Czy dziecko może chorować na anoreksję?
Anoreksja (in. jadłowstręt psychiczny) to choroba, która zazwyczaj pojawia się w okresie dojrzewania oraz wcześniej dorosłości. Niestety, zapadają na nią coraz częściej dzieci poniżej 12. roku życia. Anoreksja bywa diagnozowana także… u niemowląt. Jak to możliwe?
Choć anoreksja jest zaburzeniem odżywiania, na które zapadają głównie kilkunastoletnie dziewczęta, granica tego wieku w ostatnich latach systematycznie się obniża – na jadłowstręt psychiczny cierpią już nawet 9-letnie dzieci. Równie szokujące jest występowanie tej choroby u niemowląt. Skąd bierze się anoreksja u dzieci poniżej drugiego roku życia?
Skąd się bierze anoreksja u bardzo małych dzieci?
Anoreksja niemowlęca różni się od jadłowstrętu psychicznego, który diagnozuje się u nastolatków i młodych dorosłych. Po pierwsze, anoreksja u niemowląt występuje niezwykle rzadko. Po drugie, ma ona niewiele wspólnego z potrzebą odchudzania się czy posiadania szczupłej sylwetki – jak dzieje się w przypadku dojrzewających dziewcząt i chłopców.
Anoreksja może występować również u niemowląt. Wśród jej przyczyn wymienia się m.in. nieprawidłowe relacje rodzinne.
Anoreksja u niemowlęcia ma swój początek w nieprawidłowej relacji na linii rodzic-dziecko. Przyczyn takiej sytuacji może być wiele. Należą do nich:
- nieprawidłowe podejście do rozszerzania diety niemowlaka,
- stosowanie nieprawidłowych metod karmienia dziecka,
- nadmierne przywiązywanie wagi do każdego posiłku,
- przewrażliwienie rodziców na tle jedzenia,
- karmienie dziecka na siłę i wbrew protestom,
- napięte relacje między rodzicami i konflikty rodzinne,
- poczucie zagrożenia lub osamotnienia w rodzinie.
Oczywiście, zanim przystąpimy do diagnozowania anoreksji u odmawiającego przyjmowania posiłków niemowlaka, należy wykluczyć inne, somatyczne przyczyny braku łaknienia. Pamiętajmy, że u tak małych dzieci, podobnie jak u dorosłych, wraz z postępem choroby następuje ogromne wyniszczenie organizmu – należy więc działać szybko.
Przeczytaj: Bulimia a anoreksja – czym się różnią?
Jak objawia się anoreksja u dzieci?
Tak jak wspomnieliśmy, anoreksja u niemowląt wygląda inaczej niż u osób dorosłych ze względu na brak objawów związanych z pragnieniem bycia szczupłym czy z dążeniem do wyimaginowanych ideałów piękna.
Niemowlę z anoreksją:
- odmawia przyjmowania posiłków,
- nie sygnalizuje uczucia głodu,
- nie interesuje się jedzeniem,
- traci na wadze i przestaje rosnąć,
- zaczyna doświadczać zaburzeń rozwojowych.
U starszych dzieci jadłowstręt psychiczny bardziej przypomina anoreksję, jaką znamy z programów, filmów i książek – z tą różnicą, że anoreksja u 8- czy 10-letniego dziecka czyni w jego rozwijającym się dopiero organizmie o wiele gorsze zniszczenia i szkody, niż u osoby dorosłej. Jedną z nich jest zahamowanie procesu dojrzewania.
Do objawów anoreksji u dziecka zaliczamy również:
- spadek masy ciała o co najmniej 15%,
- niższą temperaturę ciała i większą wrażliwość na zimno,
- suchą skórę, łamliwe włosy i paznokcie,
- meszek płodowy, czyli delikatne włoski na całym ciele,
- pogorszenie stanu szkliwa i dziąseł,
- zaburzenia elektrolitowe,
- niedociśnienie,
- częstsze złamania i infekcje,
- problemy z koncentracją i pamięcią.
Oczywiście, diagnozę jadłowstrętu psychicznego u dziecka może postawić jedynie specjalista. To ważne, by skorzystać z jego pomocy jak najwcześniej. Zastanawiasz się, kiedy pójść z dzieckiem do psychologa lub psychiatry i jak w porę zauważyć rozwijającą się anoreksję?
Przeczytaj: Anoreksja bulimiczna – czym się objawia i jakie są jej skutki?
Anoreksja u dzieci – lista sygnałów ostrzegawczych dla opiekunów
Poniżej przygotowaliśmy obszerną listę sygnałów ostrzegawczych. Ich wystąpienie może świadczyć o rozwijającym się jadłowstręcie lub o znajdowaniu się dziecka na prostej drodze ku tej chorobie.
Anoreksja u dzieci – niepokojące sygnały ostrzegawcze:
- wysoki samokrytycyzm,
- niskie poczucie własnej wartości,
- podejmowanie diety i interesowanie się sposobami na schudnięcie,
- rezygnowanie z różnych potraw ze względu na ich kaloryczność,
- częste ważenie się przez dziecko,
- krytykowanie swojego wyglądu,
- twierdzenie, że jest się za dużym i za grubym,
- unikanie jedzenia wspólnie posiłków,
- odmawianie jedzenia posiłków,
- chowanie lub wyrzucanie jedzenia,
- kłamstwa na temat ilości zjadanego jedzenia,
- agresja w odpowiedzi na namawianie do jedzenia,
- nadmierne zainteresowanie przygotowywaniem jedzenia,
- próby obliczania kaloryczności spożywanych posiłków,
- izolowanie się od rówieśników i rodziny,
- noszenie coraz luźniejszych i obszerniejszych ubrań.
Niestety, dzieci chore na anoreksję często potrafią bardzo długo ukrywać zarówno objawy jadłowstrętu, jak i jego skutki i konsekwencje dla organizmu. Otoczenie dziecka zazwyczaj zarzuca sobie zbyt późną interwencję. Niektórzy rodzice przypisują sobie także winę za rozwój anoreksji u dziecka – czy słusznie?
Jakie są przyczyny anoreksji u dzieci?
Przyczyny anoreksji u dzieci wciąż nie są do końca jasne. Ustalono, że na powstawanie i rozwój anoreksji u dzieci wpływają różnorodne czynniki: psychologiczne, społeczne oraz genetyczne.
Zauważono na przykład, że anoreksja częściej pojawia się u dzieci, które wykazują się dużym perfekcjonizmem i sumiennością. Jednocześnie, większą predyspozycję do zapadnięcia na anoreksję wykazują dzieci ze środowisk rodzinnych, w których występowały:
- różnego rodzaju dysfunkcje i zaniedbania,
- poczucie odrzucenia i bycia niepotrzebnym,
- wysokie wymagania i nierealistyczne oczekiwania względem dziecka.
Nie zapominajmy także o wspomnianych już przyczynach niemowlęcej anoreksji i trudnościach na linii rodzic-dziecko. Odgrywają one istotną rolę również w rozwoju anoreksji u starszych dzieci.
Na rozwój anoreksji u dzieci wpływają różnorodne czynniki, w tym: psychologiczne, społeczne i genetyczne.
Badania dowodzą, że na genezę anoreksji wpływ mają także uwarunkowania genetyczne – stwierdzono częstsze występowanie anoreksji u bliźniąt lub u dzieci, których matka borykała się z zaburzeniami odżywiania.
Nie bez znaczenia jest oczywiście także współczesny kult wychudzonej sylwetki. Dzieci mają coraz powszechniejszy dostęp do mediów społecznościowych, które promują chudość i odchudzanie się.
Ogromnie ważne w kontekście przyczyn anoreksji są także wyznawane przez rodziców dziecka wartości. Jeśli opierają oni swoją samoocenę i poczucie własnej wartości na wyglądzie, to ich dziecko z łatwością przejmie właśnie taki (niezwykle szkodliwy) sposób myślenia. Oczywiście, sprzyja on powstawaniu zaburzeń odżywiania.
Zapoznaj się: Bulimia – objawy, rodzaje, leczenie. Jak pomóc choremu?
Leczenie anoreksji u dzieci – na czym polega?
Leczenie anoreksji u dzieci jest procesem długotrwałym i wymagającym wiele pracy oraz cierpliwości. Dziecko powinno być przede wszystkim pod stałą opieką lekarza – w niektórych przypadkach konieczna staje się bowiem hospitalizacja.
Leczenie anoreksji u dzieci opiera się głównie na psychoterapii, psychoedukacji oraz na pracy z dietetykiem.
Leczenie anoreksji opiera się na intensywnej psychoterapii indywidualnej, psychoedukacji oraz pracy z dietetykiem. Niekiedy w leczenie anoreksji włączana jest także psychoterapia grupowa lub całościowa terapia systemowa rodziny.
Pamiętajmy, że niezwykle istotna w trakcie wychodzenia z anoreksji jest dla dziecka obecność najbliższych. Silna sieć wsparcia społecznego odgrywa w leczeniu znaczącą rolę i bardzo podnosi jego skuteczność.
Niestety, anoreksja jest chorobą, która ma tendencję do odnawiania się – zwłaszcza w sytuacji życiowego kryzysu. Warto więc również rozważyć prowadzenie leczenia podtrzymującego i wspierającego dziecko na dalszych etapach zdrowienia i prowadzenia satysfakcjonującego życia.
Zapoznaj się: Psychoterapia – od czego zacząć?
Bibliografia
A. Jasiówka, Zaburzenia odżywiania występujące u dzieci i młodzieży (dostęp online) https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/165682/jasiowka_zaburzenia_odzywiania_wystepujace_u_dzieci_i_mlodziezy_2013.pdf?sequence=1&isAllowed=y
M. Cichecka-Wilk, Anoreksja niemowlęca – kryteria rozpoznania, etiologia, sposoby leczenia, Studia Edukacyjne nr 60, 2021
J. Jośko, J. Kamecka-Krupa, Czynniki ryzyka anoreksji, Problemy Higieny i Epidemiologii, 88(3), 2007 (dostęp online) http://www.phie.pl/pdf/phe-2007/phe-2007-3-254.pdf
https://osrodkiterapii.pl/anoreksja-u-dzieci-przyczyny-i-objawy/
