Zespół Aspergera u nastolatka – jak wygląda diagnoza?
Zespół Aspergera jest to całościowe zaburzenie rozwoju, które mieści się w spektrum autyzmu (często określane mianem łagodniejszej odmiany autyzmu). Aktualnie specjaliści z naszego kraju w procesie diagnozowania pacjenta wykorzystują klasyfikację ICD-10, która wyróżnia zespół Aspergera jako oddzielną jednostkę chorobową.
WAŻNE!
W styczniu 2022 roku Światowa Organizacja Zdrowia przyjęła nową Międzynarodową Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-11), która ma zastąpić obowiązującą klasyfikację ICD-10. Oznacza to, że wszystkie całościowe zaburzenia rozwojowe, w tym również zespół Aspergera będą określane mianem zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD).
Pełna, wyczerpująca i wiarygodna diagnoza może powstać tylko i wyłącznie na podstawie opinii zespołu specjalistów. Są to najczęściej: psychiatra dziecięcy, neurolog, psycholog specjalizujący się w całościowych zaburzeniach rozwojowych i logopeda. Specjaliści na podstawie objawów klinicznych (zaobserwowanych symptomów), zebranego wywiadu od rodziców oraz kryteriów diagnostycznych stawiają rozpoznanie zespołu Aspergera.
Faktem jest, że najczęściej zespół Aspergera diagnozowany jest u dzieci znajdujących się w przedziale wiekowym 3 – 8 lat. To właśnie w momencie rozpoczęcia edukacji przedszkolnej i wczesnoszkolnej trudności dziecka w zakresie relacji społecznych i interpersonalnych są najbardziej widoczne. Jednak coraz częściej mówi się o zespole Aspergera, jak o zaburzeniu, które jest rozpoznawane u nastolatków i osób dorosłych. Z czego wynika tak późna diagnoza ZA?
Zobacz: Zespół Aspergera u dorosłych – objawy i leczenie
Przyczyny późnej diagnozy zespołu Aspergera
Mnogość możliwych objawów, zróżnicowana postać zaburzenia, a także łagodniejsza forma niektórych symptomów (w porównaniu do objawów autyzmu dziecięcego) z pewnością mają wpływ na skomplikowany proces diagnozy lub jej brak. Dobrze rozwinięta mowa i procesy poznawcze także mogą wpłynąć na błędną interpretację zdrowia dziecka i jego rozwoju. Mówimy wówczas o zaciemnionym obrazie zaburzenia ze względu na niewielkie nasilenie objawów.
Nie zapominajmy również o indywidualnych cechach osobowości i ich kształtowaniu w okresie dojrzewania. Niektóre objawy mogą być interpretowane przez otoczenie jako cecha charakteru lub typowe problemy dotykające nastolatków (np. nieśmiałość, brak pewności siebie, wycofanie). Błędne postrzeganie i interpretacja symptomów mogą wynikać również z ze stosowania przez nastolatków ,,kamuflażu społecznego’’.
Objawy zespołu Aspergera u nastolatka
Większość symptomów zespołu Aspergera, które widoczne były w okresie wczesnoszkolnym, utrzymuje się w życiu nastoletnim. Jeszcze raz podkreślmy, że cechą charakterystyczną omawianego zaburzenia jest zazwyczaj prawidłowy rozwój mowy zarówno w zakresie słownictwa, jak i reguł gramatycznych. Objawy obejmują w szczególności sferę funkcjonowania w społeczeństwie i komunikacji. Pomimo iż zdarzają się przypadki, gdzie nastolatki z zespołem Aspergera nawiązują przyjaźnie i podtrzymują relacje przez dłuższy okres, to najczęściej jednak między osobą z zespołem Aspergera a rówieśnikami istnieje widoczna bariera w komunikacji. Do charakterystycznych symptomów zespołu Aspergera u nastolatków zaliczamy:
- trudności z właściwą interpretacją i odczytaniem mowy, zachowania i emocji innych osób (np. problemy z rozumieniem przekazu, ironii, sarkazmu);
- unikanie kontaktu wzrokowego;
- słabo rozwinięty „język ciała” oraz umiejętność właściwego używania mimiki twarzy, gestów, tonacji głosu;
- nieśmiałość, wycofanie, brak pewności siebie w kontaktach z rówieśnikami;
- preferowanie prostego przekazu słownego (np. za pośrednictwem mediów społecznościowych, forów dyskusyjnych, komunikatorów), bez konieczności nawiązywania bezpośrednich relacji „twarzą w twarz”;
- trudności z akceptacją i zrozumieniem panujących norm społecznych;
- mała towarzyskość wobec rówieśników, brak potrzeby identyfikacji z grupą rówieśniczą, buntu i sprzeciwiania się dorosłym;
- specyficzna niezgrabność ruchowa, nienaturalna koordynacja ruchów podczas biegania i chodzenia, unikanie aktywności fizycznej i zadań manualnych;
- zaburzenia integracji sensorycznej (zbyt wysoka bądź wprost przeciwnie zbyt niska wrażliwość na niektóre bodźce);
- ograniczone zainteresowania i aktywności, uporczywe zainteresowanie określoną dziedziną wiedzy, skłonność do prowadzenia jednostronnych rozmów na temat swoich specyficznych pasji;
- trudności z wychodzeniem poza schemat, akceptowaniem zmian oraz podejmowaniem inicjatywy, dążenie do funkcjonowania w uporządkowanym świecie;
- silne poczucie inności, które może prowadzić do obniżonego nastroju, agresji, frustracji, autoagresji, zaburzeń lękowych, stanów depresyjnych, zaburzeń odżywiania, tików nerwowych i innych zaburzeń o podłożu psychicznym.
Zapoznaj się: Zespół Aspergera a autyzm – jakie są różnice?
Gdzie szukać pomocy? – przykładowe Fundacje i Stowarzyszenia
• Polskie Towarzystwo Zespołu Aspergera
http://asperger.org.pl
kontakt: ptza@asperger.org.pl
• Fundacja SYNAPSIS dla dzieci i dorosłych z autyzmem
https://synapsis.org.pl
kontakt: poradnictwo@synapsis.org.pl
• ASPI Stowarzyszenie Pomocy Osobom z Zespołem Aspergera
http://www.stowarzyszenie-aspi.pl
kontakt: stowarzyszenie-aspi@wp.pl
• Stowarzyszenie Pomocy Dzieciom i Osobom Dorosłym z Zespołem Aspergera oraz Zaburzeniami Pokrewnymi "AS"
http://asperger.ehost.pl
kontakt: asperger.bielsko@wp.pl tel. 692-275-462
Występujący odmienny wzorzec budowania relacji z otoczeniem u dzieci w wieku dojrzewania nigdy nie powinien być bagatelizowany. Środowisko, w którym przebywa na co dzień dziecko, ma największy wpływ na rozpoznanie zespołu Aspergera. Diagnoza zaburzenia jest procesem bardzo skomplikowanym i nierzadko długotrwałym – w każdym wieku pacjenta. To wspólna praca i zaangażowanie specjalistów, rodziców i samego nastolatka.
Bibliografia
B. Panasiuk, A.A. Panasiuk, K. Panasiuk ,,Koncepcja diagnozy oraz terapii autyzmu i zaburzeń autystycznych’’, Gdańsk, 2018
G. Jastrzębowska ,,Zaburzenia neurorozwojowe. Zmiany w podejściu teoretycznym i diagnostycznym’’, Logopedia, 2019
