Kolagen – czym jest?
Kolagen to białko, które buduje nasz organizm. Jest składnikiem: kości, chrząstek, ścięgien, tkanki łącznej, zębów, włosów i skóry, a nawet naczyń krwionośnych. Przyjmuje się, że kolagen stanowi 30% zawartości białka w ludzkim ciele oraz około 70% zawartości białka w chrząstce.
Kolagen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania całego organizmu, w tym do prawidłowej ruchomości stawów. Niestety, mimo że kolagen jest rozciągliwy i wytrzymały, to jego struktura może ulegać zmianom. Dzieje się tak na skutek czynników zewnętrznych: obciążeń mechanicznych kości i stawów, chorób, wahań gospodarki hormonalnej, promieniowania słonecznego (UV), ekstremalnie niskich lub wysokich temperatur powietrza. Zmiany w strukturze kolagenu widoczne są na naszej skórze – traci ona swoją jędrność i elastyczność, pojawiają się również zmarszczki – oraz wiążą się z bólem stawów, odwapnieniem i kruchością kości, a także z problemami z zakresem ruchowym.
Warto wiedzieć, że włókna kolagenowe zaczynają naturalnie zanikać od 25. roku życia – jest to związane z procesami starzenia się organizmu.
Kolagen w strukturze stawów
Stawy to ruchome połączenia szkieletu naszego ciała, które pozwalają nam na wykonywanie ruchów. Dzięki nim kości nie ocierają się o siebie i nie przemieszczają się. Kolagen stanowi budulec struktur stawowych, dzięki czemu determinuje produkcję mazi stawowej oraz odpowiada za elastyczność stawów. Przy odpowiedniej ilości kolagenu mamy pełen zakres ruchu stawu oraz nie odczuwamy bólu. Natomiast niedobory kolagenu mogą dotyczyć każdej osoby – bez względu na płeć, wiek czy choroby współwystępujące – i występują również u sportowców.
Jakie są przyczyny bólu stawów?
Ból stawów najczęściej wynika z nieprawidłowości w obrębie struktury stawów, ale również może być determinowany przez poważne problemy zdrowotne. Warto zasięgnąć porady lekarza specjalisty, jeżeli dolegliwościom bólowym towarzyszą m.in. obrzęki lub podwyższona temperatura ciała.
Wśród przyczyn bólu stawów można wymienić:
- zanikanie włókien kolagenowych i mazi stawowej,
- deformacje stawów wynikające ze starzenia się organizmu,
- siedzący tryb życia i zbyt małe ilości aktywności fizycznej,
- zbyt intensywne uprawianie sportu, wykonywanie ćwiczeń niedostosowanych do możliwości i wydolności organizmu,
- nadwaga i otyłość – nadmierna masa ciała dodatkowo obciąża stawy.
W przypadku nasilających się lub długotrwałych bólów stawów warto udać się do specjalisty. Leczenie stawów może obejmować fizjoterapię, farmakoterapię lub wymagać od nas zmiany stylu życia. Współcześnie osoby borykające się dolegliwościami w obrębach stawów wybierają również dodatkową suplementację w postaci preparatów zawierających kolagen.
Kolagen na stawy – jakie są jego rodzaje?
Na rynku dostępnych jest wiele preparatów zawierających w swoim składzie kolagen pochodzenia zwierzęcego, a także aminokwasy, glicynę, prolinę i hydroksyprolinę. Naturalnym budulcem chrząstki stawowej jest natomiast kolagen typu II.
Wśród kolagenów można wymienić: kolagen rybi, kolagen wieprzowy, kolagen bydlęcy. Za najbardziej skuteczny w leczeniu bólu stawów uchodzi kolagen rybi, inaczej kolagen morski, który zbliżony jest budową do kolagenu ludzkiego. Przenika on do tzw. głębokich warstw skóry i pobudza fibroblasty do produkcji naturalnego kolagenu. W porównaniu do kolagenów wieprzowych i bydlęcych kolagen morski ma rzadsze wiązania między włóknami kolagenowymi, co oznacza, że łatwiej się rozpuszcza. Preparat dostępny jest w formie suplementu diety – najlepiej stosować go między posiłkami, popijając dużą ilością wody. Istnieje również możliwość wykonania specjalistycznych zastrzyków kolagenowych.
Uwaga: Warto wiedzieć, że działanie kolagenu na stawy wspomaga obecność w preparacie witaminy C, kwasu hialuronowego czy glukozaminy. Substancje wykazują działanie antyoksydacyjne oraz poprawiają wchłanianie kolagenu.
Wybierając kolagen na stawy, możemy natrafić również na określenie kolagen liofilizowany. Co to oznacza? Liofilizacja to technologia otrzymywania kolagenu poprzez nieinwazyjny proces produkcji pozwalający na zachowanie pierwotnych właściwości białka. Preparaty zawierające kolagen liofilizowany będą cechować się lepszymi właściwościami i skutecznością, ale również wyższą ceną.
Sprawdź: Kolagen w ciąży – czy można go stosować?
Kolagen na stawy dla sportowców
Tak jak wspomnieliśmy, kolagen na stawy suplementowany jest również przez sportowców. Wynika to z tego, że osoby szczególnie aktywne fizycznie narażone są na biochemiczne obciążenia tkanki łącznej, które skutkują zużywaniem się chrząstek, ścięgien czy wiązadeł. Preparaty z kolagenem mogą więc zapobiegać powstawaniu nowych urazów, a także hamować rozwój zmian zwyrodnieniowych. Zalecane są zarówno profesjonalnym sportowcom, którzy nadmiernie przeciążają stawy, jak i osobom początkującym, które mogą stosować nieprawidłowe techniki ćwiczeń.
Jak długo stosować kolagen na stawy?
Przyjmuje się, że kuracja kolagenem powinna trwać przez okres od trzech do sześciu miesięcy.
Kolagen w diecie
Kolagen naturalny możemy również dostarczyć za pomocą diety kolagenowej. Jest on zawarty przede wszystkim w produktach pochodzenia zwierzęcego o dużej zawartości tłuszczów. Powinniśmy więc zwrócić uwagę na to, aby nie spożywać np. mięsnych galaretek czy kurzych łapek w nadmiarze. Dlaczego? Może to doprowadzić do wzrostu stężenia we krwi „złej” frakcji cholesterolu i trójglicerydów. To z kolei szkodliwie wpływa na układ krążenia.
Kolagen zawarty jest w:
- wieprzowinie,
- wołowinie,
- podrobach,
- rybach i ośmiornicach,
- żelatynie spożywczej,
- słodkich galaretkach,
- produktach mięsnych podawanych w galarecie,
- roślinach strączkowych,
- kiełkach pszenicy.
Stosowanie kolagenu na stawy – jakie są skutki uboczne?
Kolagen dostępny w suplementach diety może również powodować skutki uboczne. Są one powiązane z nadwrażliwością organizmu na składniki zawarte w preparatach, a także z przyjmowaniem nadmiernych ilości kolagenu.
Wśród skutków ubocznych związanych z nadmiernym przyjmowaniem kolagenu wymienia się:
- bóle mięśni,
- ogólne osłabienie organizmu,
- reakcje alergiczne,
- nieprzyjemny posmak w ustach,
- kwaśny oddech,
- występowanie zaparć.
Bibliografia
T. Mitek, Ł. Nagraba, J. Radzimowski, J. Deszczyński, Skuteczność dwóch terapii metodą iniekcji dostawowych u pacjentów leczonych z powodu choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego. Kolagen vs kwas hialuronowy, Chirurgia Narządów Ruchu i Ortopedia Polska, 2016
A. Zuchowski, A. Nowicka-Zuchowska, Kolagen – rola w organizmie i skutki niedoboru, Lek w Polsce, 2019 (dostęp online) https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/17816/Kolagen.pdf?sequence=1&isAllowed=y
W. Tomaszewski, A. Paradowska, Analiza skuteczności terapeutycznej wybranych typów kolagenu w profilaktyce i leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów, Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja, 2017 (dostęp online) http://www.ortopedia.com.pl/api/files/view/206294.pdf
