Tran a olej z wątroby rekina
Pod nazwą tran kryje się olej z wątroby dorsza lub olej pozyskiwany z wątroby ryb z rodziny dorszowatych. Warto wiedzieć, że popularny olej z wątroby rekina nie powinien funkcjonować pod nazwą „tran”. Są to odmienne preparaty, które różnią się przede wszystkim składem. W tranie, czyli w oleju z wątroby dorsza, znajdziemy przede wszystkim wielonienasycone kwasy tłuszczowe, w tym kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3, witaminę A oraz witaminę D3. Opcjonalnie może w nim występować również witamina E. Natomiast w oleju z wątroby rekina zawarte są mniejsze ilości kwasów tłuszczowych z grupy omega-3. Nie znajdziemy w nim również witaminy A i witaminy D. Olej z wątroby rekina to źródło skwalenu oraz alkilogliceroli, czyli substancji stymulujących układ odpornościowy.
Lekarze pediatrzy zalecają rodzicom, aby zamiast oleju z wątroby rekina wybierać tradycyjny tran – głównie ze względu na dużą zawartość kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3.
Tran dla dzieci – od jakiego wieku?
W Polsce nie zostały opracowane szczegółowe zalecenia związane z dawkowaniem tranu u dzieci. Zamiar włączenia suplementów diety należy skonsultować z lekarzem pediatrą. Przyjmuje się, że tradycyjny tran można podawać dzieciom, które ukończyły trzeci rok życia. Na rynku istnieją jednak preparaty, które przeznaczone są dla młodszych dzieci – można je stosować nawet od pierwszego miesiąca życia. Na opakowaniu produkty powinna znaleźć się informacja o szczegółowym składzie suplementu, jego przeznaczeniu oraz sposobie dawkowania. Preparaty dla młodszych dzieci przede wszystkim charakteryzują się mniejszym stężeniem składników aktywnych.
Pamiętajmy o tym, że włączając do dziecięcej diety tran, powinniśmy zrezygnować zwłaszcza z suplementów diety zawierających witaminę D3 oraz witaminę A – ze względu na ryzyko przedawkowania tych witamin. Co więcej, lekarz powinien zadecydować o tym, czy powinniśmy podawać dziecku tran również w okresie letnim, gdy witamina D3 jest naturalnie produkowana w organizmie. W wielu przypadkach specjaliści zalecają więc stosowanie tranu w okresie od października do kwietnia.
Uwaga: Tran w formie płynnej (w butelce) należy przechowywać w lodówce oraz zużyć w ciągu sześciu tygodni od otwarcia.
Przeczytaj również: Maść tranowa – właściwości, zastosowanie, przeciwwskazania
Kwasy tłuszczowe omega-3 dla dzieci – dlaczego są istotne?
Pediatrzy podkreślają, że kwasy tłuszczowe z rodziny omega-3 są niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka i to już od wieku prenatalnego. Kwasy tłuszczowe odgrywają ważną rolę w rozwoju funkcji poznawczych oraz budowy anatomicznej mózgu. Badania wskazują, że ich niedobór może wiązać się między innymi ze zwiększonym ryzykiem zaburzeń depresyjnych, zaburzeń lękowych czy zachowań agresywnych i antyspołecznych.
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy omega-3 pozytywnie oddziałują również na układ odpornościowy, układ nerwowy i układ sercowo-naczyniowy. Regulują gospodarkę lipidową oraz działają przeciwzapalnie.
Sprawdź: Tran na skórę i włosy – jakie daje efekty? Zastosowanie zewnętrzne tranu
Dawkowanie kwasów tłuszczowych omega-3 u dzieci
Prawidłowa podaż kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 jest niezbędna zarówno u osób dorosłych, jak i u dzieci. Przyjmuje się, że w przypadku niemowląt karmionych piersią kwasy omega-3 dostarczane są w odpowiedniej ilości wraz z pokarmem matki. Dodatkowa suplementacja może być wskazana u dzieci przyjmujących mleko modyfikowane.
W przypadku dzieci do 3. roku życia dzienna dawka kwasów omega-3 wynosi od 150 do 200 miligramów na dobę. Dodatkową suplementację warto rozważyć zwłaszcza u dzieci, których dieta jest uboga w ryby.
Witamina D dla dzieci
Witamina D jest niezwykle istotna dla prawidłowego rozwoju dziecięcego organizmu oraz dla jego codziennego funkcjonowania. Wśród właściwości witaminy D wymienia się między innymi:
- pozytywny wpływ na kształtowanie się układu kostnego,
- regulowanie gospodarki wapniowo-fosforanowej,
- redukcję stanów zapalnych,
- pozytywny wpływ na układ odpornościowy,
- zmniejszenie ryzyka wystąpienia cukrzycy typu I.
Dawkowanie witaminy D3 u dzieci
Zgodnie z rekomendacjami opracowanymi przez Instytut Żywności i Żywienia minimalne zalecane spożycie witaminy D3 rozkłada się następująco:
- dzieci do 12. miesiąca życia – 10 µg/dzień,
- dzieci od 12. miesiąca życia do 3. roku życia – 15 µg/dzień,
- dzieci powyżej 3. roku życia – od 15 do 25 µg/dzień.
Warto podkreślić, że dzieci powyżej 1. roku życia powinny dostawać od 15 do 25 µg witaminy D na dobę w sezonie jesienno-zimowym (od września do kwietnia) lub przez cały rok – w sytuacji, gdy występuje niedostateczna ekspozycja dziecka na słońce.
Natomiast wcześniaki powinny dostawać dawkę od 10 do 20 µg na dobę do czasu osiągnięcia wieku skorygowanego do 40 tygodni.
W przypadku dzieci z nadwagą i otyłością dzienna dawka witaminy D może wynosić od 30 do 50 µg.
Uwaga: Zawartość witaminy D określa się za pomocą jednostek międzynarodowych (IU, j.m.) lub mikrogramów (µg). Według przelicznika 1 µg = 40 IU.
Zapoznaj się: Czy tran jest dobry na stawy i kości? Wyjaśniamy
Witamina A dla dzieci
Witamina A odgrywa szczególnie ważną rolę na etapie rozwoju dziecka:
- wpływa na prawidłowe procesy widzenia,
- jest niezbędna do wzrostu kości oraz zębów,
- oddziałuje na układ odpornościowy,
- ochrania błony śluzowe,
- ochrania skórę,
- jest antyoksydantem – chroni przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.
Dawkowanie witaminy A u dzieci
W przypadku witaminy A warto podkreślić, że jej przedawkowanie może wiązać się z poważnymi zaburzeniami zdrowotnymi (między innymi z zaburzeniami pracy wątroby). Stosując więc tran, należy zwrócić uwagę na inne preparaty witaminowe oraz na jadłospis – witamina A naturalnie występuje także w żywności – tak, aby nie przekroczyć jej zalecanej dziennej dawki.
Dawkowanie witaminy A u dzieci:
- niemowlęta do 12. miesiąca życia – 350 µg/dzień,
- dzieci od 1. do 3. roku życia – 400 µg/dzień,
- dzieci od 4. do 6. roku życia – 450 µg/dzień,
- dzieci od 7. do 9. roku życia – 500 µg/dzień,
- dzieci od 10. do 12. roku życia – 600 µg/dzień.
Na co zwrócić uwagę przy zakupie tranu dla dzieci?
Współcześnie na rynku dostępnych jest wiele preparatów zawierających w swoim składzie olej z wątroby dorsza. Najpopularniejszy jest jednak tran w postaci kapsułek lub tran w postaci płynnej – przy czym kapsułki na ogół stosuje się u dzieci powyżej trzeciego roku życia. Dla najmłodszych dedykowane są na przykład smakowe żelki lub płyny o owocowym smaku.
Wybierając tran dla dzieci, czytajmy dokładnie etykietki. Pamiętajmy o tym, aby dawka kwasów tłuszczowym omega-3, witaminy A oraz witaminy D była odpowiednio dopasowana do wieku oraz potrzeb naszego dziecka. Przyjmuje się również, że im krótszy skład farmaceutyków, tym lepiej. Unikajmy preparatów, które zawierają: cukier (lub: syrop glukozowy, syrop glukozowo-fruktozowy, syrop kukurydziany), konserwanty, sztuczne barwniki, wypełniacze.
Tran w formie płynnej powinien zostać zamknięty w butelce z ciemnego szkła. Po otwarciu należy przechowywać go w lodówce, zazwyczaj nie dłużej niż do sześciu tygodni.
Zobacz: Czy można stosować tran w ciąży? Sprawdzamy
Bibliografia
A. Rustecka, A. Tomaszewska, Możliwości immunomodulacji a częstość zakażeń dróg oddechowych u dzieci, Pediatria i Medycyna Rodzinna 17 (2), 2021 (dostęp online) https://repozytorium.wim.mil.pl/bitstream/20.500.12564/262/1/mozliwosci-immunomodulacji-a-czestosc-zakazen-drog-oddechowych-u-dzieci-1.pdf
https://ncez.pzh.gov.pl/dzieci-i-mlodziez/witamina-d-od-pierwszych-dni-zycia/
https://vitapedia.pl/witamina-a
H. Szajewska, P. Socha, A. Horvath, A. Rybak, B. M. Zalewski, M. Nehring-Gugulska, H. Mojska, M. Czerwionka-Szaflarska, D. Gajewska, E. Helwich, T. Jackowska, J. Książyk, R. Lauterbach, D. Olczak-Kowalczyk, H. Weker, Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, Standardy Medyczne/Pediatria, tom 18, 2021 (dostęp online)
https://ptghizd.pl/cm/uploads/2021/04/smp_01_2021_zasady_zywienia_zdrowych_niemowlat.pdf
