Czym jest odruch Moro?
Odruch Moro, nazywany również odruchem obejmowania, to bardzo intensywny i energetyczny ruch wszystkich kończyn w wyniku nagłej zmiany położenia ciała, hałasu lub dźwięku. Widok noworodka w takiej pozycji nierzadko wzbudza obawy u rodziców, bo czy taka reakcja jest na pewno naturalna? W przypadku odruchu Moro odpowiedź jest tylko jedna: TAK! Odruch Moro to nic innego jak naturalny odruch przetrwania małego człowieka w nowym, nieznanym mu świecie. To mechaniczna odpowiedź organizmu na gwałtowne bodźce płynące z otoczenia.
Kiedy pojawia się odruch Moro i kiedy zanika?
Odruch obejmowania to jeden z tak zwanych odruchów pierwotnych. Oznacza to, że reakcja ta nie pojawia się dopiero po narodzinach. Nie mamy wpływu na wystąpienie odruchu Moro, bo dziecko doświadcza go już w brzuchu matki, a dokładniej w 28. tygodniu życia płodowego. To odruch bezwarunkowy, automatyczny i mimowolny. Stereotypowe reakcje mięśni będą towarzyszyć dziecku do około 3-4 miesiąca życia. To właśnie w tym okresie niemowlę za pomocą rozwijających się zmysłów intensywnie zdobywa umiejętności związane z życiem w nowym otoczeniu. Zdarza się również, że u niektórych dzieci odruch Moro jest aktywny do około 6. miesiąca życia, po czym samoistnie zanika.
Zapoznaj się: 5 najważniejszych potrzeb niemowląt
Dlaczego odruch obejmowania jest ważny?
Po co właściwie człowiekowi ten intensywny odruch? Czy nagła reakcja na bodziec jest ważna dla dziecka? Otóż tak. Wiesz, że to właśnie odruch obejmowania ułatwia dziecku wykonanie pierwszego wdechu tuż po przyjściu na świat i zmianę pozycji z embrionalnej na wyprostowaną? Dodatkowo odruch Moro uaktywnia u noworodka mechanizm walki i ucieczki. Oczywiście maluch nie wstanie nagle z łóżeczka i nie ucieknie o własnych nóżkach. Odruch Moro pełni raczej u niego funkcję alarmową na niesprzyjające warunki panujące w otoczeniu.
Odruch Moro jest jednym z ważnych elementów rozwoju człowieka, reakcją niezbędną dla przetrwania w pierwszych miesiącach życia.
Intensywna i niespodziewana stymulacja rodzi w dziecku poczucie niebezpieczeństwa i strachu. Na szczęście natura wyposażyła każdego człowieka w przydatne mechanizmy obronne i fizjologiczne reakcje. Mają one na celu ułatwić adaptację w nowym środowisku. Noworodki to delikatne istoty, które są bardzo wrażliwe na wszelkiego rodzaju intensywne bodźce, stymulatory i zmiany. Nagłe wyprostowanie rączek i nóżek (np. w czasie snu) jest wyraźnym komunikatem dla rodziców, że ich maluszek nie czuje się bezpiecznie i komfortowo.
Przeczytaj również: Kim jest doula? Wyjaśniamy
Co wywołuje odruch Moro?
Co najczęściej wywołuje tak gwałtowną reakcję u małego dziecka? Są to różnego rodzaju bodźce, które pojawiają się nagle, niespodziewanie i dynamicznie. Mogą to być:
- intensywny dźwięk, hałas lub huk;
- nagła zmiana temperatury (np. podczas wyjmowania dziecka z wanienki po kąpieli);
- ból;
- gwałtowny ruch osoby znajdującej się w zasięgu wzroku;
- gwałtowny ruch nosidełka lub fotelika samochodowego, w którym jest dziecko;
- nagły dotyk (np. chłodną dłonią);
- nagła zmiana intensywności światła w polu widzenia dziecka;
- nagła zmiana pozycji głowy dziecka (odgięcie głowy o 30o);
- szybkie opuszczenie dziecka, a potem podniesienie go (około 20 cm).
Fazy odruchu Moro, a więc odruch obejmowania w praktyce
Przebieg odruchu Moro najlepiej opisać dzieląc reakcję ruchową na dwie fazy.
Faza pierwsza (wyprost – otwarcie – wdech):
- gwałtowne zaczerpnięcie powietrza;
- otwarcie środka ciała;
- naprężenie ciała;
- wygięcie lekko pleców w łuk;
- delikatne odchylenie główki;
- wyprostowanie czterech kończyn;
- rozwarcie palców;
- zastygnięcie w pozycji na kilka sekund.
Faza druga (zgięcie – zamknięcie – wydech):
- zamknięcie środka ciała;
- zaciśnięcie piąstek;
- ugięcie kończyn;
- przyjęcie pozycji obejmowania (embrionalnej);
- wydech powietrza;
- płacz.
Sam charakterystyczny ruch ciała to niejedyna reakcja na intensywny bodziec. Nierzadko odruchowi obejmowania towarzyszą również takie stany jak:
- nagłe pobudzenie;
- rozdrażnienie, niepokój;
- krzyk;
- przyspieszony oddech;
- chwilowe „zastygnięcie” lub zdumienie;
- przyspieszone bicie serca;
- zaczerwienienie skóry;
- podwyższone ciśnienie krwi.
W organizmie dziecka uwalnia się adrenalina i kortyzol – zwany hormonem stresu. Wszystkie te objawy stanowią więc obronną reakcję układu nerwowego na uczucie strachu, lęku i niebezpieczeństwa.
Sprawdź: Dlaczego dzieci budzą się po odłożeniu do łóżeczka?
Czy można wygasić odruch Moro u dzieci?
Nie. Odruch Moro to mechanizm obronny, który zanika samoistnie. Jednak warto pamiętać, że odruch obejmowania jest kwestią bardzo indywidualną. Dlatego też nie da się jasno określić, po jakim czasie charakterystyczne wzdryganie zaniknie u danego dziecka oraz, jak intensywna będzie to reakcja na bodziec. I choć nie można samemu wyeliminować odruchu Moro, to poprzez minimalizowanie intensywnych bodźców możemy ograniczyć jego występowanie.
Zobacz: Kiedy występuje konflikt serologiczny? Wyjaśniamy
Kiedy odruch Moro powinien być skonsultowany z pediatrą?
To prawda, że odruch obejmowania jest oznaką prawidłowego rozwoju małego dziecka. Jednak jego charakterystyczną cechą jest również to, że zanika po skończeniu kilku miesięcy życia dziecka. Gdy utrzymuje się zbyt długo lub powraca w starszym wieku, to konieczna jest konsultacja z lekarzem pediatrą. Być może specjalista po wnikliwym badaniu dziecka i wywiadzie nie stwierdzi żadnych odchyleń od normy. Jednak zawsze warto zgłaszać lekarzowi niepokojące symptomy.
Przeczytaj także: 10 domowych sposobów na zapalenie piersi
Bibliografia
P. Warner ,,Dziecko. Rozwój w pierwszym roku życia tydzień po tygodniu’’, Wydawnictwo Lekarskie PZWL poradniki dla rodziców, 2003
H. Murkoff ,,Pierwszy rok życia dziecka’’, Dom Wydawniczy Rebis, 2020
R. Waddilove ,,Pierwszy rok życia dziecka’’, eSPe, 2013
