Rozwój Twojego dziecka – co powinieneś wiedzieć?
Zastanawiałeś się kiedyś, jaki jest tak naprawdę cel rozwoju człowieka? Pojawiamy się na świecie jako istny cud, który pomimo swojego piękna jest tak bardzo niedoskonały. Z medycznego punktu widzenia, przyjście na świat noworodka to nie koniec jego drogi rozwoju, a jedynie jeden z ważnych etapów. Przez większość życia, a szczególnie w okresie dzieciństwa, człowiek dojrzewa, przechodzi kolejne procesy rozwoju i zmierza ku swojej doskonałości.
W pełni rozwinięte umiejętności motoryczne, percepcja (tj. wzrok, słuch, smak, węch i mowa), umysł, inteligencja emocjonalna i kompetencje społeczne sprawiają, że czujemy się kompletni, pełni i po prostu szczęśliwi. Gdy jeden z tych elementów rozwoju „kuleje”, wówczas człowiek napotyka na różne problemy. Czy zatem mamy jakiś wpływ na to, aby rozwój dziecka na poszczególnych płaszczyznach wszedł na wyższy poziom? W ostatnich dziesięcioleciach naukowe myślenie w tym zakresie uległo dużej zmianie.
Zobacz: Mutyzm wybiórczy u dzieci – czym jest?
Czy masz wpływ na rozwój swojego dziecka?
Czy możemy kierować rozwojem swojego dziecka? Odpowiedź na to pytanie wydaje się banalnie prosta. Oczywiście, że tak – pomyśli większość rodziców. To przecież od nas, dorosłych, głównie zależy, jak szybko dziecko opanuje szereg umiejętności związanych ze swoją fizycznością czy też inteligencją. To my od pierwszych dnia życia dostarczamy dziecku bodźców, które wpływają na jego rozwój i zdobycie cennych w życiu umiejętności. Szukamy różnych sposobów na poprawę zdolności manualnych, językowych, umysłowych i ruchowych potomka. Sięgamy po edukacyjne zabawki i nieustannie pogłębiamy wiedzę na temat skutecznych sposobów rozwoju.
Jednak, ilu rodziców zgłębia temat innych, równie ważnych umiejętności? Dlaczego wciąż tak wiele osób nie zdaje sobie sprawy z istnienia w naszym wnętrzu „inteligencji emocjonalnej”? Owszem wiemy, co to są emocje i że stanowią nieodłączną część funkcjonowania człowieka. Dlaczego zatem nie wiemy, że są jednym z 8 rodzajów inteligencji, którą możemy kształtować? Jak się okazuje, zostaliśmy tak nauczeni…
Przez wieki neurolodzy rozwój człowieka traktowali jako proces automatyczny, a więc stan, na który człowiek nie ma żadnego wpływu. Działanie rodziców opierało się zatem głównie na monitorowaniu i obserwacji rozwoju różnych rodzajów inteligencji dziecka. Tymczasem, dziś już wiemy, że jest to proces dynamiczny, który nieustannie ulega zmianom. Oddziaływanie różnych czynników może go nie tylko przyspieszyć, ale i opóźnić. Ale, co najważniejsze – rozwój dziecka i poziom jego inteligencji (również tej emocjonalnej) zawsze można usprawnić. Wystarczy tylko dostarczać dziecku właściwych bodźców.
Zapoznaj się: Empatia u dzieci – kiedy i jak się rozwija?
Co to jest inteligencja emocjonalna i do czego jest potrzebna dziecku?
Zacznijmy od najważniejszego, a więc wyjaśnienia, co to jest inteligencja emocjonalna? Według wybitnego amerykańskiego psychologa, Howarda Gardnera, inteligencja emocjonalna (EQ) stanowi jedną z 8 kluczowych rodzajów inteligencji człowieka. Inny, znany izraelski psycholog i jeden z najważniejszych badaczy inteligencji emocjonalnej, Reuven Bar-On, rozdzielił EQ na poszczególne elementy. W tej grupie umiejętności znalazły się: inteligencja interpersonalna i intrapersonalna, radzenie sobie ze stresem, zdolność adaptacji oraz nastrój.
Świadomość emocjonalna to umiejętność rozpoznawania, nazywania, rozumienia i wyrażania emocji. To również kompetencje związane z rozpoznawaniem i rozumieniem emocji drugiej osoby. Inteligencją emocjonalną nazywamy więc całokształt zdolności związanych z myśleniem o emocjach, trafnym nazywaniem ich oraz właściwym ich zarządzaniem.
Każdy rodzic wie, jak często małe dzieci nie radzą sobie ze stanami emocjonalnymi. Nie potrafią nazwać swoich uczuć i opisać emocji, które im towarzyszą. Ten brak umiejętności zrozumienia swoich uczuć i nieumiejętność podzielenia się nimi z bliskimi buduje frustracje i złość. Emocji trzeba się uczyć – to najważniejsza lekcja z tego artykułu. Inteligencja emocjonalna Twojego dziecka to jedna z najcenniejszych umiejętności, która jest z człowiekiem przez całe jego życie. To umiejętność rozpoznania tego, co tak naprawdę skrywa się za naszą złością, rozgoryczeniem, smutkiem, lękiem czy też uśmiechem.
Polecamy: Zaburzenia adaptacyjne u dzieci – objawy i przyczyny
Jeśli od najmłodszych lat rodzice będą wspierać dziecko w rozwoju tego rodzaju inteligencji, wówczas podarują mu bezcenny dar – umiejętność radzenia sobie z różnego rodzaju problemami i trudnościami emocjonalnymi oraz zdolność do rozumienia siebie, jako istoty samoświadomej, czującej i wrażliwej na bodźce płynące z zewnątrz.
Przeczytaj: Pozytywna dyscyplina – jakie są jej zasady? Rady dla rodziców
Jak wspierać rozwój świadomości emocjonalnej? – porady dla rodziców
Przeprowadź krótki test w formie zabawy. Sprawdź, czy Twoje dziecko potrafi opisać emocje. Porozmawiaj z nim o uczuciach i przekonaj się, jak rozbudowana jest jego wiedza w tym zakresie. Czy wiesz, że na jedną emocję przypada ponad 200 różnych synonimów? Smutek, rozpacz, lęk czy radość można opisać za pomocą setek słów. To cudowne, ale wymaga wcześniejszej nauki. Spójrz, jak możesz pomóc dziecku w kształtowaniu jego świadomości emocjonalnej.
1. Bądź zawsze gotowy na rozmowę o uczuciach
Nie prowadź monologu. Niech Twoje dziecko nie będzie biernym słuchaczem, a aktywnym uczestnikiem rozmowy. Powinno słuchać, ale i mówić. Pytaj, co czuje w danej sytuacji i co czuje inna osoba? Próbujcie wspólnie dojść do rozwiązania problemu lub wyjścia z trudnej sytuacji.
2. Ucz dziecko, czym są emocje
Rób to za pomocą słów, rysunku, gier i zabaw, scenek sytuacyjnych, teatrzyków, piosenek i literatury.
3. Nie krytykuj, nie pouczaj, nie oceniaj emocji dziecka
Akceptuj jego uczucia, wszystkie. Te miłe i te, które przyprawiają cię o zawrót głowy. Pamiętaj, że nie ma pozytywnych i złych emocji. To często powielany mit, który gubi rodziców we właściwym uczeniu dzieci rozróżniania uczuć. To nie emocja jest negatywna czy zła, a nieumiejętność właściwego jej wyrażenia. Naucz się oddzielać zachowania od emocji i nigdy nie tłum emocji dziecka. Spróbuj raczej wyłapać jego intencje i nakierować go na właściwe wyrażenie swoich wewnętrznych odczuć.
4. Nie bój się rozmawiać o swoich uczuciach
Jeśli chcesz nauczyć dziecko rozpoznawania swoich emocji i wyrażania ich, to sam musisz akceptować swoją emocjonalność i uczucia. Inteligencja emocjonalna w dużym stopniu rozwija się poprzez naśladownictwo. Jeśli sam nie do końca rozumiesz swoje uczucia i masz problem z właściwym ich wyrażaniem, to trudno będzie Ci zaakceptować uczucia dziecka.
5. Znajdźcie skuteczne sposoby na rozwiązywanie problemów i radzenie sobie z niepowodzeniami
Pokazuj dziecku alternatywę i różne punkty widzenia, a tym samym inne (lepsze) możliwości rozwiązania problemów i reakcji na zaistniałą sytuację. Analizujcie konsekwencje danego zachowania. Nigdy nie pozostawiaj nierozwiązanego problemu lub sporu. Ucz dziecko umiejętności wyciągania wniosków z popełnionych błędów.
Doskonale wiemy, że nie jest to łatwy do zrozumienia temat. Pomimo tego warto zgłębić tę jakże ważną sferę rozwoju młodego człowieka. Wypracować w sobie silną motywację do wsparcia swojego dziecka w rozwoju inteligencji emocjonalnej. Nauka zaczyna się już od pierwszych miesięcy życia dziecka. To długa droga, w której wspólnie przepracujecie wiele emocji. Ale nagroda jest warta wysiłku. To pewność siebie dziecka, jego silne poczucie wartości, samoświadomość oraz wysoka jakość życia.
Sprawdź: Czym są ćwiczenia grafomotoryczne?
Źródła:
T. Gordon, ,,Wychowanie bez porażek’’, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa, 1991.
D. Goleman, ,,Inteligencja emocjonalna’’, Poznań 1997.
A. Faber, E. Mazlish, ,,Jak mówić, żeby dzieci nas słuchały. Jak słuchać, żeby dzieci do nas mówiły’’, Media Rodzina, Poznań 1992.
