraz witaminy D.
Prozdrowotne właściwości tranu
Suplementacja tranu zalecana jest ze względu na szerokie właściwości prozdrowotne zawartych w oleju z wątroby dorsza witamin oraz kwasów tłuszczowych. Poniżej wymieniamy ich wybrane działania.
Prozdrowotne właściwości tranu:
- stymulowanie układu odpornościowego,
- hamowanie reakcji zapalnych i reakcji alergicznych,
- poprawa ukrwienia mózgu oraz pozytywny wpływ na proces zapamiętywania i uczenia,
- regulacja transmisji serotoniny i dopaminy – pozytywny wpływ na układ nerwowy,
- obniżenie stężenia trójglicerydów, obniżenie stężenia „złej” frakcji cholesterolu, podwyższenie stężenia „dobrej” frakcji cholesterolu,
- obniżanie ciśnienia tętniczego krwi,
- zapobieganie rozwojowi chorób oczu,
- poprawa kondycji skóry i włosów.
Przeczytaj również: Maść tranowa – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania
Tran na stawy i kości
Badania naukowe wskazują, że suplementacja tranu (oleju z wątroby dorsza) może złagodzić objawy i dolegliwości bólowe reumatoidalnego zapalenia stawów. Spowalnia również proces niszczenia chrząstki stawowej.
Właściwie, w jaki sposób tran może złagodzić objawy choroby zwyrodnieniowej stawów? Rozwój tego schorzenia powiązany jest z występowaniem stanów zapalnych. To właśnie tak zwany czynnik zapalny doprowadza do degeneracji chrząstki, a w konsekwencji do dolegliwości bólowych. Przyjmuje się natomiast, że kwasy tłuszczowe z grupy omega-3, które zawarte są w tranie, wykazują działanie przeciwzapalne, czyli zmniejszają stany zapalne. Mogą poprawiać także skuteczność leczenia chorób reumatycznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów oraz osteoporoza. Kolejne badania wskazują, że suplementacja kwasów tłuszczowych omega-3 ma korzystny wpływ na syntezę kolagenu oraz na budowę i metabolizm chrząstki stawowej.
Witamina A przyczynia się natomiast do budowy tkanki kostnej i prawidłowego funkcjonowania błon komórkowych. Witamina D reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową, uczestniczy w procesie wapnienia kości, oddziałuje na siłę komórek mięśniowych. Suplementacja tranu, dzięki zawartości witaminy D, ułatwia przyswajanie wapnia i fosforu oraz wywiera pozytywny wpływ na prawidłowe kształtowanie się kośćca. Co więcej, badania wskazują, że preparaty tranowe mogą być wykorzystywane w profilaktyce krzywicy u dzieci i młodzieży ze względu na to, że spowalniają procesy niszczenia tkanek i pobudzają ich regenerację. Tran może zapobiegać również rozwojowi osteoporozy u osób starszych.
Uwaga: Niedobory witaminy D mogą objawiać się między innymi bólami w kościach.
Sprawdź: Tran na skórę i włosy – jakie daje efekty? Zastosowanie zewnętrzne tranu
Tran a nadmiar witaminy A
Przyjmując tran, należy jednak zadbać o to, aby nie przekraczać dziennego zapotrzebowania organizmu na witaminę A. Dlaczego? Nadmiar tej witaminy może wręcz negatywnie wpłynąć na zdrowie naszych kości, ponieważ skutkuje rozrzedzeniem masy kostnej, tym samym prowadząc do osteoporozy.
Suplementując tran, zwróćmy więc uwagę na to, czy nasze inne suplementy diety nie zawierają w swoim składzie tej witaminy.
Dzienne zapotrzebowanie organizmu w witaminę A zależne jest od wieku oraz płci:
- dzieci od 1. do 3. roku życia – 400 µg,
- dzieci od 4. do 6. roku życia – 450 µg,
- dzieci od 7. do 9. roku życia – 500 µg,
- dziewczynki od 10. do 12. roku życia – 600 µg,
- dziewczynki od 13. do 18. roku życia – 700 µg,
- chłopcy od 10. do 12. roku życia – 600 µg,
- chłopcy od 13. do 18. roku życia – 600-900 µg,
- dorosłe kobiety – 700 µg,
- dorośli mężczyźni – 900 µg.
Natomiast do naturalnych źródeł witaminy A należą między innymi:
- marchew,
- bataty,
- szpinak,
- natka pietruszki,
- koperek,
- dynia,
- liście buraka,
- boćwina,
- jarmuż,
- czerwona papryka,
- brokuły,
- wiśnie,
- grejpfrut,
- wątróbka,
- ryby (węgorz, tuńczyk, łosoś, makrela, karp, śledź, dorsz, mintaj)
- jaja,
- masło,
- mięso (cielęcina, kurczak, kaczka),
- mleko i przetwory mleczne.
Przeciwwskazania do stosowania tranu
Mimo że tran wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych, to może również wchodzić w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi – nasilać ich działanie lub wydłużać czas krzepnięcia krwi.
Tranu nie powinny stosować osoby borykające się z: kamicą nerkową, sarkoidozą, hiperkalcemią.
Co ważne, tranu nie należy łączyć z innymi suplementami diety, który zawierają w swoim składzie witaminę A oraz witaminę D, gdyż grozi to ich przedawkowaniem.
Suplementację tranu w przypadku kobiet w ciąży oraz dzieci należy skonsultować z lekarzem.
Jak naturalnie wspierać stawy i kości?
Warto wspomnieć również o tym, że nasze funkcjonowanie kości i stawów możemy dodatkowo wspierać za pomocą odpowiednio ułożonego jadłospisu. Nie powinno w nim zabraknąć źródeł: kwasów tłuszczowych z grupy omega-3, wapnia (stanowi materiał budulcowy kości), cynku (wspomaga leczenie chorób reumatycznych), fosforu (uczestniczy w procesie mineralizacji kości), magnezu (wspiera procesy wchłaniania wapnia do kości), potasu (wspomaga pracę stawów), siarki (wykazuje działanie przeciwzapalne).
Do diety warto włączyć:
- ryby (np. dorsz, makrela, łosoś, śledź),
- mleko i produkty mleczne,
- sery,
- tofu,
- chude mięso (indyk, kurczak, cielęcina),
- oleje roślinne (np. oliwa z oliwek, olej lniany, olej sezamowy),
- produkty pełnoziarniste,
- owoce i warzywa.
Nie zapominajmy również o piciu wody w ilości co najmniej dwóch litrów dziennie. Woda wspomaga wypłukiwanie szkodliwych substancji z organizmu – między innymi kwasu moczowego, który może przyczynić się do rozwoju stanów zapalnych. Co więcej, odwodnione stawy narażone są na wszelkiego rodzaju urazy oraz kontuzje.
W jadłospisie ograniczmy natomiast: źródła soli, źródła cukru, kofeinę, żywność o wysokim stopniu przetworzenia, alkohol, napoje gazowane, napoje energetyczne.
Bibliografia
https://mito-med.pl/artykul/wplyw-kwasow-omega-3-na-hamowanie-stanow-zapalnych
https://www.poradnia.pl/tran-wlasciwosci-lecznicze.html
https://pulsmedycyny.pl/kwasy-omega-3-a-reumatoidalne-zapalenie-stawow-891383
M. Walicka, E. Czerwińska, E. Marcinowska-Suchowierska, Witamina D – wpływ na kość, Postępy Nauk Medycznych, tom XXV, nr 3, 2012 (dostęp online)
http://www.pnmedycznych.pl/wp-content/uploads/2014/09/pnm_2012_232-236.pdf
