Hemoroidy – objawy, przyczyny, leczenie. Hemoroidy wewnętrzne i zewnętrzne

Czym są hemoroidy? 

Hemoroidy to powiększające się guzki krwawnicze wypełnione krwią, które zlokalizowane są w kanale odbytu. Przez wiele osób określane są również jako żylaki odbytu, jednak nie jest to do końca prawidłowa definicja. Dlaczego? Żylaki odbytu powinny być rozumiane jako patologiczne powiększenie hemoroidów – czyli zaawansowana choroba hemoroidalna. Oznacza to, że łagodne zmiany w obrębie odbytu nie są żylakami. 

Hemoroidy to powiększone guzki krwawnicze wypełnione krwią. Zlokalizowane są w kanale odbytu. 

Pierwsze objawy hemoroidów możemy leczyć domowymi sposobami, dbając o odpowiednią dietę i nawyki higieniczne. Jednak wraz z dalszym rozwojem hemoroidów, konieczne może być leczenie zabiegowe lub operacyjne. 

Rodzaje hemoroidów 

Możemy wyróżnić dwa rodzaje hemoroidów: wewnętrzne i zewnętrzne. Hemoroidy wewnętrzne są wyczuwalne podczas badania polegającego na włożeniu palca przez odbyt. Jeżeli choroba jest zaawansowana, to guzki zaczynają wypadać na zewnątrz odbytu. Natomiast hemoroidy zewnętrzne można wyczuć dłonią lub zobaczyć podczas badania. 

Hemoroidy wewnętrzne 

Hemoroidy wewnętrzne występują pod błoną śluzową odbytu. Przez to, że błona śluzowa nie jest unerwiona, to na początku guzki są praktycznie bezbolesne oraz niewyczuwalne. O ich obecności może natomiast świadczyć krwawienie z odbytu podczas oddawania stolca. 

Charakterystycznym objawem hemoroidów wewnętrznych jest obecność wydzieliny śluzowej. Wraz z rozwojem choroby hemoroidy mogą wypadać na zewnątrz odbytu. Jak je wówczas rozpoznać? Są bardziej różowe niż okolica odbytu oraz powodują ból. W wielu przypadkach po jakimś czasie same cofają się z powrotem do wewnątrz. W sytuacji, gdy do cofania nie dojdzie, należy wykonać specjalistyczny zabieg, dzięki któremu powrócą one na swoje miejsce. 

Wewnętrzne hemoroidy odbytu można podzielić ze względu na stopnie, które uzależnione są od rozwoju choroby. Podział obejmuje:

• hemoroidy stopnia I – krwawią i widoczne są jedynie w badaniu anoskopowym, nie wypadają poza odbyt, 
• hemoroidy stopnia II – wypadają z kanału odbytu i mogą krwawić, po jakimś czasie samoistnie się chowają, 
• hemoroidy stopnia III – wypadają poza kanał odbytu i wymagają samodzielnego wepchania palcem do ich normalnej pozycji, 
• hemoroidy stopnia IV – wypadają i nie są w stanie samoistnie powrócić do kanału odbytu, wykazują duże skłonności do obrzęków, zakrzepów, przekrwień, natomiast oddawany stolec pokryty jest śluzem. 

Hemoroidy zewnętrzne 

Hemoroidy zewnętrzne są łatwo wyczuwalne przez same osoby chore. Zazwyczaj charakteryzują się opuchnięciem w okolicach odbytu i mogą powodować krwawienie podczas oddawania stolca oraz dolegliwości bólowe i swędzenie. 

Hemoroidy – jakie są ich przyczyny? 

Powstawanie hemoroidów uzależnione jest przede wszystkim od stylu życia, diety i wieku. Przyjmuje się, że duży odsetek osób chorych prowadzi siedzący i mało aktywny styl życia. Z hemoroidami zmagają się również zawodowi kierowcy, kolarze oraz osoby uprawiające jeździectwo konne. 

Hemoroidy najczęściej dotykają osób po 50. roku życia, u których występuje zwolniona perystaltyka jelit. Z kolei zaparcia i problemy z regularnym wypróżnianiem determinują tworzenie się hemoroidów. 

Zmianom w obrębie odbytu sprzyja zła dieta, która doprowadza do zaparć. Winowajcami są przede wszystkim niewystarczające ilości błonnika pokarmowego oraz jadłospis oparty na tłuszczach ze zbyt małą ilością wypijanych płynów. 

Kolejną przyczyną rozwoju hemoroidów jest ciąża. Dziecko rozwijające się w łonie matki może uciskać na układ żył, co prowadzi do utrudnionego przepływu krwi oraz do zaburzeń pracy jelit. Na pojawienie się hemoroidów wpływa również poród, a dokładnie faza parcia. 

Do innych przyczyn rozwoju hemoroidów należą: 

• nadwaga i otyłość, 
• biegunki wywołane środkami przeczyszczającymi, 
• zabiegi krocza, 
• zabiegi odbytu, 
• uprawianie seksu analnego, 
• przewlekła niewydolność krążeniowa, 
• zbyt długie siedzenie w toalecie, 
• częste dźwiganie, podnoszenie ciężarów,
• nadużywanie alkoholu, 
• wodobrzusze, 
• zaburzenia struktury kolagenu i elastyny, 
• marskość wątroby, 
• nadciśnienie tętnicze, 
• cukrzyca, 
• guzy miednicy małej. 

Hemoroidy w ciąży 

Tak jak wspomnieliśmy wyżej, jedną z przyczyn występowania hemoroidów jest ciąża. Rozwój dziecka wpływa na obciążenie jamy miednicy, co utrudnia odpływ krwi żylnej ze splotów hemoroidalnych. U ciężarnych często również występują zaparcia. 

W większości przypadków hemoroidy występujące w okresie ciąży ustępują samoistnie do kilku miesięcy po porodzie. Do ich leczenia często wystarczają leki stosowane miejscowo lub ziołowe okłady. Postępowanie zabiegowe w czasie ciąży jest ograniczone – stosuje się je zazwyczaj w sytuacji, gdy duże żylaki wypadną z odbytu, a zabiegi zachowawcze nie przynoszą poprawy. 

Zobacz: Hemoroidy po porodzie – jakie są ich przyczyny i jak je leczyć?

Jakie są objawy występowania hemoroidów?

Zazwyczaj początkowe objawy występowania hemoroidów są mało uciążliwe, dlatego też wielu pacjentów nie zdaje sobie sprawy z tego, że w jego ciele następują zmiany w obrębie kanału odbytu. Po pomoc zgłaszają się dopiero w sytuacji, gdy wraz ze stolcem pojawia się krwawienie lub inne dolegliwości bólowe. Niestety, hemoroidy, mimo że są powszechnym schorzeniem, to nadal stanowią temat tabu i chorzy obawiają się wizyty u lekarza, a zwłaszcza specjalistycznego badania. 

Objawy powiązane z hemoroidami określane są jako dyskomfort występujący w okolicach odbytu. Chory może mieć również problem z pełnym wypróżnieniem, które wynika z powiększonych guzków krwawniczych. Pojawiają się również świąd i pieczenie, wywołane poprzez zwiększone wydzielanie śluzu, podrażnienie skóry w okolicach odbytu oraz rozszerzone sploty naczyniowe. 

Hemoroidy objawiają się: świadem i pieczeniem w okolicach odbytu, krwawieniem z odbytu, problemami z wypróżnianiem, zwiększonym wydzielaniem śluzu. 

Tak jak wspomnieliśmy wyżej, wraz z rozwojem choroby możliwe jest wypadnięcie hemoroidów na zewnątrz odbytu. W stanach zaawansowanych krwawienia odbytów występują niezależnie od wypróżnień. 

Uwaga: Żadna postać hemoroidów nie jest powiązana ze stanem przednowotworowym. Guzki nie ulegają również uzłośliwieniu, jednak nie powinno się lekceważyć dolegliwości, również samego krwawienia z odbytu. 

Hemoroidy – do jakiego lekarza? 

Wiemy już, że objawów towarzyszącym hemoroidom nie można lekceważyć. Jednak, do jakiego lekarza powinniśmy się udać? W stadiach początkowych możemy odwiedzić lekarza rodzinnego, internistę lub chirurga. Jeżeli hemoroidy są już zaawansowane i występują trudności w leczeniu lub powikłania, wówczas najczęściej jesteśmy kierowani do proktologa – lekarza specjalizującego się w chorobach odbytu i odbytnicy. 

Kiedy udać się do lekarza? 

Do lekarza powinniśmy się udać już w sytuacji, gdy zauważymy regularne krwawienia z odbytu. Krew obecna w stolcu może stanowić nie tylko objaw rozwoju hemoroidów, ale również raka odbytu czy raka jelita grubego – dlatego ważne jest, aby nie bagatelizować tego objawu. 

Do innych objawów, z którymi warto udać się do specjalisty, są:

• występowanie świądu w okolicach odbytu, 
• towarzyszące wrażenie niepełnego wypróżniania, 
• zmiana rytmu wypróżnień, 
• oddawanie cienkich stolców. 

Jak przebiega rozpoznanie hemoroidów? 

Pierwszym krokiem do rozpoznania hemoroidów jest przede wszystkim szczegółowy wywiad z pacjentem oraz wykonanie prostego badania przez odbyt. Jeżeli problem jest zaawansowany, a lekarz zadecyduje o leczeniu zabiegowym lub operacyjnym, wtedy potrzebne jest rozszerzenie diagnostyki – wykonanie anoskopii lub rektoskopii. 

Anoskopia – badanie wykonuje się przez odbyt specjalnym, wyprofilowanym wziernikiem. Dzięki temu lekarz oceni stan kanału odbytu oraz końcowego odcinka odbytnicy. 

Rektoskopia – to badanie dolnego odcinka odbytnicy, które wykonuje się sztywnym wziernikiem przez odbyt. 

Rozszerzenie diagnostyki poza wymienione wyżej badania zazwyczaj zlecane jest przy podejrzeniu występowania chorób w innych częściach jelita grubego. Wówczas konieczna jest kolonoskopia. 

Kolonoskopia – badanie wykonuje się giętkim endoskopem, który pozwala lekarzowi na obejrzenie całej długości jelita grubego. Przed badaniem pacjent musi przyjmować odpowiednie preparaty przeczyszczające oraz zwiększoną ilość płynów w celu wypłukania z jelita resztek pokarmów i mas kałowych. 

Jak leczyć hemoroidy? Leczenie zachowawcze 

Sposób leczenia hemoroidów uzależniony jest przede wszystkim od stopnia zaawansowania tego schorzenia. Dość szybko wykryte hemoroidy możemy zwalczać tzw. leczeniem zachowawczym, które włącza się przy zwiększeniu dolegliwości bólowych. Z kolei hemoroidy bolesne, o dużym stopniu zaawansowania, można leczyć zabiegowo lub operacyjnie. 

Zmiana dotychczasowej diety

Leczenie zachowawcze i przeciwdziałanie hemoroidom możemy rozpocząć od zmian w naszej codziennej diecie. Najważniejszą kwestią jest włączenie błonnika pokarmowego – powinniśmy spożywać minimum 20 gramów błonnika dziennie.

Do jego źródeł należą:

• pieczywo razowe, 
• kasza: gryczana, jaglana, jęczmienna,
• ryż brązowy, 
• płatki: owsiane, gryczane, jęczmienne, żytnie, 
• otręby pszenne, 
• otręby owsiane,
• siemię lniane, 
• orzechy, 
• soczewica, 
• groch, 
• pietruszka, 
• marchew, 
• brokuły, 
• bakłażan, 
• brukselka, 
• jabłka, 
• mandarynki, 
• brzoskwinie, 
• porzeczki, 
• truskawki,
• jagody, 
• gruszki, 
• śliwki, 
• grejpfruty. 

Warto również zwiększyć ilość wypijanych płynów niegazowanych. Najlepiej sięgać po naturalną wodę, ziołowe napary, świeżo wyciskane soki, warzywne lub owocowe koktajle. Przyjmuje się, że minimalna ilość płynów wynosi 1,5 litrów dziennie. 

Na przemianę materii negatywnie działa alkohol oraz ostre przyprawy, dlatego też powinniśmy wyeliminować z jadłospisu te dwie grupy produktów. 

Sprawdź: Top 10 naturalnych produktów na zaparcia

Stosowanie ziół 

Zioła w naturalny sposób pomogą nam zneutralizować dolegliwości powiązane z dopiero rozwijającymi się hemoroidami. Roślinne, naturalne preparaty charakteryzują się działaniem ściągającym, przeciwbakteryjnym oraz przeciwzapalnym. Dzięki temu łagodzą one podrażnienia, uczucie świądu i pieczenia. Niektóre z nich zmniejszają również towarzyszące krwawienia. Możemy samodzielnie wykonać ziołowe nasiadówki, kąpiele oraz okłady. 

Do ziół, które przeciwdziałają dolegliwościom związanym z hemoroidami, należą: kasztanowiec, oczar wirginijski, krwawnik pospolity, ziele nostrzyka, kozieradka. 

Kasztanowiec uszczelnia naczynia krwionośne, zapobiega powstawaniu skrzepów, zmniejsza obrzęki i krwawienia. Wyciągi z kasztanowca możemy stosować miejscowo. 

Oczar wirginijski wzmocni naczynia krwionośne oraz zmniejszy dolegliwości bólowe, świąd i pieczenie. Stosujemy go zewnętrzne w postaci nasiadówek i okładów. 

Krwawnik pospolity zmniejsza krwawienie oraz łagodzi stany zapalne. Wykonujemy z niego nasiadówki. 

Ziele nostrzyka wzmacnia naczynia żył, zmniejsza obrzęki oraz krzepliwość krwi. Regeneruje również skórę i przyspiesza gojenie się ran. Możemy go stosować zewnętrznie w formie nasiadówek i okładów oraz wewnętrznie w formie naparu. 

Kozieradka stosowana wewnętrznie w formie naparu reguluje wypróżnienia i rozluźnia masy kałowe. 

Przeczytaj również: Sport a hemoroidy – czy istnieją ćwiczenia na hemoroidy?

Regularne wypróżnienia 

Wiele osób zmagających się z hemoroidami powstrzymuje wypróżnianie ze względu na towarzyszący ból. Jest to złe rozwiązanie. Towarzyszące uczucie parcia oznacza, że masy kałowe rozciągają ścianki odbytnicy, co z kolei po czasie ułatwia wypychanie stolca podczas wypróżnień. Oznacza to, że jeżeli będziemy blokować wypróżnianie, to w przyszłości doprowadzi to do jeszcze większych problemów z oddawaniem stolca. 

Maści, kremy i czopki na hemoroidy 

Maści, kremy i czopki stosowane są przede wszystkim przy nasileniu dolegliwości takich jak: świąd, pieczenie, ból, krwawienia z odbytu. W składzie specjalistycznych preparatów znajdziemy substancje o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym, ściągającym. 

Warto wiedzieć, że jeżeli po 7-10 dniach nie zauważymy wyraźnej poprawy podczas stosowania preparatów, to powinniśmy zgłosić się do lekarza. 

Ruch i aktywność fizyczna 

Siedzący tryb życia, małe ilości ruchu oraz otyłość i nadwaga sprzyjają rozwojowi hemoroidów. Natomiast aktywność fizyczna zapobiega powstawaniu zaparć, dlatego też warto poświęcić przynajmniej 30 minut na ruch lub spacer na świeżym powietrzu. 

Jeżeli naszą codziennością jest długotrwała praca siedząca, wówczas warto ją przerwać, wykonać kilka ćwiczeń lub przejść się po pomieszczeniu. 

Zabiegowe leczenie hemoroidów

Leczenie zabiegowe może zostać włączone, jeżeli opisane wcześniej leczenie zachowawcze nie przynosi poprawy – nie zmniejsza towarzyszących dolegliwości. W pierwszej kolejności zaleca się tzw. zabiegi małoinwazyjne. Natomiast w niektórych przypadkach zaawansowanych żylaków III i IV stopnia konieczna jest operacja. 

Wybór metody leczenia hemoroidów oparty jest na: zaawansowaniu zmian w obrębie odbytu, towarzyszących dolegliwościach oraz na ryzyku występowania powikłań. 

Leczenie hemoroidów – leczenie małoinwazyjne 

Wśród metod małoinwazyjnych możemy wymienić:

• metodę Barrona, czyli RBL (Rubber Band Ligation) – polega na zakładaniu gumowych podwiązek na podstawę hemoroidów, 
• koagulację – zamykanie podstawy naczyń krwionośnych z użyciem wysokiej temperatury wytwarzanej punktowo niskonapięciowym prądem o przerywanym przepływie, podczerwienią, laserem lub falami elektromagnetycznymi o odpowiedniej częstotliwości, 
• sklerotyzację (obliterację) – podanie do wnętrza hemoroidów leku, który powoduje miejscowy stan zapalny skutkujący zarastaniem naczynia krwionośnego, a tym samym zanikaniem hemoroidów, 
• krioterapię – zamrażanie hemoroidów za pomocą specjalnej sondy. 

Zabiegi małoinwazyjne charakteryzują się krótką oraz zazwyczaj bezbolesną rekonwalescencją. Istnieje jednak możliwość nawrotu hemoroidów, co nie powinno być traktowane jako nieprawidłowo wykonany zabieg. 

Operacyjne leczenie hemoroidów 

W niektórych przypadkach zmiany w obrębie odbytu są tak zaawansowane, że konieczne jest leczenie operacyjne. Należą do nich:

• operacja sposobem Morinagi DGHAL – polega na podwiązywaniu naczyń hemoroidalnych poprzez podkłucie tętnic doprowadzających krew do guzków, 
• RAR – to podciągnięcie hemoroidów, które wydostały się na zewnątrz odbytu, 
• PPH – opiera się na okrężnym wycięciu błony śluzowej i błony podśluzowej z równoczesnym podciągnięciem tkanek, 
• operacje sposobami Fergusona, Milligan-Morgan, Whiteheada – wycinanie hemoroidów wraz ze splotami hemoroidalnymi. 

Operacje hemoroidów zazwyczaj odbywają się pod znieczuleniem miejscowym lub zewnątrzoponowym. Określane są jako chirurgia jednego dnia i uważa się je za zabiegi bezpieczne. Większość chorych wraca do pełni sił około 14 dni po wykonanym zabiegu. Pacjent może odczuwać dyskomfort w okolicach odbytu, możliwe jest również pojawienie się niewielkiego krwawienia. 

Po operacji hemoroidów warto zmienić dawne nawyki żywieniowe, czyli wprowadzić do diety produkty bogate w błonnik pokarmowy oraz zadbać o nawodnienie organizmu. Lekarze zalecają również, aby unikać dźwigania i podnoszenia ciężarów, a także unikać gorących kąpieli i silnego parcia na stolec podczas wypróżniania. U osób otyłych konieczne jest unormowanie masy ciała. 

 

 

Bibliografia 

A. Gryglewski, K. Kosowski, Leczenie zabiegowe krwawnic, Przegląd Lekarski, 63, 5, 2006 (dostęp online) https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/273620/gryglewski_kosowski_leczenie_zabiegowe_krwawnic_2006.pdf?sequence=1&isAllowed=y

M. Kołodziejczak, Zachowawcze leczenie choroby hemoroidalnej, Medycyna Rodzinna, nr 1, 2011 (dostęp online)  https://docplayer.pl/4711035-Zachowawcze-leczenie-choroby-hemoroidalnej.html

Z. Grzebieniak, G. Marek, A. Agrawal, W. Kielan, Krwawienie z odbytu – zasady postępowania, Family Medicine & Primary Care Review, vol. 15, nr 2, 2013 (dostęp online) https://www.termedia.pl/f/journals/FMPCR%202013%20vol.%2015%20no.%202.pdf

F. H. Wollnik, Hemoroidy. Poradnik dla pacjentów, 2008

https://www.kriocentrum.com/hemoroidy/