Choć niektóre kobiety świadomie decydują się na ciążę w dojrzałym wieku, większość pań po 45. roku życia nie planuje potomstwa. Cykle miesiączkowe bywają wtedy nieregularne i tylko niektóre są owulacyjne. Oznacza to, że zajście w ciąże jest trudniejsze, ale nie jest niemożliwe. Dlatego nie warto rezygnować z antykoncepcji bez konsultacji z lekarzem, który może potwierdzić ustanie płodności. Kobieta, która planuje mieć jeszcze dzieci, również powinna omówić szansę na poczęcie i ryzyko z tym związane z ginekologiem.
Menopauza, premenopauza, klimakterium – czy to to samo?
W medycynie mianem menopauzy określa się ostatnią miesiączkę. Jeśli po okresie krwawienia nie pojawi się ono przez kolejnych 12 miesięcy, uznaje się, że kobieta przeszła menopauzę.
Czas zmian hormonalnych, który do niej prowadzi, nazywany jest premenopauzą lub klimakterium. Może rozpocząć się nawet na 10 lat przed ostatnim okresem, ale jego objawy dla wielu kobiet mogą być początkowo niezauważalne. Dopiero 4-5 lat przed menopauzą (i jeszcze około roku po niej) kobiety zauważają u siebie symptomy tego, że się zbliża. W tym czasie obserwować będą:
-
nieregularne cykle miesiączkowe,
-
suchość pochwy,
-
zaburzenia termoregulacji,
-
drażliwość, wahania nastrojów, spadek libido.
Jeśli objawy przekwitania są dla kobiety dokuczliwe, może zdecydować się na hormonalną terapię zastępczą, która je złagodzi albo całkowicie wyeliminuje.
Zapoznaj się: Obniżone libido w menopauzie – jak poprawić życie seksualne?
Płodność kobiet po 45. roku życia
Kobieta, u której rozpoczęło się klimakterium, nadal może zajść w ciążę. Choć jej cykle są w większości bezowulacyjne i prawdopodobieństwo, że dojdzie do zapłodnienia, jest nieduże, nie powinna rezygnować z antykoncepcji, jeśli nie planuje dziecka.
W czasie premenopauzy zdarza się, że kobieta przez 2-3 miesiące nie miesiączkuje. Jednak na tej podstawie nie może zakładać, że owulacja u niej całkowicie wygasła. Czasem efektem tego myślenia staje się późne macierzyństwo, które, choć może być piękne i wyjątkowe, wiąże się z ryzykiem medycznym dla kobiety i dziecka.
Przeczytaj: Dni płodne – jak je obliczyć? Objawy, śluz, fazy cyklu miesiączkowego
Badania hormonalne szacujące płodność po 45. roku życia
Dzięki badaniom hormonalnym można ocenić rezerwę jajnikową u kobiety, czyli to, jaki jest jej potencjał rozrodczy. Te panie, które chcą zdecydować się na dojrzałe macierzyństwo, najczęściej kierowane są przez lekarza na badania hormonów AMH oraz FSH.
Poziom AMH spada u kobiet w okresie klimakterium. Z kolei stężenie FSH jest wtedy podwyższone. Ginekolodzy zalecają czasem pacjentkom zbadanie tego drugiego, by potwierdzić wystąpienie menopauzy. Świadczyć będzie o niej wynik powyżej 20mlU/I.
Takie badania można wykonać samodzielnie w wielu laboratoriach. Należy jednak pamiętać, by wynik interpretować podczas wizyty lekarskiej.
Zobacz: Dni płodne a płeć dziecka – czy da się zaplanować płeć?
Przebieg ciąży w okresie premenopauzy
W czasie premenopauzy funkcje jajników powoli wygasają. Liczba cykli owulacyjnych spada wtedy z 50% u kobiety w wieku 35 lat do 5% u kobiety 45-letniej.
Ciąża u kobiety dojrzałej obarczona jest jednak pewnym ryzykiem. W czasie ciąży po 45. roku życia częściej pojawiają się dolegliwości typu cukrzyca ciążowa oraz nadciśnienie. Z uwagi na komplikacje okołoporodowe sporo takich ciąż kończy się cesarskim cięciem.
Wiek matki (a także ojca) jest też istotnym czynnikiem wpływającym na możliwość wystąpienia wad genetycznych u dziecka.
Antykoncepcja w czasie klimakterium
Jeśli dotychczas kobieta stosowała jedynie naturalne metody antykoncepcji, musi liczyć się z tym, że podczas przekwitania obserwacja własnego organizmu może być utrudniona. Cykle miesiączkowe są wtedy zwykle dłuższe i nieregularne.
Dlatego zaleca się, by kobiety aktywne seksualnie stosowały inne metody antykoncepcji: tabletki, prezerwatywy lub wkładki domaciczne.
Przeczytaj: Czy preejakulat może zapłodnić? Preejakulat a ryzyko ciąży
Bibliografia:
H. Gadomska, M. Głuszak, M. Wielgoś: Prokreacja w wieku przedmenopauzalnym, „Przegląd Menopauzalny”, 2010, s. 84-86.
T. Pertyński, G. Stachowiak: Menopauza — fakty i kontrowersje, „Endokrynologia Polska”, 5/2006, s. 525-534.
A. Z. Steiner, Przewidywanie wieku wystąpienia menopauzy: hormonalne, rodzinne i miesiączkowe czynniki determinujące, „Ginekologia po dyplomie”, 11/2011, s. 63-66.
