Czym jest kolagen?
Kolagen to białko, które produkowane jest przez nasz organizm. Przyjmuje się, że stanowi około 30% wszystkich ludzkich białek.
Kolagen jest budulcem: tkanki łącznej, naczyń krwionośnych, skóry, ścięgien, chrząstek, kości. To również naturalne spoiwo, które łączy ze sobą komórki.
Warto wiedzieć, że przez to, iż kolagen jest białkiem, to jego struktura może ulegać licznym zmianom, do których dochodzi w kontaktach z czynnikami zewnętrznymi. Należą do nich m.in.: choroby, obciążenia mechaniczne, wahania gospodarki hormonalnej, kontakt z promieniami słonecznymi, przebywanie w ekstremalnie niskich oraz wysokich temperaturach.
Kolagen to białko, które buduje tkankę łączną, skórę, naczynia krwionośne, ścięgna, chrząstki oraz kości. Jego struktura może ulegać zmianom pod wpływem czynników zewnętrznych, np. wahań gospodarki hormonalnej oraz kontaktu z promieniowaniem UV.
Zmiany w strukturze kolagenu mogą być widoczne na naszej skórze. Możemy również odczuwać bóle stawów lub mieć problemy z zakresem ruchowym naszego ciała.
Jakie są zastosowania kolagenu?
Naturalny kolagen jest najczęściej wykorzystywany w medycynie oraz w farmacji. Stanowi nietoksyczny, biodegradowalny biomateriał, dlatego też korzysta się z niego np. w chirurgii stomatologicznej oraz w chirurgii ortopedycznej – można z niego wytwarzać implanty. Tak zwane rusztowania kolagenowe stosowane są w celu regeneracji tkanek fałdów głosowych oraz w leczeniu schorzeń układu moczowo-płciowego.
Jakie są właściwości kolagenu?
Kolagen jest bogatym źródłem aminokwasów, które w pozytywny sposób oddziałują na nasz organizm. Można wśród nich wymienić: prolinę, glicynę, lizynę, glutaminę.
Prolina wpływa na stawy, wątrobę oraz na naczynia krwionośne. Dzięki zdolności wiązania wody sprawia, że skóra szybciej się regeneruje, a także staje się bardziej elastyczna i odporna na szkodliwe działanie promieni słonecznych.
Glicyna to neuroprzekaźnik układu nerwowego. Buduje krwinki czerwone, transportuje aminokwasy, odpowiada za syntezę glukozy oraz kreatyny, a także determinuje prawidłowe funkcjonowanie gruczołu krokowego.
Lizyna oddziałuje na system immunologiczny, przeciwdziała wirusom wątroby i chroni organizm przed chronicznym zmęczeniem. Dodatkowo opóźnia proces starzenia się skóry, do którego dochodzi poprzez podwyższony poziom cukru we krwi.
Glutamina wpływa na układ odpornościowy oraz na naszą psychikę. Aminokwas poprawia koncentrację, łagodzi napięcia i stany lękowe.
Jakie funkcje pełni kolagen?
Białka kolagenowe mają za zadanie utrzymać integralność tkanek i narządów. Wypełniają one przestrzeń między poszczególnymi komórkami i zapewniają sztywność, elastyczność i sprężystość tkanek. Kolagen uczestniczy w zrastaniu się kości po złamaniach oraz w procesie tworzenia się blizn.
Znany jest również z wpływu na naszą skórę – utrzymuje jej gładkość, elastyczność, determinuje odpowiednie napięcie i nawilżenie. Przyspiesza także proces gojenia się ran i zmniejsza widoczność blizn.
Białko kolagenowe ochrania narządy wewnętrzne: nerki, wątrobę, żołądek, a także wspierają obronę organizmu przed toksynami i drobnoustrojami.
Kolagen wpływa na gładkość, elastyczność i nawilżenie skóry. Uczestniczy w procesach tworzenia się blizn, gojenia się ran, zrostu kości po złamaniach.
Kolejne funkcja kolagenu to wpływ na funkcjonowanie układu krwionośnego. To dzięki niemu naczynia krwionośne zachowują swoją elastyczność, co z kolei usprawnia proces krążenia krwi. Kolagen rozszerza także tętnice i oczyszcza ich ściany z zalegającego tłuszczu.
Dobrze znany jest również wpływ tego białka na stawy. Przede wszystkim nawilża je od środka, przez co opóźnia się proces ich degeneracji. Kolagen zapobiega także sztywnieniu wiązadeł oraz sztywnieniu ścięgien.
Aminokwasy zawarte w kolagenie oddziałują na układ trawienny – wspomagają leczenie refluksu, zespołu nieszczelnego jelita oraz choroby Leśniowskiego-Crohna.
Kolagen wpływa na funkcjonowanie układu krwionośnego oraz układu trawiennego. Nawilża również stawy, przez co opóźnia proces ich degeneracji.
Czy kolagen może usprawniać proces odchudzania? Badania dowodzą, że tak. Utracie kilogramów sprzyja pobudzanie procesów metabolicznych oraz przemiana glukozy w energię.
Rodzaje kolagenu
Kolagen można podzielić ze względu na jego klasy. Badania wskazują na to, że w naszym ciele znajduje się około 29 różnych typów kolagenu. Najczęściej jednak wyróżniamy:
- kolagen typu I – jest najbardziej wartościowy dla naszego organizmu i stanowi ok. 90% wszystkich białek kolagenowych. Występuje w skórze, tkance podskórnej, w ścięgnach, tętnicach, kościach. Nadaje wytrzymałość tkance łącznej,
- kolagen typu II – występuje w chrząstce i wpływa na elastyczność i jakość struktury ścięgien. W formie suplementacji najczęściej stosowany jest przez osoby, które borykają się z problemami z ruchomością stawów.
Pozostałe typy kolagenu zlokalizowane są w całym naszym ciele. Można je znaleźć między innymi w: mózgu, sercu, macicy, nerkach, mięśniach szkieletowych, jelitach, pęcherzu.
Zapoznaj się: Kolagen naturalny – czym jest? Efekty stosowania
Czym jest kolagenoza?
Nazwą kolagenoza określało się choroby tkanki łącznej. Dawniej obwiniano za nie przede wszystkim problemy z syntezą kolagenu. Współcześnie badania dowodzą, że winne są ogólne procesy patologiczne, które obejmują nie tylko białka kolagenowe.
Kolagenozami są choroby zapalne o podłożu autoimmunologicznym, m.in.: twardzina układowa, reumatoidalne zapalenie stawów, toczeń rumieniowaty układowy.
Objawy niedoboru kolagenu
Wraz z wiekiem dochodzi do obniżonej zdolności organizmu do produkcji kolagenu. Jest to naturalny proces, który zaczyna zachodzić około 30. roku życia. Włókna kolagenowe ulegają wtedy tzw. ścieńczeniu i pofragmentowaniu.
Wśród objawów niedoboru kolagenu można wymienić:
- oznaki starzenia się skóry w obrębie szyi oraz twarzy,
- suchą, wiotką skórę,
- pogorszenie się kondycji włosów – pasma stają suche, są słabsze, łamliwe, kruche,
- wzmożone wypadanie włosów,
- pogorszenie się stanu i kondycji paznokci – stają kruche, mają tendencję do rozdwajania się,
- bóle stawów – dochodzi do pogorszenia się stanu chrząstki stawowej,
- zwiększoną kruchość kości,
- zmniejszony zakres ruchliwości stawów,
- problemy z krążeniem – dochodzi do gorszego funkcjonowania naczyń krwionośnych.
Przeczytaj: Kolagen w ciąży – czy można go stosować?
Jakie są skutki nadmiernej ilości kolagenu?
Naturalny nadmiar kolagenu wynika przede wszystkim z nieprawidłowości, do których dochodzi na etapie przemiany białka w organizmie. Skutkiem kumulacji kolagenu w tkankach są bliznowce – rozrosty włókniste skóry, które powstają w wyniku uszkodzenia jej warstw.
Nadmiar kolagenu może również wystąpić w ramach jego nieodpowiedniej suplementacji. Przyjmuje się, że maksymalna dzienna dawka wynosi 4000 mg.
Do skutków ubocznych nadmiaru białka kolagenowego należą:
- reakcje alergiczne,
- nieprzyjemny posmak w ustach,
- tzw. kwaśny oddech,
- osłabienie,
- bóle stawów,
- bóle mięśni,
- zaparcia i problemy z wypróżnianiem.
Czy kolagen obecny jest w jedzeniu?
Kolagen występuje naturalnie w jedzeniu, dzięki czemu możemy go naturalnie suplementować w zbilansowanej diecie. Przede wszystkim źródłem jego pochodzenia są produkty zwierzęce oraz rybne: wieprzowina, wołowina, podroby, ryby, kałamarnice, ośmiornice.
Kolagen znajdziemy również w:
- żelatynie spożywczej,
- kurzych łapkach,
- galaretkach,
- kiełkach pszenicy,
- roślinach strączkowych.
Warto pamiętać o tym, że jeżeli chcemy uzupełnić kolagen za pomocą diety, to nie powinniśmy spożywać w nadmiarze produktów pochodzenia zwierzęcego, które charakteryzują się dużą zawartością tłuszczów. Prowadzi to do wzrostu stężenia „złej” frakcji cholesterolu oraz trójglicerydów, które w szkodliwy sposób wpływają na układ krążenia i determinują rozwój miażdżycy.
Bibliografia
K. Czubak, H. Żbikowska, Struktura, funkcja i znaczenie biomedyczne kolagenów, 2014 (dostęp online) https://zarapharm.com/media/publications/678ca01516de9afa39fda3555e0eb22c.pdf
A. Nowicka-Zuchowska, A. Zuchowski, Kolagen – rola w organizmie i skutki niedoboru, Lek w Polsce, nr 29, 2019 (dostęp online) https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/17816/Kolagen.pdf?sequence=1&isAllowed=y
S. A. Batieczko, Kolagen. Nowa strategia zachowania zdrowia i przedłużenia młodości, 2010
