Skoki rozwojowe u niemowląt – co to znaczy?
Pierwsze 12 miesięcy życia dziecka to okres potężnych zmian. Rodzice z niedowierzaniem obserwują, jak ich maleństwo ,,rośnie w siłę’’ i co rusz nabywa nowych umiejętności. A zmienia się dosłownie wszystko, każda sfera życia dziecka. Jego wygląd fizyczny, umiejętności związane z małą i dużą motoryką, psychiką i procesem poznawczym. Wszystko dzieje się w zawrotnym tempie. Niektóre zmiany są tak intensywne i spektakularne, że nawet samo niemowlę może być zaskoczone i zdezorientowane, dostrzegając swoje nowe możliwości. Czasami zdarza się również, że w oczach rodzica dziecko jakby spowolniło w rozwoju zdolności, a nawet wręcz cofnęło się o kilka kroków, aby za chwilę rozwinąć swoje ,,skrzydła’’ nowych umiejętności. Dokładnie na tym polega niemiarowy rozwój dziecka i właśnie takie momenty nazywamy skokami rozwojowymi.
W czasie skoków rozwojowych w mózgu dziecka powstają nowe połączenia neuronalne. Jego układ nerwowy rozwija się, a dziecko wchodzi w kolejny, całkowicie naturalny etap dojrzewania organizmu.
Niemowlę zaczyna gromadzić nowe informacje w mózgu i nabywać nowych umiejętności. Uczy się postrzegać świat z innej perspektywy. Przetwarzanie całego ogromu nowych informacji może wywoływać różne reakcje u małego dziecka. Stąd też nierzadko pojawiają się takie objawy jak: wzmożona płaczliwość, pasywność, problemy ze snem, niespokojny nastrój i apatia.\
Zapoznaj się: Stulejka u dziecka – objawy, przyczyny, leczenie. Kiedy udać się do lekarza?
Jak rozpoznać skoki rozwojowe u małego dziecka? – typowe objawy
Skąd mamy wiedzieć, czy to już? Jak rozpoznać, czy maluch właśnie wchodzi w kolejny etap rozwoju, czy też po prostu walczy z bólem spowodowanym na przykład ząbkowaniem? A może mu niewygodnie, jest niewyspany, przebodźcowany lub głodny? Skąd wiedzieć, czy niemowlę przygotowuje się na jeden z przełomowych momentów swojego życia? Autor pierwszej definicji skoku rozwojowego – Frans Plooij – stworzył listę typowych objawów dla poszczególnych okresów rozwojowych. Wśród nich wymienił:
- wzmożoną płaczliwość;
- zwiększoną potrzebę bliskiego kontaktu fizycznego z rodzicami;
- rozdrażnienie, nerwowość, apatię, niepokój i wrażliwość na bodźce zewnętrzne (np. hałas);
- problemy ze snem (np. częste budzenie się w nocy, lekki sen, trudności z zasypianiem);
- brak apetytu.
Jak wspomnieliśmy wyżej, nierzadko zdarza się również, że maluch sprawia wrażenie, jakby zapomniał umiejętności, które już wcześniej opanował. Rodzice mogą odczuwać wówczas obawy, że dziecko stoi w miejscu, a nawet cofa się w rozwoju. Nie ma powodów do niepokoju. To normalna reakcja mózgu. W ten sposób organizm przygotowuje się na nową dawkę informacji, a z pozoru zapomniane zdolności szybko pojawią się ponownie w codziennym życiu malucha.
Jeśli masz wrażenie, że rozwój dziecka od dłuższego czasu stoi w miejscu, a zachowanie budzi Twoje obawy, wówczas warto skonsultować zaobserwowane objawy z pediatrą.
Sprawdź: Jak rozwijać inteligencję emocjonalną u dzieci? Porady
Ile skoków rozwojowych może pojawić się w pierwszym roku życia dziecka?
Frans Plooij na podstawie wieloletnich badań opracował 10 skoków rozwojowych, które pojawiają się w trakcie organicznego rozwoju człowieka. Aż 7 z nich występuje w pierwszym roku życia dziecka.
I skok rozwojowy (5-6 tydzień życia)
To moment, w którym dziecko kończy swoją noworodkową przygodę i wchodzi w okres niemowlęctwa. Maluch jest wyraźnie bardziej zainteresowany wszystkimi bodźcami płynącymi z zewnątrz. Pojawia się żywa reakcja na bodźce, a także świadomy uśmiech i płacz ze łzami. Narządy zmysłów rozwijają się, co tłumaczy żywą reakcję na dźwięki, obrazy oraz zapachy. Mózg dziecka potrzebuje trochę czasu na oswojenie się z nową dla niego rzeczywistością i naukę odbierania świata wszystkimi zmysłami.
II skok rozwojowy (7-9 tydzień życia)
Niemowlę w tym okresie uczy się rytuałów i planu dnia. W tym czasie rodzice mogą zauważyć, że dziecko przesypia więcej godzin w nocy i wykazuje większą aktywność w ciągu dnia. Wyraźnie rozwija się motoryka mała i świadomość dziecka w tym zakresie. Ciekawość do świata stale rośnie i pojawia się chęć do eksperymentowania.
III skok rozwojowy (11-12 tydzień życia)
W tym okresie maluch zaczyna dostrzegać zmiany i różnice (np. w dźwiękach, tonacji i barwie głosu poszczególnych osób). Dziecko wyraźnie interesuje się swoim ciałem i zabawkami, które znajdują się w zasięgu wzroku.
Zobacz: Jak leczyć trądzik niemowlęcy? Sprawdzamy
IV skok rozwojowy (14-19 tydzień życia)
Czwarty skok rozwojowy przebiega pod hasłem działanie – efekt. Rzucona z wysokości zabawka uderzy o podłogę i spowoduje hałas, przy naciskaniu guziki na książeczce wydadzą dźwięki zwierzątek, a potrząśnięta piłka zapiszczy. Umiejętność rozpoznawania logicznego porządku wydarzeń fascynuje, wciąga i ciekawi dziecko, ale z drugiej strony może wzbudzić niepokój i niemałe zdziwienie.
V skok rozwojowy (22-26 tydzień życia)
Dziecko doskonale rozpoznaje twarze bliskich i jednocześnie okazuje niepokój i lęk przed obcymi. To właśnie w tym okresie rodzice mogą zauważyć objawy lęku separacyjnego (obawa przed rozłąką z rodzicem). Dodatkowo jest to czas, w którym maluch zaczyna dzielić świat na kategorie oraz dostrzega relacje i różnice pomiędzy poszczególnymi przedmiotami.
Przeczytaj: Metoda Montessori – na czym polega?
VI skok rozwojowy (33-37 tydzień życia)
Około 8 miesiąca życia widocznie rozwija się sfera emocjonalna i intelektualna dziecka. Maluch uczy się pokazywać (np. poprzez mimikę) różne emocje, samopoczucie i dzielić się nimi z bliskimi. Zaczyna również wychodzić z inicjatywą wspólnej zabawy.
VII skok rozwojowy (41-46 tydzień życia)
Dziecko w tym okresie zaczyna rozumieć etapowość zdarzeń. Wie, że aby dojść do celu, należy wykonać określone czynności. Maluch uczy się wykonywać proste zadania sekwencyjnie (np. dopasować do siebie klocki o tym samym kształcie, naśladować dźwięki).
Każde dziecko rozwija się swoim tempem, bo też każdy maluch ma inne potrzeby, predyspozycje i poziom rozwiniętych już umiejętności. Warto więc zawsze brać pod uwagę, że podane wyżej okresy wystąpienia danego skoku rozwojowego są określone w przybliżeniu. Nie są to sztywne reguły, a cenne wskazówki dla rodziców małych dzieci.
Zapoznaj się: Jak reagować na bunt dwulatka?
Bibliografia
M. Czub, ,,Pierwszy rok życia dziecka’’, Instytut Badań Edukacyjnych, Warszawa 2014
M. Heidi, ,,Pierwszy rok życia dziecka’’, Dom Wydawniczy Rebis, 2020
T.B. Brazelton, J.D. Sparrow ,,Rozwój dziecka. Od 0 do 3 lat’’, GWP, 2013
