Stłuszczenie wątroby – czym jest?
Międzynarodowe klasyfikacje chorób wyróżniają dwa rodzaje stłuszczenia wątroby: stłuszczenie niealkoholowe oraz stłuszczenie alkoholowe.
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby prowadzi do nagromadzenia tłuszczów w komórkach wątrobowych – przy normalnej pracy wątroby wykorzystywane są one w procesach przemiany materii. Natomiast alkoholowe stłuszczenie, jak sama nazwa wskazuje, powiązane jest z nadużywaniem alkoholu. To właśnie wątroba odpowiada za proces metabolizmu alkoholu, który rozkłada się na substancje zagrażające naszemu zdrowiu.
Wśród przyczyn niealkoholowego stłuszczenia wątroby można wymienić:
- nieodpowiednią dietę bogatą zwłaszcza w źródła tłuszczów i węglowodanów,
- niedożywienie białkowe,
- zaburzenia przemiany materii,
- siedzący tryb życia,
- nadwagę i otyłość,
- współwystępowanie nadciśnienia tętniczego, hiperlipidemii, cukrzycy, insulinooporności, nadczynności kory nadnerczy,
- współwystępowanie celiakii, zespołu złego wchłaniania, choroby Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejącego zapalenia jelita grubego,
- współwystępowanie chorób trzustki,
- współwystępowanie wirusowego zapalenia wątroby typu C lub typu D,
- stres oksydacyjny.
Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – jakie są jego konsekwencje?
Nagromadzenie się tłuszczów w komórkach wątrobowych na skutek stłuszczenia wątroby negatywnie wpływa na funkcjonowanie tego narządu. W naszej wątrobie może rozwinąć się przewlekły stan zapalny, prowadzący do włóknienia wątroby. Z kolei nieleczone włóknienie wątroby wiąże się z niewydolnością tego narządu.
Warto podkreślić, że stłuszczenie wątroby można zwalczyć, ale przede wszystkim potrzeba do tego zmiany trybu życia oraz dotychczasowego jadłospisu. Ważna jest również regularna aktywność fizyczna.
Stłuszczenie wątroby a dietoterapia
Tak jak wspomnieliśmy wyżej, niealkoholowe stłuszczenie wątroby przede wszystkim powiązane jest ze źle zbilansowaną dietą. Aby zadbać o prawidłowe funkcjonowanie narządu wątroby, w jadłospisie nie powinno zabraknąć źródeł:
- witaminy B12 (źródła to m.in.: wątróbka, wołowina, cielęcina, indyk, królik, kurczak, mleko krowie, sery i przetwory mleczne, jajka, ryby),
- kwasu foliowego (m.in.: biała fasola, pietruszka, groch, ciecierzyca, burak, szpinak, czerwona papryka, jarmuż, truskawki, pomarańcze, awokado, orzechy włoskie, orzechy arachidowe, migdały),
- witaminy D (m.in.: ryby, mleko, przetwory mleczne, jajka, wieprzowina, cielęcina, indyk),
- witaminy E (m.in.: oleje roślinne, orzechy włoskie, orzechy laskowe, orzechy arachidowe, pestki i nasiona słonecznika, czarne jagody, awokado, kiwi, zielona papryka, czerwona papryka, natka pietruszki),
- selenu (m.in.: orzechy brazylijskie, jajka, mleko, produkty zbożowe, łosoś),
- cynku (m.in.: przetwory mleczne, jajka, mięso, ryby, biała fasola, groch, cebula, czosnek, kasza gryczana, pestki dyni, nasiona słonecznika),
- kwasów tłuszczowych z rodziny omega-3 (m.in.: oliwa z oliwek, olej rzepakowy, olej sojowy, olej sezamowy, ryby, olej z wątroby dorsza).
Top 10 produktów zmniejszających stłuszczenie wątroby
Poniżej przedstawiamy produkty spożywcze, zioła i przyprawy, które powinny zagościć w jadłospisie osób zmagających się z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby.
1. Siemię lniane
Warto podkreślić, że nie wszystkie kwasy tłuszczowe negatywnie oddziałują na wątrobę, co wykazują przeprowadzane badania naukowe na przykładzie siemienia lnianego, nasion czarnuszki czy oleju z czarnuszki. Stosowanie nasion lnu zmniejsza insulinooporność, znacząco poprawia wyniki prób wątrobowych oraz ochrania przed zwłóknieniem wątroby.
2. Nasiona czarnuszki siewnej i olej z czarnuszki
Nasiona z czarnuszki oraz olej z czarnuszki mogą poprawiać poziom transminaz wątrobowych w ramach prób wątrobowych, a także łagodzić występujące stany zapalne – poprzez obniżenie CRP, czyli białka C-reaktywnego. Naukowcy wskazują, że czarnuszka (bez względu na postać) zmniejsza nasilenie stłuszczenia wątroby.
3. Ostropest plamisty
Ostropest plamisty znany jest z pozytywnego oddziaływania na narząd wątroby. Ostropest działa ochronnie na komórki wątroby, pobudza wytwarzanie żółci, redukuje stężenie enzymów wątrobowych. Możemy sięgać zarówno po preparaty dostępne w aptece, jak i po nasiona ostropestu.
4. Mniszek lekarski
Według badań naukowych stosowanie domowych naparów z mniszka lekarskiego może obniżać poziom trójglicerydów, a także łagodzić insulinooporność. Mniszek lekarski zapobiega również odkładaniu się tłuszczu w wątrobie.
Uwaga: Prozdrowotny napar możemy przygotować z: kwiatów, korzenia oraz z ziela mniszka lekarskiego.
Zobacz: 10 zdrowotnych właściwości mniszka lekarskiego
5. Imbir
Kolejną przyprawą, obok czosnku, jest imbir. Również obniża on poziom enzymów wątrobowych oraz zwalcza stan zapalny – redukując stężenie cząsteczek prozapalnych. Co więcej, imbir może łagodzić insulinooporność, czyli oporność tkanek na działanie hormonu insuliny. Tak jak wspomnieliśmy, to właśnie insulinooporność stanowi jeden z czynników prowadzących do stłuszczenia wątroby, a także cukrzycy typu II.
6. Zielone warzywa
W leczeniu stłuszczenia wątroby pomocne może być włączenie do jadłospisu zielonych warzyw, czyli między innymi: sałaty, kapusty, szpinaku, brukselki, brokułów, rukoli, jarmużu, karczocha. Zielone warzywa działają ochronnie na wątrobę, zmniejszając ryzyko wystąpienia niealkoholowego stłuszczenia.
7. Czosnek
Badania naukowe wskazują, że regularne spożywanie czosnku może redukować niealkoholowe stłuszczenie wątroby, a także obniżać poziom enzymów wątrobowych i stężenie trójglicerydów.
8. Woda
Woda to niedoceniany produkt spożywczy, który może zmniejszyć ryzyko niealkoholowego stłuszczenia wątroby. Dziennie powinniśmy sięgać minimum po dwa litry wody.
Uwaga: Z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby powiązane jest spożywanie sztucznie dosładzanych napojów, np. napojów gazowanych, soków, napojów energetycznych czy wód smakowych.
9. Zielona herbata
Spożywanie zielonej herbaty (w formie naparu lub ekstraktu) obniża poziom enzymów wątrobowych (ALAT, ASPAT), a także obniża poziom trójglicerydów i poziom tłuszczów w wątrobie u osób zmagających się z niealkoholowym stłuszczeniem wątroby. Co więcej, zielona herbata zmniejsza stres oksydacyjny, który prowadzi do występowania stanów zapalnych wątroby.
10. Kawa
Wbrew powielanym mitom kawa nie jest tak szkodliwa, jak możemy sądzić. Naukowcy dowodzą, że jej spożywanie zmniejsza stłuszczenie wątroby oraz ryzyko zwłóknienia wątroby.
Bibliografia
https://insulinoopornosc.com/watroba/
https://kachblazejewska.pl/2020/04/01/dieta-w-schorzeniach-watroby/
A. Kargulewicz, H, Stankowiak-Kulpa, M. Grzymisławski, Niealkoholowa stłuszczeniowa choroba wątroby – etiopatogeneza, epidemiologia, leczenie, Nowiny Lekarskie 79, 5, 2010 (dostęp online)
https://jms.ump.edu.pl/uploads/2010/5/410_5_79_2010.pdf
K. Bukol-Krawczyk, Niealkoholowe stłuszczenie wątroby – leczyć czy nie leczyć?, Forum Zaburzeń Metabolicznych, tom 1, nr 1, 2010 (dostęp online)
https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/28739/23508
K. Ryterska, Analiza sposobu żywienia pacjentów z Niealkoholowym Stłuszczeniem Wątroby w Polsce, ocena skuteczności interwencji dietetycznej opartej o zasady nutrigenomiki, Szczecin 2014
