Arnika górska – charakterystyka
Arnika górska to roślina należąca do rodziny astrowatych. Jej nazwy zwyczajowe to: kupalnik górski, traganek górski, pomornik. Roślina dorasta do około 60 cm wysokości i charakteryzuje się żółtymi kwiatami, które zakwitają pomiędzy czerwcem a sierpniem.
W Polsce arnika górska zagrożona jest wyginięciem, dlatego też jest objęta ścisłą ochroną gatunkową i znajduje się w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin oraz na czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Surowce wykorzystywane w ziołolecznictwie pochodzą z upraw. Dziko rosnące ziele można spotkać na górskich polanach. Porasta Sudety, Karpaty, Bieszczady oraz Pojezierze Mazurskie.
Arnika była czczona przez plemiona germańskie, które przypisywały jej magiczną moc – miała chronić przed anomaliami pogodowymi, zwłaszcza przed burzą i gradobiciem. Pierwsze zapisy świadczące o używaniu arniki w celach leczniczych pochodzą z XII wieku – właściwości rośliny opisywała znana zielarka Hildegarda z Bingen.
Arnika górska – zastosowanie prozdrowotne
Kwiaty arniki górskiej zawierają substancje czynne o charakterze prozdrowotnym. Są to m.in.: flawonoidy, arnicyna, saponina, fitosterole, garbniki, kwasy organiczne, triterpeny, karotenoidy, helenalina. Ziele wykazuje działanie: bakteriobójcze, przeciwwirusowe, przeciwreumatyczne, przeciwbólowe, przeciwzapalne, uszczelniające.
Arnika górska w zastosowaniu zewnętrznym zalecana jest do pielęgnaji cery naczynkowej oraz trądzikowej. Ziele łagodzi stany zapalne skóry, przyspiesza gojenie się zmian trądzikowych, zmniejsza opuchliznę i obrzęki.
Maści i okłady z arniki zmniejszają wysięki zapalne, opuchlizny oraz obrzęki. Pomagają w leczeniu urazów mechanicznych, stłuczeń, skręceń, przyspieszają gojenie się krwiaków i siniaków. Maść stosowana w przypadku problemów z żylakami odbytu zmniejsza obrzęk i obkurcza zmiany, przez co łagodzi również ból.
Dzięki działaniu przeciwbólowemu i przeciwzapalnemu arnika wykorzystywana jest przy dolegliwościach reumatycznych.
Arnika górska stosowana zewnętrznie służy do pielęgnacji cery naczynkowej, ponieważ redukuje pojawiające się tzw. pajączki oraz zapobiega uszkodzeniom i pękaniu naczynek. Również osoby borykające się z trądzikiem różowatym powinny zainteresować się działaniem arniki – ziele łagodzi stany zapalne skóry, dezynfekuje, przyspiesza gojenie się zmian trądzikowych.
Arnika stosowana pod oczy likwiduje opuchnięcia, wyrównuje koloryt cery, zmniejsza cienie pod oczami, sprawia, że skóra wygląda świeżo i zdrowo. Właściwości bakteriobójcze, bakteriostatyczne oraz wpływ na poprawę krążenia w naczyniach krwionośnych przyczyniają się do gojenia ran powstałych w wyniku odmrożeń lub oparzeń.
Płukanie jamy ustnej naparami z arniki pomaga na: afty, zapalenia dziąseł, owrzodzenia dziąseł oraz owrzodzenia jamy ustnej. Substancje czynne zawarte w ziele wykorzystywane są w leczeniu żylaków. Poprawiają krążenie, zapobiegają cofaniu się krwi oraz rozciąganiu żył.
Przeczytaj: Wierzbownica (drobnokwiatowa) – wpływ na organizm, zdrowotne napary
Arnika górska – olej z arniki
Olej z arniki składa się z kwasów tłuszczowych: kwasu linolowego, linolenowego, palmitynowego, mirystynowego. Zawiera również tymol.
Oleju nie powinno się stosować w postaci czystej. Przed każdym użyciem należy go rozcieńczyć z wodą.
Preparat stosowany miejscowo przyspiesza proces rehabilitacji przy urazach, zmniejsza opuchliznę, łagodzi ból, chroni przed infekcjami. Polecany jest przy: bólach mięśni, bólach reumatycznych, zwichnięciach, stłuczeniach, obrzękach, stanach zapalnych po ukąszeniach owadów, nadmiernym wypadaniu włosów.
Olej stosowany na skórę pomaga w leczeniu trądziku, reguluje ilość wydzielanego sebum, pielęgnuje cerę i chroni ją przed działaniem szkodliwych czynników środowiskowych.
Uwaga: Oleju nie powinno się stosować w postaci czystej, nawet przy aromaterapii, ponieważ może być toksyczny. Przed użyciem należy go zawsze rozcieńczyć.
Uwaga: Oleju z arniki nie powinno się stosować bezpośrednio na otwarte rany, oparzenia, czy uszkodzoną skórę.
Zobacz: Olej z czarnuszki – na co pomaga i jak go stosować?
Arnika górska – przepis na napar, odwar i nalewkę
Do wykonania naparu oraz nalewki potrzebujemy suszonych kwiatów arniki. Nalewka występuje w formie koncentratu, który musimy rozcieńczyć z wodą. Stosuje się ją w postaci okładów, które możemy przykładać do skóry w przypadku: krwiaków, siniaków, stłuczeń, zwichnięć, ukąszeń owadów. Okłady wykazują właściwości przeciwzapalne, antyseptyczne, przyspieszają również gojenie się ran.
Uwaga: Okładów z nalewki nie można stosować na świeże, otwarte rany oraz na oparzenia II i III stopnia.
Z nalewki można wykonać roztwór do płukania jamy ustnej. Stosuje się go przy: stanach zapalnych dziąseł, owrzodzeniach, aftach.
Przepis na napar: 1 łyżkę stołową arniki zalewamy 1 szklanką wrzącej wody, a następnie przykrywamy i pozostawiamy na około 30 minut. Na końcu przecedzamy. Napar można przechowywać w lodówce przez kilka dni.
Przepis na odwar: 1 łyżeczkę kwiatów arniki umieszczamy w garnku, zalewamy 250 ml wody, a następnie doprowadzamy do wrzenia. Mieszankę gotujemy przez 5 minut na małym ogniu. Następnie napar odstawiamy na około 15 minut i przecedzamy.
Przepis na nalewkę: 3 łyżki stołowe kwiatów arniki umieszczamy w szklanym naczyniu, a następnie zalewamy spirytusem. Całość odstawiamy w ciepłym miejscu na około 14 dni. Po upływie tego czasu nalewkę przecedzamy przez gazę i przelewamy do ciemnego szkła.
Uwaga: Nalewka powinna być przechowywana w miejscu suchym oraz zaciemnionym.
Zapoznaj się: Prawoślaz – zastosowanie zdrowotne, kosmetyczne, przepis na napar
Arnika górska – przeciwwskazania
Arnika górska może wywoływać uczulenia kontaktowe, dlatego przed użyciem zaleca się wykonanie próby uczuleniowej. W przypadku nadwrażliwości na roślinę należy ją natychmiast odstawić.
Ziele arniki powinno być stosowane jedynie zewnętrznie, ponieważ w użytku wewnętrznym może powodować silne zatrucie.
Przedawkowanie arniki może wywołać skutki uboczne: biegunkę, wymioty, bóle i zawroty głowy, omdlenia, problemy z sercem, podrażnienia gardła.
Ziela nie powinny stosować kobiety w ciąży oraz kobiety karmiące piersią.
Sprawdź również: Maść majerankowa – jak ją stosować? Działanie, skutki uboczne
Bibliografia
J. Nawrot, J. Gornowicz-Porowska, A. Kroma, G. Nowak, Arnika górska jako roślina lecznicza, Postępy Fitoterapii, 22(1), 2021 (dostęp online) http://www.postepyfitoterapii.pl/wp-content/uploads/2021/05/pf_2021_032-035.pdf
M. Krauze-Baranowska, K. Kimel, Arnika górska i jej znaczenie lecznicze w świetle badań naukowych, Farmacja Polska, 78(9), 2022 (dostęp online) https://www.researchgate.net/profile/Katarzyna-Kimel/publication/365884496_Arnika_gorska_i_jej_znaczenie_lecznicze_w_swietle_badan_naukowych_Arnica_montana_and_its_medicinal_value_in_the_light_of_scientific_research/links/6388841f658cec21049d3c46/Arnika-gorska-i-jej-znaczenie-lecznicze-w-swietle-badan-naukowych-Arnica-montana-and-its-medicinal-value-in-the-light-of-scientific-research.pdf
https://rcin.org.pl/Content/132720/PDF/KR038_151959_r2014_PCzKR-Zaluski-525-527.pdf
