Główne założenia terapii poznawczo-behawioralnej
Terapia poznawczo-behawioralna tłumaczy występowanie objawów psychopatologicznych teorią uczenia się oraz zachodzącymi w nas procesami poznawczymi. Zakłada, że myśli, emocje i zachowania człowieka wzajemnie na siebie wpływają, dlatego oddziaływania psychologiczne skupiają się na modyfikacji i zmianie krzywdzących oraz nieadaptacyjnych sposobów myślenia, a także na nauce nowych sposobów interpretowania rzeczywistości.
Terapia uczy m.in. kontrolowania i wpływania na własne myśli. Ogromną rolę przywiązuje się również do wyuczonych postaw pacjenta, jego zachowań i sposobów reagowania. W procesie terapeutycznym klient i terapeuta koncentrują się przede wszystkim na teraźniejszości pokonaniu aktualnie doświadczanych trudności oraz problemów.
Cechy charakterystyczne terapii poznawczo-behawioralnej
Dla terapii poznawczo-behawioralnej charakterystyczna jest:
- modyfikacja i zmiana sposobów myślenia klienta,
- modyfikacja sposobów interpretowania rzeczywistości,
- nauka adaptacyjnych i efektywnych sposobów reagowania,
- weryfikacja krzywdzących przekonań klienta i rozbrojenie ich,
- skoncentrowanie procesu terapeutycznego na konkretnym problemie,
- stosunkowo krótki czas trwania terapii,
- aktywna rola terapeuty w całym procesie.
Główne założenia terapii psychodynamicznej
Terapia psychodynamiczna, wywodząca się z psychoanalizy, zakłada, że objawy neurotyczne, których doświadcza pacjent (np. lęk czy obniżony nastrój), wynikają z tłumionych i zepchniętych do nieświadomości popędów i potrzeb.
Terapia w nurcie psychodynamicznym za cel stawia sobie przeniesienie tych nieuświadamianych treści do obszaru naszej świadomości. Proces terapeutyczny rozbraja niedojrzałe i krzywdzące mechanizmy obronne, których pacjent używa, a z których istnienia nawet nie zdaje sobie sprawy.
Proces terapeutyczny ma na celu również to, by cenzurowane do tej pory popędy i potrzeby klienta zaczęły być przez niego zaspokajane w zdrowy i efektywny sposób. Niejednokrotnie wymaga to sięgnięcia do wspomnień z dzieciństwa, analizy snów, dogłębnego poznania siebie, a także przeanalizowania swojego dotychczasowego życia.
Cechy charakterystyczne terapii psychodynamicznej
Dla terapii psychodynamicznej charakterystyczne jest:
- wprowadzanie do świadomości pacjenta treści nieuświadamianych sobie wcześniej,
- zwiększanie elastyczności zachowania i reakcji pacjenta w różnych sytuacjach,
- głębokie poznanie siebie i swojego świata wewnętrznego,
- uporządkowanie doświadczeń z dzieciństwa oraz relacji ze znaczącymi osobami,
- rozbrojenie niedojrzałych mechanizmów obronnych,
- stosunkowo długi czas trwania terapii oraz jej częstotliwość.
Różnice pomiędzy terapią poznawczo-behawioralną i terapią psychodynamiczną
Istnieje wiele różnic pomiędzy terapią poznawczo-behawioralną i terapią psychodynamiczna. Ich znajomość bywa szczególnie przydatna podczas podejmowania decyzji dotyczącej wyboru jednej z form oddziaływania psychologicznego.
- Sposób wyjaśniania genezy doświadczanych objawów
Każdy ze wspomnianych nurtów psychoterapeutycznych w inny sposób wyjaśnia genezę powstawania objawów neurotycznych. Terapia poznawczo-behawioralna upatruje ich przyczyny w sposobie myślenia i interpretowania rzeczywistości, wyuczonych zachowaniach, stereotypach myślowych, przekonaniach i zautomatyzowanych reakcjach.
Terapia psychodynamiczna wyjaśnia genezę doświadczanych problemów poprzez nieświadome mechanizmy, które wpływają na całe funkcjonowanie jednostki. Jest to m.in. nadużywanie mechanizmów obronnych, a także działanie silnego, wewnętrznego cenzora, który uniemożliwia zdrową samorealizację.
- Cel terapii i sposoby na jego osiągnięcie
Choć celem każdej terapii jest przede wszystkim podniesienie jakości życia pacjenta, w poszczególnych nurtach osiąga się to na różne sposoby.
Terapia psychodynamiczna stawia sobie za cel wprowadzenie do świadomości klienta nieświadomych, ocenzurowanych treści, rozłożenie na czynniki pierwsze zachowań i reakcji pacjenta, a także przeanalizowanie i uporządkowanie całego świata wewnętrznego, z jakim przychodzi na terapię.
Na terapii poznawczo-behawioralnej celem jest natomiast modyfikacja sposobu myślenia. Polega ona na starannej analizie myśli (oraz okoliczności, w jakich się pojawiają), a także nauce ich świadomego kontrolowania. Cel terapii poznawczo-behawioralnej osiąga się m.in. dzięki zastosowaniu bardziej adaptacyjnego sposobu interpretacji rzeczywistości.
- Czas trwania terapii
Terapia poznawczo-behawioralna jest uznawana za terapię krótkoterminową – może trwać od 2 miesięcy do roku, choć nie jest to oczywiście regułą. Na tle różnych szkół psychoterapeutycznych, terapia poznawczo-behawioralna uznawana jest za jedną z krótszych form oddziaływania psychologicznego.
Z kolei terapia psychodynamiczna określana jest mianem terapii długoterminowej i może trwać nawet kilka lat.
Przeczytaj: Psychoterapia grupowa – dla kogo? Korzyści terapii grupowej
Terapia poznawczo-behawioralna i terapia psychodynamiczna – która jest skuteczniejsza?
Jak donoszą licznie przeprowadzane badania, zarówno nurt poznawczo-behawioralny, jak i psychodynamiczny, są równie skuteczne w leczeniu problemów natury psychologicznej i charakteryzuje je efektywność na podobnym poziomie.
Okazuje się bowiem, że skuteczność jakiejkolwiek psychoterapii w ogromnej mierze zależy od osobowości i umiejętności psychoterapeuty, który ją prowadzi. Nurt psychoterapeutyczny staje się wtedy czynnikiem drugorzędowym.
Niemożliwe jest więc wytypowanie jednej, najlepszej szkoły psychoterapii – w każdym nurcie pracują doświadczeni profesjonaliści, którzy potrafią w odpowiedni sposób rozwiązywać trudności pacjenta.
Oczywiście, dla klienta zawsze skuteczniejsza będzie ta szkoła psychoterapii, z której założeniami teoretycznymi się zgadza lub która z różnych powodów wydaje mu się najbliższa. Osobom uczęszczającym na terapię pomaga to także utrzymywać motywację do leczenia, która jest równie ważna, co stosowane techniki i narzędzia psychoterapeutyczne.
Sprawdź: Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach – dla kogo i na czym polega?
Bibliografia
https://centrumharmonii.pl/rodzaje-terapii
L. Kalita, M. Chrzan-Dętkoś, Skuteczność psychoterapii psychoanalitycznych, Psychoterapia 4 (183), 2017 (dostęp online) https://www.researchgate.net/profile/Magdalena-Chrzan-Detkos/publication/322775735_Skutecznosc_psychoterapii_psychoanalitycznych/links/5a6f9277aca272e425eaacce/Skutecznosc-psychoterapii-psychoanalitycznych.pdf
A. Popiel, Psychoterapia poznawczo-behawioralna — praktyka oparta na
badaniach empirycznych, Psychiatria w Praktyce Klinicznej tom 2 nr 3, 2009 (dostęp online) https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net/47882948/Psychoterapia_poznawczo-behawioralna__pr20160808-4439-1rlr40a-with-cover-page-v2.pdf?Expires=1662972845&Signature=QbrQjP3CWLaWTQbDo0~OaO47VIjaVHeFEjwnWdWDCJRAe9kAOw8hpCRzqfrqk04eU4naovOuJyrbKgwFQXcZg5YINrx~oXbrCkfN9S7fCJBslcXNmwgnETaTpuZpD0W7ygHHL05~i4Q9QNxGnogtex2FxmhXxe7JKIOXTSejPwKRHxZMAp~v4ZfP6HYeknRzHV~f377pprlAsZICCzX92yPFDntbLRWI7pmLhACoRz7AlnJ3qxWBGf~iCRcqmLCPKEypiaZAEgKQSg6zNHZrC3DdurCRrZMqsJ3NS7-Kzys8VukWFlIGULMoCY2Kj98474o4MDKj6euGzoOSUsylvQ__&Key-Pair-Id=APKAJLOHF5GGSLRBV4ZA
J. Shedler, Skuteczność terapii psychodynamicznej, Krakowskie Centrum Psychodynamiczne
