Obniżone libido w menopauzie – jak poprawić życie seksualne?

Spadek libido a menopauza

Seks po menopauzie nadal stanowi temat tabu, a same kobiety mają obawy przed rozmową o swojej seksualności. Dlaczego? Przede wszystkim wynika to z kultu młodości i społecznego przeświadczenia, że seks po 60. czy nawet już po 50. roku życia właściwie nie istnieje. Warto zdawać sobie sprawę z tego, że w rzeczywistości seks towarzyszy nam przez całe życie, a kobiety po menopauzie nadal odczuwają chęć na miłosne igraszki. 

Libido, inaczej popęd seksualny, natomiast jest kwestią indywidualną, złożoną nie tylko z czynników biologicznych, ale również z psychologicznych. Kobiety w czasie menopauzy często zgłaszają jego spadek, brak ogólnej ochoty na seks, a także problemy z osiągnięciem orgazmu. To właśnie wysoki poziom libido warunkuje m.in. uczucie podniecenia, chęci do podjęcia współżycia i innych aktywności seksualnych, nawilżenie pochwy. Samo pobudzenie seksualne, określane jako podniecenie, to reakcja nerwowo-naczyniowa, które również związana jest z naszym stanem zdrowia, a także z wiekiem – podlega zmianom zwłaszcza w wyniku starzenia się organizmu.

Wahania hormonalne, zmiany fizjologiczne, czynniki psychologiczne

Duży wpływ na popęd seksualny mają kobiece hormony – zwłaszcza estrogeny. W okresie menopauzy znacząco spada ich produkcja (przyjmuje się, że nawet o 75%), dlatego też obserwuje się słabnące zainteresowanie seksem.

Na spadek libido w okresie menopauzalnym wpływają również czynniki psychologiczne. Wahania hormonalne często prowadzą do przyrostu masy ciała – tkanka tłuszczowa zazwyczaj gromadzi się w okolicach brzucha. Zmiany, do których dochodzi w ciele, sprawiają, że kobiety tracą pewność siebie, poczucie własnej wartości, atrakcyjności, popadają w kompleksy. Nieodpowiedni stan emocjonalny sprawia, że potrzeba współżycia i bliskości z partnerem może – ale nie musi – zanikać.

Obniżenie popędu płciowego może być związane z charakterystycznymi objawami okresu okołomenopauzalnego, czyli z: uderzeniami gorąca, rozdrażnieniem i wahaniami nastrojów, z bezsennością. Należy podkreślić, że po menopauzie kobiecy organizm przyzwyczaja się do niskiego poziomu hormonów płciowych, dlatego też popęd seksualny może naturalnie powrócić.

Na obniżenie kobiecego libido w okresie menopauzalnym wpływa również stosowanie niewłaściwie zbilansowanej diety oraz przyjmowanie niektórych leków.

Dodatkowo na obniżenie libido wpływają: niektóre choroby (np. cukrzyca, otyłość, schorzenia układu sercowo-naczyniowego), przyjmowane leki (zwłaszcza antydepresanty i preparaty obniżające ciśnienie tętnicze krwi), stosowanie źle zbilansowanej diety, sięganie po alkohol, palenie papierosów.

Pamiętajmy o tym, że zarówno zmiany fizjologiczne, jak i reakcje psychologiczne są kwestią indywidualną. Seksuolodzy i ginekolodzy zwracają jednak uwagę na to, że spadek libido dotyka około 90% kobiet w czasie i po menopauzie, natomiast obniżenie aktywności seksualnej dotyczy ponad 80% kobiet. Towarzyszący ból w czasie stosunków seksualnych odczuwa 40% badanych.

Menopauza a zmiany w kobiecym ciele

Wspomniany wyżej spadek poziomu estrogenów skutkuje tak zwanymi zmianami zanikowymi narządów rodnych. Wahania gospodarki hormonalnej powodują m.in.: spadek fizjologicznej flory bakteryjnej pochwy, zanikanie błony śluzowej pochwy, skrócenie i zwężenie kanału pochwy.

Obniżenie poziomu kobiecych hormonów estrogenowych determinuje zmiany również w obrębie układu moczowego, które prowadzą do wysiłkowego nietrzymania moczu. Po menopauzie można zaobserwować: zmniejszenie grubości błony śluzowej w obrębie cewki moczowej, spadek kolagenu, zmiany zanikowe w tkankach podporowych.

Menopauza powiązana jest również z obniżeniem przepływu krwi w naczyniach pochwowych. Prowadzi to do zmniejszonego ukrwienia w obrębie pochwy, co determinuje zaburzenia procesu jej zwilżania. Z kolei poprzez brak nawilżenia kobiety odczuwają ból w czasie stosunków seksualnych.

W okresie mopauzy dochodzi do zmniejszonego ukrwienia kobiecych narządów płciowych, a także do zaburzeń procesu zwilżania pochwy oraz do zmiany jej pH.

Kolejna zmiana w obrębie pochwy, powiązana z menopauzą, to zanikanie czynności hormonalnej jajników. To z kolei bezpośrednio wpływa na zmianę pH pochwy z poziomu 4,0 na od 6,0 do 8,0. Wzrost pH wynika z zaburzeń dojrzewania komórek powierzchniowych pochwy, które niezbędne są do rozwoju pałeczek kwasu mlekowego i utrzymania prawidłowego środowiska, czyli kwaśnego pH w pochwie. Warto wspomnieć, że zbyt mała ilość pałeczek kwasu mlekowego wiąże się z infekcjami narządów rodnych i ze zwiększoną podatnością na stany zapalne – pałeczki kwasu mlekowego stymulują układ odpornościowy i hamują rozwój bakterii chorobotwórczych. 

Jak poprawić życie seksualne po menopauzie?

Obniżonego libido i objawów związanych z suchością w obrębie pochwy czy z bólem podczas stosunku seksualnego nie powinno się lekceważyć. Przede wszystkim warto skonsultować się z lekarzem, który może zlecić hormonalną terapię zastępczą lub suplementy uzupełniające niedobory estrogenu. W niektórych przypadkach konieczna może być współpraca z psychologiem lub z psychiatrą – zwłaszcza jeżeli menopauzie towarzyszą napady lęku, nadmierny niepokój czy zaburzenia depresyjne.

Zmiana diety i stosowanie ziół

Warto skupić się zwłaszcza na wyrównaniu poziomu kobiecych hormonów. Wówczas złagodzimy typowe dolegliwości, takie jak wahania nastrojów, uderzenia gorąca czy zaburzenia snu. Podnosząc poziom estrogenów, pozytywnie wpłyniemy również na libido. Zwróćmy uwagę zwłaszcza na naturalne sposoby, czyli na zmianę dotychczasowej diety oraz stosowanie ziołowych naparów. Do jadłospisu powinno się włączyć żywność zawierającą tak zwane fitoestrogeny – związki pochodzenia roślinnego, których cząsteczki chemiczne zbliżone są do budowy kobiecych estrogenów. 

Wśród źródeł fitoestrogenów wymienia się:

• soję (kiełki soi, tofu, olej sojowy, mleko sojowe, jogurty sojowe),
• fasolę,
• ciecierzycę,
• groch,
• soczewicę,
• bób,
• brokuły,
• szpinak,
• fasolę szparagową,
• dynię,
• daktyle,
• brzoskwinie,
• maliny,
• czereśnie,
• truskawki,
• suszone morele,
• siemię lniane,
• kiełki słonecznika,
• orzechy nerkowca,
• orzechy laskowe,
• pistacje,
• migdały.

Przyjrzyjmy się również starym nawykom żywieniowym, a zwłaszcza temu, czy jemy regularnie co 3-4 godziny, czy wybieramy mniejsze porcje żywieniowe, czy stronimy od smażenia na głębokim tłuszczu. Dla dobra naszego zdrowia warto wyeliminować źródła węglowodanów prostych, czyli słodycze i wszelkiego rodzaju wyroby cukiernicze, dosładzane soki, napoje gazowane. Unikajmy produktów o wysokim stopniu przetworzenia, fast-foodów, gotowych dań w proszku lub w słoikach.

Na równowagę w gospodarce hormonalnej wpływają również ziołowe napary. Do ziół zwiększających poziom estrogenów, a także łagodzących objawy menopauzy, należą:

• korzeń maca,
• niepokalanek,
• pluskwica groniasta,
• czerwona koniczyna,
• lukrecja,
• damiana,
• dzięgiel chiński (dong quai).

Regularna aktywność fizyczna

Regularne uprawianie sportu nie tylko pozytywnie wpłynie na kondycję naszego organizmu i redukcję nadprogramowych kilogramów masy ciała. Aktywność fizyczna pomoże nam w redukcji lęków, napięcia nerwowego i stresu, a także dobroczynnie wpłynie na nastrój – podczas ruchu dochodzi do wytwarzania endorfin, czyli hormonów szczęścia.

Pamiętajmy o tym, aby dostosować rodzaj aktywności oraz częstotliwość do własnego stanu zdrowia. Jeżeli do tej pory nie miało się kontaktu ze sportem, to wystarczy, że poświęcimy minimum 30 minut dziennie na spacer lub na wycieczkę rowerową.

Stosowanie lubrykantów i żeli nawilżających

Uczucie suchości w obrębie pochwy oraz ból podczas stosunków seksualnych możemy złagodzić poprzez stosowanie lubrykantów. Żele nawilżające bezpośrednio nie wpłyną na podniesienie poziomu libido, ale sprawią, że aktywności seksualne przestaną być źródeł dyskomfortu.

Lekarz może nam zalecić również dopochwowe żele nawilżające, które możemy stosować nie tylko przed podjęciem stosunku. W aptekach dostępne są dopochwowe preparaty estrogenowe, które nie tylko poprawiają nawilżenie w obrębie pochwy, ale również stymulują odbudowę nabłonka, zwiększają ukrwienie narządów płciowych oraz ich wrażliwość na dotyk.

Pielęgnacja okolic intymnych

Tak jak wspomnieliśmy wyżej, w czasie menopauzy zmienia się pH pochwy. Wówczas odnotowuje się nadmierny wzrost bakterii i grzybów, pojawiają się stany zapalne, uczucie swędzenia, pieczenia oraz ogólny dyskomfort, który nie sprzyja podejmowaniu aktywności seksualnej. Warto zwrócić uwagę na codzienną pielęgnację miejsc intymnych. Na rynku dostępne są m.in. żele do higieny intymnej czy chusteczki nawilżające zawierające w swoim składzie kwas mlekowy. Pałeczki kwasu mlekowego przede wszystkim chronią okolice intymne przed działaniem bakterii oraz pomagają w utrzymaniu kwaśnego pH pochwy.

Ćwiczenie mięśni Kegla

Osłabienie mięśni Kegla, czyli mięśni dna miednicy, może wynikać z przebytych porodów oraz ze zmian hormonalnych, do których dochodzi w czasie menopauzy. Mięśnie związane są z naszą satysfakcją seksualną, a także z krępującym problemem nietrzymania moczu. Aby temu zaradzić, warto wzmacniać mięśnie Kegla, wykonując proste ćwiczenia polegające na ich spinaniu oraz rozluźnianiu. Dobrym pomysłem jest również zakup kulek dopochwowych, zwanych kulkami gejszy, które pomogą poprawić kondycję mięśni pochwy oraz wzmocnią dno miednicy.

Wprowadzenie gry wstępnej

Zwłaszcza w okresie okołomenopauzalnym warto poświęcić więcej uwagi na grę wstępną. Pomoże nam ona zbudować odpowiednią atmosferę, pobudzi ciało, a także pozytywnie wpłynie na bliskość i relacje partnerskie. Najważniejsze jest jednak, aby zaakceptować zmiany, do których dochodzi w kobiecym ciele i na nowo otworzyć się na doznania seksualne.

 

 

Bibliografia

S. Bakalczuk, G. Bakalczuk, G. Jakiel, Menopauza a zaburzenia seksualne kobiet, Seksuologia Polska, 2005 (dostęp online) https://journals.viamedica.pl/seksuologia_polska/article/viewFile/33629/24672

M. Stec M. Stec, N. Studzińska, Menopauza a problemy seksualne kobiet, European Journal of Medical Technologies, 2014 (dostęp online) http://www.medical-technologies.eu/upload/menopauza_a_problemy_seksualne_kobiet_-_stec.pdf

V. Skrzypulec, A. Drosdzol, R. Kowalczyk, K. Nowosielski, A. Walaszek, B. Piela, W. Rozmus-Warcholińska, Problemy seksualne kobiet w okresie klimakterium w praktyce klinicznej, Przegląd Menopauzalny, 2004

J. E. Buster, Seks a pięćdziesięciolatka: jak na nowo czerpać satysfakcję, Ginekologia po dyplomie, 2012 (dostęp online) https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/012/906/original/70-80.pdf?1472121880

Z. Lew-Starowicz, Seksualność w okresie menopauzy. Przewodnik Lekarza, 2000

M. Łukasiewicz, Z. Lew-Starowicz, Orgazm a menopauza w życiu kobiety, Przegląd Menopauzalny, 2008