Stres a jelita – jak stres wpływa na układ pokarmowy?

Jak stres wpływa na nasze zdrowie i układ pokarmowy? Czy to możliwe, że przedłużający się stres może wywoływać choroby fizyczne? Jeśli tak, to jakie? Czy jelita to naprawdę nasz „drugi mózg”? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w artykule.

Stresujący się mężczyzna w biurze

Jak stres wpływa na zdrowie fizyczne? 

Większość z nas zdaje sobie sprawę z tego, że przewlekły stres ma bardzo negatywny wpływ na zdrowie fizyczne. Chronicznie odczuwane napięcie i dyskomfort znacząco obniżają odporność organizmu, przez co staje się on szczególnie podatny na różnego rodzaju infekcje. 

Ponadto, przewlekły stres sprzyja nasileniu się dolegliwości, z którymi już się borykamy. Często zdarza się także, że stres osłabia rezultaty leczenia. Jest odpowiedzialny za problemy skórne i przewlekle występujące stany zapalne. Może także powodować zaburzenia gospodarki hormonalnej. Szczególnie źle wpływa na układ pokarmowy, co można szybko odczuć.

Jak stres wpływa na układ pokarmowy? 

Stres ma niebagatelny wpływ na układ pokarmowy i funkcjonowanie jelit. Przekonał się o tym każdy, kto w stresującej i pełnej napięcia sytuacji odczuwał ścisk w żołądku, nie mógł jeść lub borykał się z nudnościami, wymiotami lub biegunką. Dlaczego tak się dzieje? 

Jelita bywają nazywane naszym „drugim mózgiem”. Wynika to z faktu, że praca układu pokarmowego jest ściśle skoordynowana z układem nerwowym – obydwa zespoły wzajemnie na siebie oddziałują. Neuroprzekaźniki, które doskonale znamy z ich obecności w mózgu (serotonina, dopamina, noradrenalina), w większości występują również… w jelitach. 

Podczas stresu nadmiernie produkowana jest m.in. noradrenalina, która podrażnia błonę śluzową układu pokarmowego. Wydzielają się także soki trawienne (w tym kwas solny), które zaburzają naturalne procesy trawienne i – podobnie jak noradrenalina – uszkadzają błonę śluzową jelit. 

Jakie dolegliwości ze strony układu pokarmowego powoduje stres?

Kobieta siedząca na łóżku
Silny stres powoduje dolegliwości powiązane z układem pokarmowym, takie jak bóle i skurcze brzucha

Dolegliwościami, jakie możemy zaobserwować podczas sytuacji stresowej, są:

  • uczucie pełności w żołądku,
  • utrata apetytu,
  • bóle i skurcze brzucha,
  • ogólny dyskomfort w nadbrzuszu,
  • biegunki, nudności i wymioty.

Warto jednak wspomnieć o zgoła innym symptomie stresu – niekiedy stresujące sytuacje wcale nie odbierają nam apetytu, a… zwiększają go. Potocznie nazywamy to „zajadaniem stresu”. Wynika ono również z zaburzeń procesu trawiennego. Spożywanie posiłku niweluje nadmiar kwasu solnego, co w konsekwencji przynosi ulgę.

Podsumowując, chronicznie występujący stres może powodować:

  • nadżerki,
  • zmiany zapalne,
  • wrzody. 

Niestety, przedłużający się stres prowadzi do wielu dolegliwości i chorób układu pokarmowego – m.in. ostrych i nawracających biegunek, zaburzeń rytmu wypróżnień albo zespołu jelita drażliwego.

Sprawdź: Zioła na stres – naturalne napary uspokajające

Zespół jelita drażliwego – jakie są jego przyczyny i objawy?

Zespół jelita drażliwego to nawracająca choroba układu pokarmowego, której objawami są:

  • silne, skurczowe bóle brzucha,
  • zmiana częstotliwości wypróżnień,
  • zmiana wyglądu oddawanego stolca.

Ponadto, zespół jelita drażliwego wykazuje różny przebieg – dominować w nim mogą zarówno biegunki, jak i wzdęcia. Osoby borykające się z drażliwym jelitem często są naprawdę wykończone – chorobie mogą towarzyszyć takie dolegliwości jak: nudności, wymioty, uczucie zmęczenia i niepokoju, częstomocz lub parcie na mocz, odbijanie, pieczenie w nadbrzuszu lub obecność śluzu w stolcu. 

Przyczyn zespołu jelita drażliwego upatruje się w zaburzeniach regulacji osi jelita-mózg, o której już wspominaliśmy. Niestety, geneza tego schorzenia do dziś nie została jasno opisana i ustalona – istnieje wiele hipotez i przypuszczeń na jej temat. Specjaliści przypisują jednak aspektom psychologicznym coraz większą rolę w rozwoju zespołu jelita drażliwego. Dowiedziono, że silny, przewlekły stres może być czynnikiem wyzwalającym tę chorobę.

Choroba wrzodowa żołądka – przyczyny i objawy

Innym schorzeniem układu pokarmowego, do którego powstawania przyczynia się chroniczny stres, jest choroba wrzodowa żołądka (potocznie nazywana wrzodami na żołądku). Jej głównymi objawami są: zgaga, bóle brzucha, wymioty i mdłości, nawracająca czkawka, utrata apetytu i nieprzyjemny posmak w ustach. 

Obok stresu, przyczynami choroby wrzodowej żołądka może być również dieta, palenie tytoniu, zakażenie bakterią Helicobacter pylori czy stosowanie terapii niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi. 

Niewielu chorych zdaje sobie jednak sprawę, że to właśnie chroniczny stres jest odpowiedzialny za rozwój ich choroby. Wspominany już kwas solny, produkowany w nadmiarze podczas sytuacji stresowych, zaczyna oddziaływać na błonę śluzową jelit w sposób żrący, przyczyniając się do jej uszkodzenia. 

Zobacz: Eustres – czy stres może pozytywnie działać na nasz organizm?

Jak uniknąć fizycznych skutków stresu? 

Osoby doświadczające dolegliwości ze strony układu pokarmowego powinny być pod stałą kontrolą lekarza specjalisty. Niestety, często nie jest to wystarczające. Jeśli przyczyną schorzeń układu pokarmowego jest stres, to konieczne staje się jego ograniczenie i nauka efektywnych sposobów radzenia sobie z nim. W takiej sytuacji pomóc może psycholog, psychoterapeuta lub psychiatra. Konieczne staje się bowiem leczenie stresu

Do najważniejszych sposobów minimalizujących odczuwanie stresu należą: 

  • techniki relaksacyjne,
  • aktywność fizyczna,
  • zmiany poznawcze w sposobie myślenia,
  • utrzymywanie zdrowej i zbilansowanej diety,
  • odpowiednia ilość odpoczynku i snu.

Oczywiście, zgłoszenie się do specjalisty zdrowia psychicznego pozwoli nam na wypracowanie najlepszych dla nas sposobów radzenia sobie ze stresem.

Pamiętajmy, że jeśli nasze problemy z jelitami są skutkiem przedłużającego się stresu, to należy nie tylko leczyć objawy (takie jak biegunka, wzdęcia, brak apetytu), ale również – albo przede wszystkim – zająć się źródłem tych dolegliwości. W przypadku chorób wynikających ze stresu – będzie nim oczywiście nasza psychika. 

Zapoznaj się: Aromaterapia na stres – jakie olejki obniżą poziom stresu? 

 

 

Bibliografia

M. Kloska, D. Mańkowska-Wierzbicka, M. Człapka–Matyasik, A. Dobrowolska, M. Grzymisławski, Stres oksydacyjny w etiopatogenezie nieswoistych chorób zapalnych jelit, Tom 66 Nr 2, 2020 (dostęp online) https://postepybiochemii.ptbioch.edu.pl/index.php/PB/article/view/324/592

I. Kosiarczyk, A. Włoszczak-Szubzda, Stres i jego uwarunkowania a częstotliwość zachorowań na nowotwór jelita grubego, Aspekty Zdrowia i Choroby tom 1, nr 3, 2016 (dostęp online) https://web.archive.org/web/20180423092139id_/http://www.wydawnictwo.wsei.eu/index.php/azch/article/viewFile/411/408

https://www.hellozdrowie.pl/jelita-a-stres-czy-maja-ze-soba-cos-wspolnego-psycholozka-i-gastroenterolog-wyjasniaja/