Czym jest zespół Aspergera u dorosłych?
Zespół Aspergera (ang. Asperger’s Syndrome, AS) jest zaburzeniem ogólnorozwojowym i należy do spektrum zaburzeń autystycznych. Najczęściej diagnozowany jest u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym – coraz częściej jednak zdarza się, że to osoby dorosłe otrzymują diagnozę zespołu Aspergera.
Główne objawy zespołu Aspergera koncentrują się wokół funkcjonowania społecznego jednostki – występują trudności z komunikacją i nawiązywaniem oraz podtrzymywaniem relacji interpersonalnych. Zaobserwować można także dużą sztywność zachowań oraz brak zgody na najmniejsze nawet zmiany. Osoby z zespołem Aspergera często posiadają bardzo wąskie zainteresowania. W dorosłości stają się ekspertami w danym wycinku rzeczywistości.
Zobacz: Zespół Aspergera a autyzm – jakie są różnice?
Zespół Aspergera u dorosłych – jakie są jego przyczyny?
Za główne przyczyny zespołu Aspergera uznaje się czynniki genetyczne oraz różne zdarzenia, które mają miejsce w okresie życia płodowego dziecka. Należą do nich:
- poważne infekcje mózgowe,
- urazy okołoporodowe,
- uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego,
- toksoplazmoza matki,
- dziecięce porażenie mózgowe.
Większe ryzyko wystąpienia u dziecka zespołu Aspergera zaobserwowano także w przypadku, gdy wiek ojca przekraczał 40 lat.
Ponadto, istnieją założenia mówiące o tym, że za występowanie zespołu Aspergera może odpowiadać konkretny gen – do tej pory nie ustalono jednak jaki. Inne teorie zakładają związek zespołu Aspergera z teratogenami, czyli czynnikami zewnętrznymi negatywnie wpływającymi na rozwój płodu w ciągu pierwszych 8 tygodni ciąży.
Wciąż jednak trudno o ustalenie konkretnych przyczyn zespołu Aspergera – od lat trwają w tym kierunku intensywne badania naukowe.
Dlaczego zespół Aspergera jest diagnozowany dopiero u osób dorosłych?
Zespół Aspergera nie zawsze jest łatwy do zdiagnozowania. Najczęściej rozpoznaje się go u dzieci w wieku szkolnym, bo jest to moment intensywnego wchodzenia przez nie w relacje z rówieśnikami. Doświadczają w tym okresie również wielu zmian i widoczne stają się u ich trudności adaptacyjne.
Zdarza się jednak, że zespół Aspergera nie zostaje rozpoznany w dzieciństwie, a dopiero w okresie dorosłości. Dlaczego?
Bywa, że objawy zespołu Aspergera ulegają zmianom i są silnie rekompensowane – może nawet następować na tyle duża adaptacja społeczna, że otoczenie osoby z zespołem Aspergerem nie zauważa u swojego bliskiego typowych dla tego zaburzenia symptomów.
Nie zapominajmy również, że zespół Aspergera oficjalnie diagnozowany jest zaledwie od 1992 roku. To wtedy opracowano dla niego dokładne kryteria diagnostyczne i wprowadzono je do ICD-10. Osoby, które są obecnie w wieku 35-45 lat miały nikłą szansę na prawidłowe zdiagnozowanie zespołu Aspergera – stąd też tak wiele przypadków diagnozowania go właśnie u osób dorosłych.
Jakie są charakterystyczne objawy zespołu Aspergera u dorosłych?
Zespół Aspergera u dorosłych objawia się odrobinę inaczej niż u dzieci w wieku przedszkolnym czy szkolnym – głównie ze względu na inne niż w dzieciństwie zadania rozwojowe. Możemy jednak wyróżnić ogólne objawy zespołu Aspergera, do których należą:
- trudności adaptacyjne i silne przywiązanie do rutynowych czynności,
- nadwrażliwość sensoryczna i problemy z jej integracją,
- trudności ze zrozumieniem sarkazmu i ironicznych wypowiedzi,
- trudności z rozumieniem metafor,
- trudności z rozumieniem komunikacji niewerbalnej,
- zaburzenia w relacjach interpersonalnych i kontaktach społecznych,
- bardzo zawężone zainteresowania graniczące z obsesją.
Dla osób dorosłych z zespołem Aspergera charakterystyczny będzie zaś:
- brak umiejętności pracy zespołowej,
- brak umiejętności podtrzymywania rozmowy,
- brak umiejętności budowania i podtrzymywania bliskich relacji,
- nietypowe pasje i obsesyjne zainteresowanie jakąś dziedziną wiedzy,
- poczucie wycofania lub izolacji społecznej,
- zachowania kompulsywne i stereotypowe,
- zaburzenia w percepcji bodźców,
- poczucie bycia niezrozumiałym przez otoczenie.
Dorośli z zespołem Aspergera często czują się niekomfortowo w nowych warunkach. Zazwyczaj towarzyszy im również poczucie odmienności. Nie dążą do intensywnych kontaktów interpersonalnych. Wynika to z ich słabo rozwiniętych umiejętności społecznych – osoby dorosłe z zespołem Aspergera mają swój własny, niezwykle uporządkowany świat. Często wolą oddawać się pasji w samotności.
Jak leczyć zespół Aspergera u dorosłych?
Należy wyraźnie podkreślić, że zespół Aspergera nie jest chorobą – i nie można z Aspergera „wyzdrowieć” ani go „wyleczyć”. Jego objawów doświadcza się w różnym natężeniu przez całe życie. Nie oznacza to jednak, że należy ze smutkiem pogodzić się ze słabo rozwiniętymi umiejętnościami społecznymi czy komunikacyjnymi. Nad wieloma trudnościami wynikającymi z zespołu Aspergera można – i należy – pracować. Nawet w okresie dorosłości.
Samo zdiagnozowanie zespołu Aspergera u osoby dorosłej bardzo często daje jej ogromną ulgę. Świadomość, że doświadczane przez całe życie wyobcowanie i niezrozumienie ma swoją przyczynę, jest niezwykle istotna i bywa bardzo kojąca.
Kolejnym krokiem na drodze do bardziej satysfakcjonującego życia jest określenie przez osobę z zespołem Aspergera trudności, z jakimi na co dzień się boryka. Dzięki diagnozie może bowiem rozpocząć nad nimi pracę terapeutyczną, jednocześnie zdejmując z siebie poczucie winy.
Do kwestii, nad którymi można pracować podczas psychoterapii z osobą dorosłą z zespołem Aspergera, należą:
- bliskie relacje z innymi ludźmi,
- podtrzymywanie nawiązanych już znajomości,
- poczucie bycia odmiennym lub gorszym,
- radzenie sobie ze zmiennymi warunkami w pracy,
- okazywanie uczuć swojemu partnerowi lub dzieciom,
- efektywne komunikowanie się z innymi ludźmi.
Najważniejsze jednak w psychoterapii osób z zespołem Aspergera jest wsłuchanie się w ich potrzeby i poprowadzenie procesu terapeutycznego w odpowiedzi na ich oczekiwania. Tylko tego rodzaju indywidualne podejście do pacjenta może przynieść mu ulgę i pomóc w codziennym funkcjonowaniu z zespołem Aspergera.
Przeczytaj także: Terapia skoncentrowana na rozwiązaniach – dla kogo i na czym polega?
Bibliografia
A. Sławińska, Zespół Aspergera u osób dorosłych – zbieżność z innymi zaburzeniami, zaburzenia współwystępujące i problemy towarzyszące, Psychiatria i Psychologia Kliniczna 14 (4), 2014 (dostęp online) https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.psjd-a2074900-509e-4ae5-aac1-c5c08b15acc9/content/partContents/c11b643c-64b5-313a-b718-5f75c86613b3
M. Grzechowiak, J. Macniak, J. Rybakowski, Przypadek zespołu Aspergera rozpoznany w wieku dorosłym, Psychiatria i Psychologia Kliniczna 7(2), 2007 (dostęp online) https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.psjd-cd55d365-18ab-463f-b8d3-c8187a5cca8c/content/partContents/f54751ec-d513-3833-8b4b-bfa34c274d83
https://istota.com.pl/zespol-aspergera-u-doroslych/
https://onkolmed.pl/zespol-aspergera-u-dzieci-i-doroslych-przyczyny-objawy-leczenie
