Czym jest serotonina?
Serotonina potocznie nazywana jest hormonem szczęścia – odpowiada bowiem za nastrój i dobre samopoczucie każdego z nas. Serotonina jest jednym z najważniejszych neuroprzekaźników w mózgu, determinującym przekazywanie informacji z jednej komórki nerwowej do drugiej. Jako hormon tkankowy reguluje ogromną ilość różnych procesów zachodzących w organizmie.
Serotonina wpływa na:
- nastrój,
- sen,
- apetyt,
- zachowania impulsywne,
- popęd seksualny,
- temperaturę ciała,
- ciśnienie i krzepnięcie krwi.
Niedobór lub nadmiar serotoniny wiąże się z wieloma nieprzyjemnymi konsekwencjami zdrowotnymi, dlatego też jej odpowiedni poziom jest niezwykle istotny zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i psychicznego funkcjonowania człowieka.
Jaką rolę w stanach lękowych i depresji odgrywa serotonina?
Jak udowodniono, obniżony poziom serotoniny w układzie nerwowym wywołuje:
- przygnębienie,
- niepokój i lęk,
- obniżony nastrój,
- problemy ze snem,
- obniżenie samooceny,
- problemy z koncentracją i uwagą,
- drażliwość.
Ponadto, udowodniono, że u podstaw zaburzeń lękowych i depresyjnych leżą nieprawidłowe poziomy niektórych neuroprzekaźników – w tym deficyt serotoniny. Nie wiadomo jednak do końca, w jaki sposób poziom serotoniny zostaje drastycznie obniżony – odpowiada za to biochemia mózgu. Dlatego też w leczeniu depresji i zaburzeń lękowych stosuje się nie tylko psychoterapię, ale również farmakoterapię. Ma ona na celu wyregulowanie ilości neuroprzekaźników w ośrodkowym układzie nerwowym, takich właśnie jak wspomniana serotonina.
Jak działają leki antydepresyjne i przeciwlękowe?
Jedną z grup leków antydepresyjnych i przeciwlękowych są inhibitory wychwytu zwrotnego poszczególnych neuroprzekaźników – hamują one wychwyt zwrotny (np. serotoniny, noradrenaliny, dopaminy itp.) ze szczeliny synaptycznej, dzięki czemu zwiększa się ich stężenie w tym miejscu.
Ze względu na budowę chemiczną i mechanizm działania, wyróżniamy wiele rodzajów leków antydepresyjnych i przeciwlękowych. Jednymi z najczęściej stosowanych farmaceutyków na depresję i zaburzenia lękowe są tzw. SSRI – selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.
Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny hamują jej reabsorpcję przez neurony, w efekcie czego ilość serotoniny w szczelinie synaptycznej się zwiększa. Jak już wiemy, jej prawidłowy poziom w ośrodkowym układzie nerwowym odpowiada za dobry nastrój, zdrowy sen, poczucie wewnętrznego spokoju i koncentrację. Leki SSRI podwyższają poziom serotoniny, tym samym, w ogromnej ilości przypadków, eliminując objawy zaburzeń depresyjnych i lękowych.
Czy serotonina jest skuteczna w leczeniu stanów lękowych i depresji?
Regulacja poziomu serotoniny oraz innych neuroprzekaźników poprzez inhibitory ich wychwytu zwrotnego to skuteczna i coraz popularniejsza metoda leczenia stanów lękowych i depresyjnych.
W zależności od pacjenta, działanie poszczególnych leków z grupy SSRI może się znacząco różnić, dlatego tak ważne jest ich indywidualne dobieranie pod stałą kontrolą lekarza. Zdarza się bowiem, że trwa to nawet kilka miesięcy i dotyczy zarówno związku chemicznego, jak i jego dawki.
U pewnych osób niektóre leki mogą nie dać żadnego rezultatu, działanie innych z biegiem czasu może się osłabić lub nawet zaniknąć. Zazwyczaj jednak leki SSRI eliminują zupełnie lub częściowo objawy depresji i zaburzeń lękowych.
Przeczytaj: Jak wesprzeć osobę w depresji?
Jakie leki podwyższają poziom serotoniny?
Przykładami leków SSRI, które podnoszą i regulują ilość serotoniny w ośrodkowym układzie nerwowym, są:
- fluoksetyna,
- fluwoksamina,
- citalopram,
- dapoksetyna,
- paroksetyna,
- sertralina.
Wśród wymienionych substancji, najsilniej wychwyt zwrotny serotoniny hamuje paroksetyna i citalopram. Niektóre z leków SSRI, oprócz swojego podstawowego mechanizmu działania, mają też inne działanie terapeutyczne. Przykładem jest sertralina, którą zaleca się osobom starszym, które borykają się z depresją. Fluwoksamina natomiast może okazać się pomocna podczas leczenia depresji z objawami urojeniowymi.
Jak samodzielnie podwyższyć poziom serotoniny?
Oczywiście, o poziom serotoniny można zadbać w sposób naturalny – służy temu odpowiednia dieta bogata w tryptofan. To on przekształca się w Twoim organizmie w serotoninę. W tym celu jedz:
- banany,
- wiśnie,
- awokado,
- jaja,
- ryby,
- chude mięso,
- produkty sojowe,
- pestki dyni,
- ciecierzycę i soczewicę.
Oprócz diety nie zapominaj o aktywności fizycznej, słuchaniu muzyki i korzystaniu z profesjonalnych masaży i promieni słonecznych, kiedy to tylko możliwe. Prowadzenie zdrowego stylu życia z pewnością zaowocuje dobrym nastrojem i zdrowym snem.
Jeśli jednak zauważysz u siebie objawy stanów depresyjnych i/lub lękowych, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Choć naturalne sposoby podnoszenia serotoniny z pewnością są skuteczne przy niewielkich wahaniach nastroju i chwilowym stresie, nie mogą one mierzyć się z zaburzeniami psychicznymi. W takim przypadku należy zgłosić się do specjalisty w zakresie zdrowia psychicznego.
Bibliografia
