Pierwszy trymestr ciąży – jak przebiega i co warto wiedzieć?
Czas, w którym kobieta jest w błogosławionym stanie, to 40 tygodni, które możemy podzielić na trzy trymestry. Każdy z tych okresów trwa 3 miesiące. Pierwszy trymestr ciąży to szczególny czas dla kobiety i rozwijającego się płodu. Między 4. a 13. tygodniem ciąży rozwijający się w łonie kobiety płód jest szczególnie wrażliwy, a tym samym narażony na działanie czynników mogących zaburzyć rozwój ciąży.
Z pewnością zastanawiasz się, dlaczego pomijamy okres pierwszych dwóch – trzech tygodni ciąży? Tak naprawdę dopiero od około trzeciego tygodnia ciąży faktycznie dochodzi do kształtowania się nowego organizmu, który, dopóki nie ,,zadomowi się’’ w błonie śluzowej macicy, to swobodnie wędruje z jajowodu do miejsca docelowego. Pierwsze tygodnie ciąży to okres liczony od pierwszego dnia ostatniej miesiączki do zapłodnienia. W tym czasie nie dochodzi więc do rozwoju płodu i jego zagnieżdżenia się w błonie śluzowej macicy.
Sprawdź: Zatrucie ciążowe – przyczyny, objawy i sposoby leczenia
Jak rozwija się płód w pierwszym trymestrze ciąży?
I pomyśleć tylko, że z dwóch idealnie pasujących do siebie komórek (plemnika i komórki jajowej) powstaje największy cud świata. Aby uniknąć zaskoczenia i niepewności, warto być gotowym na pierwszy trymestr ciąży. Jak przebiega ten wspaniały czas, w którym kształtuje się nowe życie? Musisz wiedzieć, że to właśnie w tym okresie płód rozwija się najbardziej intensywnie. Przez te kilka tygodni osiągnie wagę nawet do 20 g, a jego długość powinna wynosić około 7 cm.
W czasie pierwszego trymestru ciąży dziecko powinno mierzyć około 7 centrymetrów.
Już między 4. a 6. tygodniem ciąży zaczyna bić serce. Powstają pierwsze zawiązki najważniejszych organów wewnętrznych, na przykład gruczoły płciowe (gonady) odpowiedzialne za proces rozrodczy człowieka. Płód stopniowo zaczyna przybierać kształt zbliżony do ludzkiej sylwetki. Powoli kształtują się kończyny dolne i górne, a na dłoniach pojawiają się linie papilarne. Na końcowym etapie pierwszego trymestru na kształtujących się paluszkach widoczne są już paznokcie, a na główce pojawiają się pierwsze cebulki włosów. Zobacz, jak rozwija się płód do 13. tygodnia ciąży, a więc w najważniejszym okresie rozwoju ciąży.
Rozwój dziecka od 4. do 7. tygodnia ciąży:
- zarodek kształtem przypomina kijankę;
- kształtują się jelita;
- pojawiają się pierwotne drogi oddechowe (oskrzela);
- trzustka powili zaczyna funkcjonować;
- kształtuje się tkanka zarodkowa (CEWA), z której w następnych tygodniach rozwinie się rdzeń kręgowy i mózg;
- powstają zalążki nosa, uszu i oczu;
- widoczne są początki rozwijających się kończyn górnych i dolnych;
- zaczyna formować się serce, a pod koniec tego okresu dziecko ma już krwioobieg, w którym krąży krew.
Rozwój dziecka od 8. do 11. tygodnia ciąży:
- dochodzi do intensywnego rozwoju narządów wewnętrznych i struktur zewnętrznych (płód kształtem zaczyna przypominać ludzką postać);
- kończyny znacznie się wydłużają, a na ich końcach formują się paluszki;
- serce zaczyna bić w regularnym rytmie;
- kształtują się gruczoły i narządy płciowe;
- oczy zaczynają przybierać naturalne kształty, przesuwają się ku nosowi i formują się powieki;
- wyraźnie widać pępowinę.
Rozwój dziecka od 12. do 13. tygodnia ciąży:
- mięśnie i nerwy zaczynają działać wspólnie (dziecko potrafi już poruszać mięśniami twarzy, zacisnąć piąstkę u dłoni);
- dochodzi do zamknięcia powiek, które w procesie rozwoju ciąży stanowią barierę ochronną dla kształtujących się oczu;
- dobrze widoczne są już zewnętrzne narządy płciowe.
Przeczytaj także: Drugi trymestr ciąży – dolegliwości, rozwój dziecka
Jak wygląda brzuch i sylwetka kobiety w pierwszych tygodniach ciąży?
Pierwszy trymestr ciąży to dla organizmu przyszłej mamy czas ogromnych przemian. To prawda, że każda kobieta przechodzi ten okres zupełnie inaczej. Uzależnione jest to od wielu czynników, takich jak predyspozycje indywidualne czy też stan zdrowotny kobiety przed zapłodnieniem. Jednak bez wątpienia pierwsze trzy miesiące ciąży to okres, w którym objawy są najbardziej nasilone i mogą zaburzyć codzienne funkcjonowanie kobiety. Niektóre z nich utrzymują się jedynie przez kilka tygodni, inne zaś mogą towarzyszyć przyszłej mamie nawet do kilku miesięcy. Zobacz, jak wygląda to w praktyce i na jakie zmiany w swoim ciele i samopoczuciu powinnaś się przygotować.
Przeczytaj: Trzeci trymestr ciąży – dolegliwości, badania, zalecenia
Objawy ciąży w pierwszym trymestrze
Kobieta może zauważyć u siebie krwawienie implantacyjne. Są to lekkie skurcze macicy i delikatne plamienie.
Ważne! Jeśli krwawienie wzbudzi u Ciebie duży niepokój, gdyż jest intensywne i towarzyszy mu silny ból brzucha w okolicach macicy, wówczas powinnaś skontaktować się z lekarzem.
Już w pierwszym trymestrze ciąży dochodzi do powiększenia się gruczołów sutkowych, które mogą wywoływać nieprzyjemne uczucie i dyskomfort. W wyniku zwiększonej ilości hormonów w obrębie piersi pojawia się obrzęk, a ciało w tym miejscu jest szczególnie wrażliwe (tkliwe) na dotyk. Dodatkowo żyły na piersiach są w tym okresie bardziej widoczne, a otoczki wokół brodawek zwiększają swoją objętość, zmieniając kolor i strukturę (pojawiają się charakterystyczne białe, wypukłe guzki).
W wyniku powiększania się macicy kobieta może odczuwać parcie na pęcherz i potrzebę częstego oddawania moczu.
W pierwszym trymestrze ciąży może dochodzić do: zaparć, zgagi, niestrawności, mdłości, wahań nastrojów, wzmożonej drażliwości na bodźce zewnętrzne.
W wyniku zmiany rozmiarów macicy i skurczy mięśni w jelitach, ciężarna może borykać się z zaparciami (nacisk macicy na odbyt), nawracającą zgagą, niestrawnością i wzmożoną ilością gazów.
U wielu kobiet wzrost hormonów powoduje mdłości, które występują najczęściej w godzinach porannych. Jest to jeden z najmniej przyjemnych i najbardziej dokuczliwych objawów ciąży w pierwszym etapie. Nierzadko skutkiem porannych mdłości są wymioty.
Zobacz: Toksoplazmoza w ciąży – czy zagraża dziecku?
Niektóre kobiety w pierwszych miesiącach ciąży dostrzegają zmiany na skórze. W wyniku zwiększonej produkcji sebum na skórze twarzy może pojawić się trądzik hormonalny.
Wahania nastroju i wzmożona drażliwość na bodźce zewnętrzne to kolejne objawy, których kobieta może doświadczyć w pierwszym okresie ciąży. Specjaliści przyrównują ten stan do nastroju występującego przy zespole napięcia przedmiesiączkowego.
Zmęczenie i potrzeba snu w ciągu dnia to kolejna reakcja organizmu na szybko rozwijający się płód.
Waga w pierwszym trymestrze ciąży może zwiększyć się o mniej więcej dwa kilogramy lub nawet spaść w wyniku mdłości i braku apetytu.
A co z sylwetką kobiety i jej brzuszkiem? W pierwszym trymestrze ciąży brzuch nie jest widoczny, choć powoli zmienia się obwód talii. Wiele kobiet z powodu rosnącej macicy i problemów jelitowych (zgagi, wzdęć) zauważa zmiany w obrębie jamy brzusznej. W tym czasie ciężarna może przybrać na wadze (+/- 2 kg). Niektóre osoby w wyniku mdłości, braku apetytu i wymiotów tracą na wadze w pierwszych tygodniach po zapłodnieniu. Inne zaś odczuwają ogromną potrzebę jedzenia nietypowych pokarmów i łączenia smaków. Niespodziewane zachcianki żywieniowe to główny temat rozmów kobiet ciężarnych i ich bliskich.
Najbardziej widoczna zmiana w sylwetce kobiety to bez wątpienia kształt i wielkość piersi. Na tym etapie warto zamienić sportowy stanik na usztywniany biustonosz podtrzymujący piersi podczas chodzenia.
Zapoznaj się: Jak powinna wyglądać dieta w ciąży? Produkty dozwolone i zakazane
Jak przygotować się na pierwszy etap ciąży?
Wiesz już, czym charakteryzuje się pierwszy trymestr ciąży, jak przebiega rozwój płodu i co dzieje się z ciałem kobiety. Czy zatem można się przygotować na ten stan tak, aby pierwsze tygodnie były bezpieczne dla mamy i jej płodu? Odpowiedzialne postępowanie, unikanie sytuacji stresowych i rozważne podejmowanie decyzji to najlepsze, co możesz zrobić dla siebie i dziecka.
Doskonale wiemy, że pozytywne myślenie i spokój wewnętrzny na tym etapie ciąży wbrew pozorom nie jest tak łatwy do osiągnięcia. Zmiany hormonalne w ciele kobiety powodują istną huśtawkę emocjonalną. Nie zapominajmy również o dolegliwościach fizycznych i obawie przed utratą ciąży (poronieniem). Dla niektórych kobiet to trudny czas, w którym ekscytacja przeplata się z niepewnością i uczuciem dyskomfortu fizycznego. Dobra wiadomość jest taka, że każdy objaw i każda emocja, które towarzyszą ciężarnej, to znak nowego istnienia. Ta myśl nastraja pozytywnie i sprawia, że kobiety lepiej znoszą dokuczliwe objawy ciążowe.
Przeczytaj: Cesarskie cięcie – wskazania, przebieg, przygotowanie
Kiedy zgłosić się na wizytę i jakie badania wykonać?
Badania i wizyty lekarskie na każdym etapie ciąży to czynności, których nigdy nie powinniśmy zaniedbywać i pomijać. Specjalistyczne badania i dostęp do nowoczesnego sprzętu w gabinetach ginekologicznych i w szpitalach na oddziałach patologii ciąży to błogosławieństwo dla kobiet żyjących w XXI wieku. Korzystaj z tego dobrodziejstwa i możliwości kontroli rozwoju płodu. To ważne zarówno dla Twojego zdrowia, jak i zdrowia (a nawet życia) dziecka.
Kiedy najlepiej umówić się na pierwszą wizytę w gabinecie ginekologicznym?
Jeśli test ciążowy pokazał wynik pozytywny lub wykonałaś badanie hCG z krwi, to udaj się do lekarza między 8. a 10. tygodniem od daty spodziewanej miesiączki. Specjalista na pierwszej wizycie wykona dopochwowe badanie USG potwierdzające ciążę, cytologię (jeśli nie była robiona w ciągu ostatnich 6 miesięcy) i skieruje Cię na szereg badań laboratoryjnych.
Ważne! Pierwsze tygodnie po zapłodnieniu to okres wysokiego zagrożenia poronieniem. Wykonanie badania USG jest konieczne, a wręcz obowiązkowe. W przebiegu całej ciąży każda kobieta powinna mieć wykonane 4 badania USG (pierwszy maksymalnie do 14. tygodnia ciąży).
Sprawdź: Cukrzyca ciążowa – dieta. Jak się odżywiać przy cukrzycy ciążowej?
Źródła:
,,Zmiany ogólnoustrojowe w organizmie kobiety ciężarnej w poszczególnych trymestrach ciąży’’, E. Wender-Ożegowska, Klinika Rozrodczości UMP, dostęp: http://kzf.amp.edu.pl/Lekarski%20I%20rok/Rozród.pdf
,,Jak dbać o siebie w ciąży i po porodzie’’, M. Kowalska, Copernicus, Gdańsk
