Psychoterapia psychoanalityczna – na czym polega?
Psychoterapia psychoanalityczna polega na dogłębnej analizie nieświadomych treści w psychice pacjenta. Dzięki swobodnej rozmowie z terapeutą badane są natrętne myśli i świat fantazji klienta. Dzieje się to za sprawą m.in. mechanizmu przeniesienia.
Psychoterapia psychoanalityczna pozwala także odkrywać nieświadome, szkodliwe wzorce życiowe oraz pracować nad prawdziwym źródłem objawów oraz trudności emocjonalnych, których doświadcza pacjent.
Co istotne, psychoterapia psychoanalityczna za sprawą pracy na tak głębokim poziomie i długoterminowości daje trwałą i odczuwalną ulgę od symptomów. Zapewnia także zrozumienie i akceptację niechcianych uczuć.
Różnice między psychoterapią psychoanalityczną a psychoanalizą
Psychoterapia psychoanalityczna i psychoanaliza (kojarzona przede wszystkim ze słynną kozetką i Zygmuntem Freudem) to – wbrew powszechnemu przekonaniu – dwa różniące się od siebie nurty psychoterapeutyczne. Choć psychoterapia psychoanalityczna wywodzi się z psychoanalizy (która powstała pierwsza), różni się od niej przede wszystkim częstotliwością spotkań z terapeutą oraz stosowanymi w trakcie terapii metodami pracy.
Intensywność psychoterapii psychoanalitycznej
Psychoterapia psychoanalityczna jest stosunkowo mniej intensywna niż psychoanaliza, podczas której sesję odbywają się nawet 4 razy w tygodniu. Ilość spotkań w nurcie psychoanalitycznym jest zmniejszona do 2-3, a niekiedy do 1 spotkania w ciągu tygodnia na początku trwania terapii. Dzieje się tak, zwłaszcza gdy klient nie jest jeszcze gotowy na częstsze spotkania z terapeutą.
Metody pracy w psychoterapii psychoanalitycznej
Najczęściej stosowane metody pracy w nurcie psychoterapii psychoanalitycznej to:
- określanie powracających w rozmowie z klientem wątków,
- omawianie z perspektywy rozwojowej minionych doświadczeń,
- koncentracja na relacji terapeutycznej,
- skupianie się na relacjach interpersonalnych,
- obserwacja sposobów wyrażania przez klienta niewygodnych myśli i uczuć.
Należy jednak podkreślić, że każda psychoterapia w nurcie psychoanalitycznym przebiega odrobinę inaczej – głównie za sprawą indywidualnie dobieranych sposobów budowania relacji terapeutycznej oraz preferencji klienta dotyczących np. poruszanych tematów. To pacjent nadaje swoisty rytm spotkaniom z terapeutą i decyduje o tym, w jakie rejony swojej psychiki chce zawędrować.
Zapoznaj się: Psychoterapia – od czego zacząć?
Założenia teoretyczne psychoterapii psychoanalitycznej
Terapia psychoanalityczna zakłada istnienie w człowieku nieświadomości. Według założeń teoretycznych tego nurtu naszym życiem w dużej mierze sterują wewnętrzne mechanizmy działania, nieuświadamiane sobie na co dzień potrzeby, a także nierozwiązane konflikty intrapsychiczne. Mogą one powodować ból i cierpienie, którego źródła nie będziemy w stanie wskazać.
Jak wspomnieliśmy, psychoterapia psychoanalityczna czerpie swoje główne założenia z psychoanalizy Zygmunta Freuda. Jednym z nich jest podzielenie ludzkiej psychiki na trzy części:
- id – odpowiedzialne za popędy człowieka,
- ego – pośredniczące w kontaktach ze światem zewnętrznym,
- superego – odpowiadająca za przestrzeganie zasad i norm oraz odróżnianie dobra od zła.
Kiedy id, ego i superego sprawnie ze sobą współdziałają, ludzka psychika pozostaje w dynamicznej równowadze. Kiedy jednak współpraca ta zostaje zaburzona, np. wskutek jakiegoś konfliktu pomiędzy id i superego, pojawiają się różnego rodzaju objawy i zaburzenia psychiczne.
Ile trwa i jak przebiega psychoterapia psychoanalityczna?
Psychoterapia psychoanalityczna należy do długoterminowych form leczenia. Ze względu na to, że zajmuje się ona takimi obszarami ludzkiej psychiki, jak nieświadomość czy superego, niemożliwe jest przeprowadzenie procesu terapeutycznego w ciągu kilku tygodni czy miesięcy. Terapia w nurcie psychoanalitycznym często trwa nawet przez kilka lat.
Na sesjach terapeutycznych pacjent może mówić dosłownie o wszystkim. To do niego należy wybór tematów, które postanowi poruszyć ze swoim terapeutą. Sam więc decyduje, o czym chce opowiedzieć – może to być zarówno dzień poprzedzający spotkanie, jak i okres wczesnego dzieciństwa lub np. wydarzenie sprzed kilku lat.
Terapia w nurcie psychoanalitycznym może trwać nawet przez kilka lat.
Niezwykle istotne jest zapewnienie klientowi pełnej swobody wypowiedzi. To, o czym zdecyduje się mówić, jest niezwykle cenną informacją dla terapeuty, który w odpowiednim momencie procesu terapeutycznego stanie się swego rodzaju „lustrem” dla swojego pacjenta i przygotuje dla niego interpretację zgromadzonych informacji.
Przeczytaj: Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach – dla kogo i na czym polega?
Jakie są cele psychoterapii psychoanalitycznej?
Najważniejszym celem psychoterapii psychoanalitycznej jest umożliwienie klientowi stopniowego wglądu w siebie i w swoje procesy psychologiczne. Zrozumienie siebie oraz doświadczanych na co dzień konfliktów wewnętrznych pozwala na wyeliminowanie bezsensownych i szkodliwych reakcji obronnych. Innymi słowy, nadrzędnym celem psychoterapii psychoanalitycznej jest „przenieść nieświadome do świadomości”.
Co istotne, psychoterapia psychoanalityczna należy do grupy terapii niedyrektywnych, co oznacza, że proces terapeutyczny jest wolny od wszelkiego rodzaju wskazówek, rad czy ćwiczeń lub prac domowych zadanych przez terapeutę.
Psychoterapia psychoanalityczna należy do grupy terapii niedyrektywnych – jest wolna od wskazówek, rad czy ćwiczeń zadawanych przez terapeutę.
Najważniejszym zadaniem relacji nawiązanej między terapeutą i klientem jest przebudowa fundamentalnych struktur psychicznych. W terapii chodzi przede wszystkim o dotarcie do nieświadomych mechanizmów kierujących zachowaniem pacjenta oraz motywów, które odpowiadają za sposób odbierania przez niego rzeczywistości.
Dla kogo psychoterapia psychoanalityczna będzie odpowiednia?
Psychoterapia psychoanalityczna polecana jest przy:
- zaburzeniach lękowych,
- zaburzeniach depresyjnych,
- zaburzeniach osobowości,
- zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych,
- zaburzeniach psychosomatycznych.
Psychoterapia psychoanalityczna dedykowana jest także osobom, których objawy najprawdopodobniej świadczą o wewnętrznych konfliktach lub trudnościach adaptacyjnych. Skorzystać z niej mogą osoby doświadczające trudności w relacjach z innymi lub borykające się np. z niskim samopoczuciem.
Należy jednak podkreślić, że psychoterapia psychoanalityczna sprawdzi się przede wszystkim u osób, które są gotowe na dogłębną analizę siebie, swoich emocji i nieświadomie wykorzystywanych mechanizmów obronnych. Ważna jest także dostępność czasowa oraz zaangażowanie pacjenta.
Pamiętajmy, że terapia w nurcie psychoanalitycznym nie daje szybkich i gotowych rozwiązań. Często jest to kilkuletnia praca wymagająca dużej motywacji do leczenia i odkrywania nieświadomych obszarów własnego Ja.
Sprawdź: Terapia psychodynamiczna – na czym polega i kiedy ją stosować?
Czy psychoterapia psychoanalityczna jest skuteczna?
Badania nad skutecznością psychoterapii psychoanalitycznej jasno dowodzą, że pacjenci korzystający z tej formy leczenia odczuwają znaczącą poprawę, a objawy fizykalne oraz psychologiczne zostają z czasem wyeliminowane.
Warto podkreślić, że poprawa ta utrzymuje się także po zakończeniu terapii. Pamiętajmy, że w jej trakcie dokonuje się trwałe przebudowywanie struktur psychicznych człowieka. Dzięki temu możemy liczyć na pozytywny efekt pracy terapeutycznej nie tylko tuż po psychoterapii, ale także długo po zakończeniu oddziaływań terapeutycznych.
To szczególnie istotne w kontekście osób, które sięgają po psychoterapię psychoanalityczną, gdy za sobą mają już terapię krótkoterminową np. w nurcie poznawczo-behawioralnym, ale okazała się ona niewystarczająca lub po czasie ich objawy i trudności wróciły.
Przewagą psychoterapii psychoanalitycznej jest bowiem przede wszystkim trwałość osiągniętych rezultatów leczniczych. Co ciekawe, po zakończeniu terapii nie tylko się one utrzymują, ale z biegiem czasu stają coraz większe i wyraźniejsze dla pacjenta.
Bibliografia
L. Kalita, M. Chrzan-Dętkoś, Skuteczność psychoterapii psychoanalitycznych, Psychoterapia 4(183), 2017 (dostęp online) https://www.researchgate.net/profile/Magdalena-Chrzan-Detkos/publication/322775735_Skutecznosc_psychoterapii_psychoanalitycznych/links/5a6f9277aca272e425eaacce/Skutecznosc-psychoterapii-psychoanalitycznych.pdf
J. Groth, Psychoanaliza, psychoanalityczna psychoterapia i terapia psychodynamiczna, Poznań 2016 (dostęp online) https://www.researchgate.net/publication/311924473_Psychoanaliza_psychoanalityczna_psychoterapia_i_terapia_psychodynamiczna
L. Kalita, Długoterminowa psychoterapia psychoanalityczna jako skuteczna metoda leczenia głębokiej depresji – krótki przegląd współczesnej literatury i przykład kliniczny, Psychoterapia, nr 2, 2018 (dostęp online) https://www.researchgate.net/publication/329761009_DLUGOTERMINOWA_PSYCHOTERAPIA_PSYCHOANALITYCZNA_JAKO_SKUTECZNA_METODA_LECZENIA_GLEBOKIEJ_DEPRESJI-KROTKI_PRZEGLAD_WSPOLCZESNEJ_LITERATURY_I_PRZYKLAD_KLINICZNY_Long-term_psychoanalytic_psychotherapy_as_
https://www.depresjaza.pl/psychoterapia/psychoterapia-psychoanalityczna
https://mojapsychologia.pl/terapie/3,podejscie_psychoanalityczne.html
