Berberys zwyczajny – charakterystyka
Berberys zwyczajny (Berberis vulgaris L.) to roślina ozdobna występująca najczęściej w przydomowych ogródkach oraz innych terenach zielonych. Warto jednak wiedzieć, że nie tylko wyróżnia się ona atrakcyjnym wyglądem, ale również szerokimi właściwościami prozdrowotnymi.
Uwaga: Berberys w Polsce funkcjonuje również pod nazwami: kwaśnica pospolita, kwaśniec, polska cytryna.
Berberys doceniany jest w fitoterapii od tysiącleci. W celach leczniczych wykorzystuje się: owoce, liście, korę, korzenie. Szczególną popularnością cieszą się natomiast owoce berberysu oraz jego kora i korzenie, dlatego też w dalszej części artykułu przedstawimy ich właściwości.
Berberys – właściwości owoców
Owoce berberysu dojrzewają pod koniec sierpnia lub na początku września. Charakteryzują się czerwoną barwą, są jadalne, jednak mają dość kwaśny i równocześnie cierpki smak.
W owocach berberysu występują kwasy organiczne (kwas jabłkowy, kwas cytrynowy, kwas askorbinowy), a także kilkanaście związków polifenolowych (flawonoidy i antocyjany) i barwniki roślinne (beta-karoten). Na wyróżnienie zasługuje zwłaszcza zawartość witaminy C (kwas askorbinowy), która między innymi wspiera pracę naszego układu immunologicznego oraz funkcjonowanie tkanki łącznej. Pozostałe kwasy uczestniczą w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej w osoczu krwi, a także mogą hamować rozwój kamicy nerkowej. Beta-karoten, czyli prowitamina A, wspiera prawidłowe funkcjonowanie narządu wzroku.
W owocach berberysu występują również garbniki, które wykazują działanie przeciwzapalne i ściągające, dlatego też odwary z berberysu wykorzystywane są w pielęgnacji skóry w przypadku: występowania łuszczycy, trądziku, atopowego zapalenia skóry.
Owoce berberysu wykazują działanie:
- przeciwbakteryjne,
- żółciopędne,
- tonizujące,
- napotne.
Berberys – prozdrowotne działanie korzeni
Najłatwiej dostępnym surowcem berberysu są jednak korzenie – to właśnie w nich zawarta jest berberyna oraz pozostałe alkaloidy, czyli:
- ber-bamina – obniża ciśnienie tętnicze krwi,
- kryptopina – reguluje pracę serca,
- protopina – wykazuje działanie przeciwbólowe,
- palmatyna – wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwbakteryjne.
W berberysie stwierdza się także obecność między innymi flawonoidów, kwasów fenolowych, antocyjanów, które cechują się właściwościami przeciwutleniającymi (zwalczają szkodliwe działanie wolnych rodników odpowiadających na przykład za uszkodzenia komórek organizmu i wywoływanie stanów zapalnych), przeciwzapalnymi i antynowotworowymi.
Korzeń berberysu:
- naturalnie wspiera odporność organizmu,
- wspomaga procesy trawienne,
- wspomaga metabolizm glukozy, obniżając stężenie glukozy we krwi,
- poprawia profil lipidowy krwi,
- reguluje ciśnienie tętnicze krwi,
- pozytywnie oddziałuje na błony śluzowe i skórę.
Przeczytaj także: 15 produktów antynowotworowych w diecie
Jak stosować berberys zwyczajny? Przepis na napar i odwar
Poniżej przedstawiamy dwa przepisy na napar z korzeni berberysu oraz na odwar z owoców berberysu.
Przepis na napar z korzenia berberysu: 1-2 łyżeczki ciętego korzenia berberysu wrzucić do garnka, zalać szklanką wody, doprowadzić do wrzenia i gotować na małym ogniu przez 5 minut. Następnie napar przykryć i odstawić. Na końcu, po upływie 30 minut, odcedzić. Napar spożywać po pół szklanki 2 razy dziennie.
Przepis na odwar z owoców berberysu: 1 łyżkę stołową owoców umieścić w garnku, zalać szklanką wody, doprowadzić do wrzenia oraz gotować pod przykryciem na małym ogniu przez około 5 minut. Następnie odwar odstawić na 15 minut, a na końcu odcedzić. Wypijać po pół szklanki od 2 do 4 razy dziennie, najlepiej po posiłku. Odwar z owoców stosowany jest również zewnętrznie do pielęgnacji skóry.
Uwaga: Napar i odwar z berberysu nie są zalecane dla kobiet w ciąży i karmiących piersią. Wysokie dawki berberysu mogą wywołać skutki uboczne, takie jak wymioty, bóle brzucha i biegunki. Osoby zmagające się z cukrzycą typu II stosowanie berberysu powinny skonsultować z lekarzem.
Bibliografia
I. Wojciechowska, Berberys pospolity – roślina ozdobna i lecznicza, Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych, tom 66, nr 3, 2017 (dostęp online) https://kosmos.ptpk.org/index.php/Kosmos/article/view/1702/1680
https://www.magicznyogrod.pl/berberys_zwyczajny.html
