Bulimia u dzieci – jak pomóc, jak rozpoznać?

Bulimia u dzieci – jak rozpoznać? 

Bulimia charakteryzuje się występowaniem epizodów niekontrolowanego objadania się, po których następują agresywne próby pozbycia się z żołądka przyjętych wcześniej treści – poprzez wywoływania wymiotów lub stosowanie środków przeczyszczających i moczopędnych.

Aby rozpoznać bulimię u dziecka, należy dokładnie obserwować jego relację z jedzeniem oraz podejmowane w tym zakresie działania. Dzieci chore na bulimię najczęściej zupełnie tracą kontrolę nad procesem jedzenia. Charakterystyczne jest dla nich również występowanie niechęci lub nawet obrzydzenia do własnej osoby, niska samoocena, duże poczucia wstydu w związku z wywoływaniem wymiotów i brak kontroli nad swoimi zachowaniami w związku z przyjmowaniem pokarmów. 

Dzieci zmagające się z bulimią tracą kontrolę nad procesem jedzenia. Towarzyszy nim niska samoocena, poczucie wstydu, lęk i frustracja. 

Bulimia u dzieci często idzie w parze z wysokim poziomem lęku i frustracji. U dziecka z bulimią występować mogą także epizody depresyjne – niejednokrotnie powodują nawet występowanie myśli samobójczych. 

Aby jednak formalnie rozpoznać bulimię u dziecka, muszą zostać spełnione kryteria diagnostyczne według DSM-V lub ICD-10. 

Przeczytaj: Anoreksja bulimiczna – czym się objawia i jakie są jej skutki?

Kryteria diagnostyczne bulimii według ICD-10

Co najmniej dwa razy w tygodniu, przez okres trzech miesięcy, dziecko miewa napady objadania się, po których następuje: 

• prowokowanie wymiotów,
• stosowanie środków przeczyszczających,
• intensywne ćwiczenia fizyczne,
• głodówki.

Ponadto, dziecko zaczyna przywiązywać ogromną wagę do swojego ciała i wyglądu. 

Spełnienie powyższych kryteriów pozwala na diagnozę bulimii u dziecka. Oczywiście, procesem diagnozowania powinien zajmować się specjalista z dziedziny zdrowia psychicznego. 

Warto się do niego udać również wtedy, gdy zauważymy u swojego dziecka niepokojące sygnały ostrzegawcze, które mogą świadczyć o występowaniu bulimii lub zwiastować jej pojawienie się. 

Bulimia u dzieci – jakie są sygnały ostrzegawcze?

Bulimia u dzieci często jest przez długi czas niedostrzegana przez dorosłych. Wynika to m.in. z faktu, że osoby chore starają się za wszelką cenę ukryć swoją problematyczną relację z jedzeniem. Istotne jest więc, by opiekunowie znali sygnały ostrzegawcze bulimii i w razie ich zauważenia – jak najszybciej zareagowali odpowiednią pomocą.

Poniżej przedstawiamy listę sygnałów ostrzegawczych:

• dziecko miewa napady obżarstwa, których zupełnie nie kontroluje,
• dziecko próbuje prowokować wymioty i stosować środki przeczyszczające,
• dziecko bardzo intensywnie ćwiczy – często ponad swoje siły,
• dziecko jest przygnębione, sfrustrowane, zalęknione i zamknięte w sobie,
• dziecko wyraża się w negatywny sposób o sobie i swoim ciele,
• dziecko przykłada ogromną wagę do ilości spożywanych kalorii, kaloryczności poszczególnych potraw oraz deficytu kalorycznego,
• dziecko jest bardzo zainteresowane sposobami spalania kalorii i zrzucania wagi,
• dziecko w mediach społecznościowych obserwuje profile związane z odchudzaniem i aktywnością fizyczną,
• dziecko staje się drażliwe, impulsywne i często wybucha złością lub płaczem,
• dziecko stosuje głodówki i okresy restrykcyjnej diety,
• dziecko wyrzuca/chowa jedzenie i twierdzi, że je zjadło,
• dziecko nie chce spożywać posiłków wspólnie z rodziną,
• po posiłkach dziecko często zamyka się w łazience,
• w pokoju dziecka lub w domowej apteczce przechowywane są środki przeczyszczające.

Zapoznaj się: Anoreksja – czym się objawia, jak ją leczyć? Etapy wychodzenia z anoreksji

Bulimia u dzieci – jak pomóc?

Jak pomóc dziecku z bulimią? Oczywiście, najważniejsze jest zgłoszenie się na odpowiednie leczenie. Pamiętaj, by wybierać specjalistów zajmujących się zaburzeniami odżywiania u dzieci.

Poza tym skrupulatnie wypełniaj polecenia lekarza i traktuj poważnie chorobę swojego dziecka. Nie próbuj wymuszać na nim „normalnego zachowania”, nie próbuj stosować kar, nakazów i zakazów. Bulimia u Twojego dziecka jest zaburzeniem, nie zaś intencjonalnym działaniem, z którego tak po prostu może zrezygnować. 

Bądź przy swoim dziecku i wspieraj je na każdym kroku w mądry i skuteczny sposób. Bardzo pomoże Ci w tym psychoedukacja i stały kontakt z psychoterapeutą oraz lekarzem Twojego dziecka. Pamiętaj, by nie zwlekać z rozpoczęciem leczenia bulimii.

Jak leczyć bulimię u dziecka?

Leczenie bulimii u dziecka (podobnie zresztą, jak i u osoby dorosłej) powinno być kompleksowe i obejmować każdy obszar nieprawidłowego funkcjonowania, który pośrednio lub bezpośrednio wynika z tej choroby. 

Na leczenie bulimii składa się psychoterapia, psychoedukacja oraz praca z dietetykiem. W niektórych przypadkach może być konieczna również hospitalizacja. 

Na leczenie bulimii u dziecka składają się przede wszystkim oddziaływania terapeutyczne i psychoedukacyjne, a także intensywna praca z dietetykiem. Niekiedy konieczna staje się również hospitalizacja dziecka z bulimią, jeśli jego zdrowiu lub życiu zagraża realne niebezpieczeństwo.

Sprawdź: Empatia u dzieci – kiedy i jak się rozwija?

Psychoterapia poznawczo-behawioralna

Najczęściej wybieraną i polecaną terapią bulimii jest psychoterapia poznawczo-behawioralna. Skupia się ona na zmianie sposobu myślenia osoby chorej. Modyfikacja sposobu myślenia naturalnie wiąże się bowiem ze zmianami w sferze emocji i – w konsekwencji – zachowań pacjenta. 

Wśród metod psychoterapeutycznych wykorzystywanych w leczeniu bulimii można wymienić: pracę nad negatywnymi przekonaniami, restrukturyzację poznawczą, dialog sokratejski, eksperyment behawioralny.

    • Praca nad negatywnymi przekonaniami

Polega na stopniowym identyfikowaniu i modyfikowaniu negatywnych przekonań pacjenta na swój temat oraz na temat otaczających go ludzi i świata (np. jestem beznadziejny, jestem gruby, nikt mnie nie lub, wszyscy są lepsi ode mnie, dla wszystkich jestem obrzydliwy). 

    • Restrukturyzacja poznawcza

Restrukturyzacja poznawcza również ma na celu przede wszystkim modyfikację sposobu myślenia pacjenta. Dzięki tej metodzie możliwe jest sformułowanie myśli alternatywnych i bardziej racjonalnych od tych, które pojawiają się u osoby chorej.

    • Dialog sokratejski

Dialog sokratejski rozprawia się ze zniekształceniami poznawczymi pacjenta. Polega na specyficznym sposobie zadawania przez terapeutę pytań oraz podsumowywaniu odpowiedzi pacjenta. Dzięki tym zabiegom możliwe jest zbadanie automatycznych myśli, krzywdzących przekonań czy przyjmowanych przez pacjenta perspektyw. Dialog sokratejski pomaga pacjentowi w ogóle zauważyć pewne zależności i schematy w myśleniu, których na co dzień nawet nie zarejestrował.

    • Eksperyment behawioralny

Eksperyment behawioralny służy przede wszystkim temu, by ocenić słuszność i zasadność krzywdzących i błędnych przekonań pacjenta. Często z pomocą terapeuty można dojść do wniosku, że w wielu przypadkach sposób myślenia, czy pojawiające się myśli automatyczne nie mają zbyt wiele wspólnego z rzeczywistością.

Sprawdź: Anoreksja u dzieci – objawy, przyczyny, rozpoznanie 

Formy psychoterapii poznawczo-behawioralnej

Wśród form psychoterapii poznawczo-behawioralnej wymienia się psychoterapię indywidualną, grupową oraz rodzinną. 

    • Psychoterapia indywidualna lub grupowa

Podczas indywidualnej psychoterapii poznawczo-behawioralnej dziecko z bulimią ma możliwość budowania realistycznych i racjonalnych przekonań na temat własnej osoby. Jednocześnie identyfikuje krzywdzące opinie na temat własnego ciała i wyglądu. Budowane jest solidne poczucie własnej wartości. 

Mali pacjenci mogą w czasie psychoterapii nie tylko rozprawić się ze swoimi nieprawidłowymi wzorcami i schematami zachowań, ale również popracować nad innymi, równie istotnymi kwestiami, które mają istotny wpływ na zdrowienie z bulimii. Należą do nich m.in. nawiązywanie i podtrzymywanie relacji interpersonalnych, umiejętność zaspokajania własnych potrzeb emocjonalnych oraz zdrowy obraz własnego ciała. Osiągnąć to można zarówno na psychoterapii indywidualnej, jak i również na psychoterapii grupowej. 

Wartością dodaną tej ostatniej formy pracy terapeutycznej będzie zdobycie i zbudowanie silnej sieci wsparcia społecznego. Niestety, dzieci z bulimią często czują się osamotnione i nierozumiane. Psychoterapia grupowa jest w takim przypadku dobrym wyborem. 

    • Psychoterapia rodzinna 

Leczenie bulimii u dziecka niekiedy opiera się także na terapii rodzinnej. Wtedy udział w niej biorą również rodzice lub opiekunowie dziecka i wspólnie pracują nad swoimi relacjami, komunikacją, schematami zachowań itd. Pamiętajmy bowiem, że rodzina to pierwsza i najważniejsza grupa społeczna, do której należy dziecko. Wiele trudności natury psychologicznej dzieci bierze się z nieefektywnego funkcjonowania jego środowiska rodzinnego.

Często zdarza się, że praca nad problemami, z którymi boryka się rodzina, jest konieczne w efektywnym leczeniu bulimii u jednego z jej członków. Uczęszczanie na psychoterapię rodzinną to więc istotny element leczenia żarłoczności psychicznej u dzieci. 

Sprawdź: ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej) – objawy u dzieci i dorosłych, leczenie

Psychoedukacja i praca z dietetykiem 

Spotkania i praca z dietetykiem dziecka chorego na bulimię ma na celu przede wszystkim naukę prawidłowych nawyków i schematów odżywiania się. Z pomocą dietetyka dziecko z bulimią może stopniowo wdrażać racjonalne zasady zdrowego odżywiania się do codziennego jadłospisu.

Ponadto, elementy psychoedukacyjne są w leczeniu bulimii niezwykle istotne. Osoba chora powinna wiedzieć, na czym polega jej choroba, skąd się bierze i jak można zapobiegać jej nawrotom. 

Psychoedukacja powinna jednak obejmować nie tylko dziecko z bulimią, ale również jej rodziców, opiekunów i ewentualnie – rodzeństwo (jeśli jest w odpowiednim do tego wieku). Warto pamiętać również o uzbrojeniu się w cierpliwość – leczenie bulimii u dziecka może trwać od kilku miesięcy do nawet kilku lat. 

Przeczyta: Bulimia a anoreksja – czym się różnią?

 

 

 

Bibliografia

M. W. Pilecki, Psychogenne uwarunkowania bulimii psychicznej, Przegląd lekarski 66, 1-2, 2009 (dostęp online) https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/272901/pilecki_psychogenne_uwarunkowania_bulimii_psychicznej_2009.pdf?sequence=1&isAllowed=y\

A. Górska, Bulimia i anoreksja – przyczyny, skutki i sposoby leczenia, Warmińsko-Mazurski Kwartalnik Naukowy, nr 4, 2014

S. Kryska, M. Grajek, K. Sobczyk, Czynniki rodzinne wpływające na kształtowanie nawyków żywieniowych dzieci, Pielęgniarstwo Polskie nr 2 (56), 2015 (dostęp online) http://www.pielegniarstwo.ump.edu.pl/uploads/2015/2/212_2_56_2015.pdf

B. Józefik, G. Iniewicz, Czynniki rodzinne jako czynniki ryzyka i mechanizmy podtrzymujące w anoreksji i bulimii psychicznej, Przegląd lekarski 61(11), 2004 (dostęp online) https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/273422/jozefik_iniewicz_czynniki_rodzinne_jako_czynniki_ryzyka_i_mechanizmy_podtrzymujace_2004.pdf?sequence=1&isAllowed=y

B. Ziółkowska, D. Mroczkowska, Bulimia od A do Z. Kompendium wiedzy dla rodziców, nauczycieli i wychowawców, Warszawa 2010