Fazy reakcji stresowej
Prawdą jest, że długotrwały stres negatywnie oddziałuje na nasze zdrowie i kondycję psychiczną. Wówczas mówi się przede wszystkim o dystresie. Warto jednak wyróżnić oraz przybliżyć reakcję pozytywnego stresu, inaczej eustresu. Poniżej przedstawiamy trzy podstawowe fazy stresu.
Faza alarmowa
Podczas fazy alarmowej nasz organizm jest zdezorientowany i musimy wykazać mobilizację, aby zwalczyć stresor – bodziec aktywujący reakcję stresową. Wówczas dochodzi do zwiększenia naszych zdolności poznawczych i lepszego skoncentrowania w poszukiwaniu rozwiązania lub wyjścia z sytuacji stresowej. To właśnie eustres, który pozytywnie oddziałuje na naszą motywację.
Faza przystosowania
W fazie przystosowania organizm adaptuje się do nowych warunków, ponieważ zaczyna sobie radzić z trudnościami. Stresor może znikać lub nadal się utrzymywać. Jeżeli poziom stresu jest wysoki i długo się utrzymuje, wówczas wkracza w trzecią fazę.
Faza wyczerpania
Faza wyczerpania następuje w sytuacji, gdy nie jesteśmy w stanie samodzielnie poradzić sobie ze stresem. Nasze ciało przestaje walczyć ze stresorem i zaczyna opadać sił. W czasie tej fazy dochodzi do rozwoju schorzeń czy znacznego pogorszenia kondycji psychicznej.
Zobacz także: Top 15 produktów na poprawę pamięci i koncentracji
Eustres – czym jest?
Wiemy już, że eustres określany jest jako stres pozytywny. Dlaczego? Mimo że odczuwamy napięcie nerwowe w wyniku zderzenia się ze stresorem – bodźcem wywołującym stres – to reakcja daje nam możliwość do sprawowania kontroli. Stres staje się dla nas wyzwaniem, a nie zagrożeniem.
Badacze wskazują, że eustres pozytywnie wpływa na codzienne funkcjonowanie człowieka. Osoby doświadczające eustresu odczuwają większą motywację do działania i wykazują elastyczność i szybsze przystosowywanie do zmieniających się warunków otoczenia. Ta reakcja na stresory może dodawać energii i stymulować do dalszego rozwoju.
Eustres może wiązać się: z większym skupieniem, z zaangażowaniem, z zaabsorbowaniem np. pracą, ze zwiększeniem wydajności, z ukierunkowaniem na wykonanie danego zadania, z odczuwaniem radości, ze wzrostem poczucia własnej wartości.
Przeczytaj: Zioła na stres – naturalne napary uspokajające
Wskaźniki występowania eustresu
Naukowcy wyróżniają trzy główne wskaźniki występowania pozytywnego stresu: wskaźniki fizjologiczne, psychologiczne, behawioralne. Na czym polegają?
W sytuacji stresowej w naszym ciele dochodzi do uruchomienia mechanizmów fizjologicznych, czyli do aktywacji m.in. układu nerwowego i endokrynnego. Magazynowana jest energia, pierwotnie do walki ze źródłem niebezpieczeństwa, która motywuje nas do działania. Wskaźniki behawioralne powiązane są z naszymi zachowaniami i reakcjami na emocje. Natomiast wskaźniki psychologiczne to możliwość doświadczania pozytywnych emocji.
To, czy stres stanie się dla nas pozytywnym źródłem motywacji zależne jest od indywidualnych cech osobowościowych, m.in. od: stabilności emocjonalnej, stopnia ekstrawersji, optymistycznego podejścia do życia, zdolności do oderwania się od negatywnych doświadczeń.
Sprawdź: Sport a stres – czy aktywność fizyczna rozładuje stres?
Kiedy towarzyszy nam eustres?
Eustres pojawia się w różnego typu sytuacjach z życia codziennego lub w sytuacji zagrożenia. To właśnie on stanowi źródło motywacji podczas wykonywania wymagającego zadania w pracy czy podczas nauki do trudnego egzaminu.
Eustres często następuje w czasie zagrożenia np. dla zdrowia lub życia, przed wystąpieniami publicznymi, zawodami sportowymi czy przed wizytą u lekarza. Możemy odczuwać nawet silny stres, ale mobilizujemy się, aby skutecznie stawić mu czoła.
Pamiętajmy jednak o tym, że istnieje cienka granica pomiędzy stresem pozytywnym a dystresem. To przede wszystkim od nas zależy, jak podejdziemy do danej sytuacji stresowej i czy wykorzystamy ją jako dodatkową motywację, czy damy się ponieść emocjom i czarnym myślom. Warto powtarzać sobie samemu, że stres nie powinien rządzić naszym życiem. Koncentrujmy się na optymistycznym myśleniu, a nie na niepowodzeniach. Nawet jeżeli coś „pójdzie nie po naszej myśli”, to również z pozornej porażki możemy wynieść lekcję na przyszłość i wyciągnąć cenne wnioski.
Zapoznaj się: Leczenie stresu – jak wygląda terapia?
Bibliografia
D. Molek-Winiarska, Stres psychologiczny w motywowaniu pracowników, Przegląd Organizacji, 2010 (dostęp online) https://www.researchgate.net/publication/338250510_Stres_psychologiczny_w_motywowaniu_pracownikow
A. Kaczmarska, P. Curyło-Sikora, Problematyka stresu – przegląd koncepcji, Hygeia Public Health, 2016 (dostęp online) http://www.h-ph.pl/pdf/hyg-2016/hyg-2016-4-317.pdf
N. Ogińska-Bulik, Czy doświadczanie stresu może służyć zdrowiu?, Polskie Forum Psychologiczne, 2009 (dostęp online) https://repozytorium.ukw.edu.pl/bitstream/handle/item/1000/Nina%20Oginska%20Bulik%20Czy%20doswiadczanie%20stresu%20moze%20sluzyc%20zdrowiu.pdf?sequence=1&isAllowed=y
