Bezsenność to realny problem, którego nie można lekceważyć. Gdy towarzyszy kobiecie przez większość czasu, może powodować depresję i stany lękowe. Zmęczenie i rozdrażnienie wpłynie negatywnie także na rozwijające się dziecko, dlatego bezsenność należy leczyć.
Kiedy możemy mówić o bezsenności?
Z bezsennością mamy do czynienia wtedy, gdy kłopoty ze snem pojawiają się przynajmniej trzy razy w tygodniu przez minimum miesiąc. Jeśli objawy utrzymują się powyżej trzech miesięcy, mówi się o bezsenności przewlekłej, która wymaga wdrożenia leczenia. W przypadku kobiet w ciąży, z uwagi na podwójne wyczerpanie organizmu, środków zaradczych należy szukać znacznie wcześniej.
Bezsenność może objawiać się kłopotami z zaśnięciem albo wczesnymi pobudkami. Zdarza się także, że osoby z bezsennością zasypiają dość szybko, ale budzą się w środku nocy i nie mogą zasnąć przez kolejnych kilka godzin. Skutki w każdym wypadku są podobne – zmęczenie i rozdrażnienie w ciągu dnia, które utrudniają wykonywanie podstawowych czynności.
Przyczyny bezsenności a trymestr ciąży
W pierwszym trymestrze ciąży bezsenność związana jest ze zmianami hormonalnymi. Wzrost estrogenów powoduje skrócenie fazy snu głębokiego (NREM, inaczej SEM) i wydłużenie fazy płytkiego snu (REM). To powoduje częste wybudzanie się ciężarnej w nocy.
Pierwszy trymestr ciąży to czas wielkich, czasem niespodziewanych, zmian dla kobiety. Może ona wtedy odczuwać zmienność nastrojów i niepokoić się o dziecko. Stres, który się u niej pojawi, będzie wpływać na jakość snu.
Problemy z wysypianiem się częściej będą dotyczyć kobiet, którym dokuczają ciążowe mdłości. Jeśli przyszła mama z powodu słabego samopoczucia drzemie w ciągu dnia, także może mieć problem z efektywnym snem w nocy.
Mdłości oraz cieżkostrawna dieta to jedne z przyczyn bezsenności w czasie ciąży.
W drugim trymestrze większość ciążowych dolegliwości, w tym bezsenność, ustępuje. Poza tym kobieta zaczyna pewniej czuć się w swojej nowej roli, więc mniej się denerwuje.
Jeśli w drugim trymestrze pojawiają się kłopoty ze snem, mogą mieć związek ze złą (ciężkostrawną) dietą. Problemy z wyspaniem się częściej dotyczyć będą przyszłych mam z nadwagą, u których przyrost masy ciała jest zbyt duży.
Pod koniec drugiego trymestru kobietę wybudzać może konieczność udania się do toalety. Macica może już uciskać pęcherz moczowy, co zmniejszy jego objętość.
Trzeci trymestr ciąży to czas, w którym sporo kobiet zaczyna cierpieć na bezsenność. W zaśnięciu i wyspaniu się przeszkadza wtedy dość duży brzuch. Dziecko zaczyna się sporo ruszać, a że najczęściej robi to w trakcie odpoczynku mamy, będzie ją budzić. Pod koniec ciąży kopnięcia dziecka mogą być naprawdę silne. Do wybudzeń przyczyniają się również skurcze przepowiadające.
Czasem brak snu wynika jedynie ze stresu spowodowanego zbliżającym się porodem. Może mieć jednak poważniejsze przyczyny.
Nie należy bagatelizować problemu obturacyjnego bezdechu sennego, który może przyczynić się do rozwoju cukrzycy ciążowej.
U niektórych ciężarnych pojawia się obturacyjny bezdech senny. Jest on spowodowany zwężeniem się światła gardła, które wynika z obrzęku tkanek miękkich (zatrzymania płynów w organizmie). Najczęściej dotyczy ciężarnych z nadwagą. Jest groźny nie tylko dlatego, że powoduje bezsenność. Może też przyczynić się do rozwoju cukrzycy ciążowej, a także doprowadzić do stanu przedrzucawkowego.
Spora część kobiet w ciąży cierpi na zespół niespokojnych nóg (RLS), który także uniemożliwia zaśnięcie. Zdarza się, że bezsenność powodują również bóle kręgosłupa i zespół Rotha.
Sposoby radzenia sobie z bezsennością w ciąży
Kobiety w ciąży nie mogą przyjmować żadnych leków na bezsenność. W skrajnej sytuacji lekarz może przepisać preparaty z grupy C. Będzie musiał wtedy rozważyć, czy stan mamy jest na tyle poważny, by ryzykować zdrowie dziecka i podać jej leki. Bezwzględnie zakazane jest branie środków dostępnych bez recepty. Nawet ziołowe preparaty mogą zaszkodzić dziecku lub spowodować przedwczesny poród.
Dopuszczalne jest wypicie szklanki naparu z melisy lub lipy na pół godziny przed snem. Warto także zrezygnować z napojów zawierających kofeinę i cukier, zwłaszcza w drugiej połowie dnia.
Kobieta w ciąży może stosować techniki relaksacyjne, takie jak: medytacja, aromaterapia, muzykoterapia oraz masaże. Warto, by zadbała o higienę snu: odpowiednią temperaturę oraz świeże powietrze w sypialni.
W zaśnięciu pomocne mogą okazać się codzienne rytuały: wieczorna kąpiel z olejkami, czytanie książki albo spacer. Dobrze, by ciężarna przed snem przestała korzystać z elektronicznych gadżetów (telefon, tablet, telewizor), które emitują niebieskie światło utrudniające zasypianie.
W ciąży należy zadbać o urozmaiconą i lekkostrawną dietę. Ciężkostrawna i późna kolacja może przyczyniać się do kłopotów ze snem.
Dużym powodzeniem w leczeniu bezsenności cieszy się terapia poznawczo-behawioralna. Jej efekty nie pojawiają się jednak od razu. Być może wcześniej poród sprawi, że kłopoty ze snem ustąpią.
Zobacz: Jak leczyć trądzik niemowlęcy? Sprawdzamy
Bibliografia
K. Gruca-Stryjak: Sen i zaburzenia oddychania podczas snu w ciąży o przebiegu prawidłowym i ciąży powikłanej nadciśnieniem tętniczym, Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych, 2013
M. Siemiński, Ł. Skorupa, K. Wiśniewska-Skorupa: Diagnostyka i terapia bezsenności w praktyce ogólnolekarskiej Część I: Epidemiologia, patomechanizm i diagnostyka bezsenności, "Via Medica", 2018, s. 242-251
