Androgeny: normy, badanie, hiperandrogenizm, zespół Morrisa

Androgeny to grupa hormonów płciowych, do której należą: testosteron, androstendion, dihydrotestosteron oraz dehydroepiandrostendion (DHEA). Jakie są normy badania androgenów? Do czego prowadzi nieprawidłowe stężenie hormonów?

Androgeny – hormony płciowe

Androgeny w kobiecym organizmie są produkowane głównie przez nadnercza i częściowo przez jajniki. U mężczyzn hormony androgenowe wytwarzane są zwłaszcza przez komórki Leydiga, znajdujące się jądrach, oraz przez nadnercza.

Androgeny – funkcje

Hormony androgenowe związane są z rozwojem i kształtowaniem się męskich narządów płciowych oraz z wytwarzaniem cech płciowych. To one kształtują też męską sylwetkę, odpowiadają za niski ton głosu, proces powstawania plemników i popęd seksualny. U kobiet wpływają na libido, samopoczucie, wygląd skóry, a ich niedobór jest często powiązany z zespołem policystycznych jajników (PCOS).

Testosteron – odpowiada m.in. za: rozwój męskich narządów płciowych, produkcję spermy, utrzymanie funkcji seksualnych i libido, rozkład tkanki tłuszczowej, rozwój męskiego owłosienia.

Androstendion – u kobiet jest odpowiedzialny za powstawanie owłosienia łonowego i pachowego. W przypadku mężczyzn androstendion determinuje wczesny etap rozwoju narządów płciowych.

Dihydrotestosteron – odpowiedzialny jest za rozwój płci męskiej już w czasie życia płodowego, wpływa na wytwarzanie androgenów. Może osłabiać również mieszki włosowe, co prowadzi do wypadania włosów.

Dehydroepiandrostendion (DHEA) – wywiera wpływ na: testosteron i estrogeny – stymuluje ich produkcję, kondycję fizyczną, wspiera rozwój intelektualny. Jego poziom w ludzkim organizmie zmienia się w zależności od wieku – najwyższe stężenie hormonu występuje pomiędzy 20. a 30. rokiem życia.

Przeczytaj także: Żeńskie hormony – ich rodzaje, funkcje, profil hormonalny, profil tarczycowy

Androgeny – badanie

Badanie krwi żylnej w labolatorium — Do wykonania badania stężenia anrogenów pobierana jest surowica krwi żylnej

Badanie stężenia androgenów powinno się wykonywać na czczo w godzinach porannych. Od pacjenta pobierana jest surowica krwi żylnej.

Kobiety powinny przystępować do badania pomiędzy 3. a 10. dniem cyklu miesiączkowego, czyli w jego początkowej fazie.

Kobiety zażywające doustną antykoncepcję hormonalną powinny poinformować o tym laboranta. Antykoncepcja hormonalna wywiera wpływ na stężenie androgenów.

Uwaga: Przed badaniem należy wstrzymać się z wysiłkiem fizycznym.

Wskazania do wykonania badania poziomu androgenów to:

hirustyzm u kobiet (występowanie nadmiernego owłosienia w miejscach typowych dla owłosienia męskiego),
hipergonadyzm u mężczyzn,
zmniejszenie gruczołów piersiowych,
trądzik,
powiększenie łechtaczki,
problemy z erekcją,
zaburzenia miesiączkowania,
przedwczesne dojrzewanie u chłopców,
obniżenie głosu u kobiet,
łojotokowe zapalenie skóry,
łysienie typu męskiego,
problemy z płodnością,
spadek libido.

Sprawdź: Wysoki testosteron u kobiet – jakie są jego przyczyny i skutki?

Androgeny – normy

Testosteron:

kobiety 0,52-2,43 nmol/l (15-70 ng/dl)
mężczyźni 9,0-34,7 nmol/l (260-1000 ng/ml)

Wolny testosteron:

kobiety <29,5 pmol/l (<8,5 ng/l)
mężczyźni 174-792 pmol/l (50-210 ng/l)

Androstendion:

kobiety 0,49 – 1,31 ng/ml lub 1,4-9,4 nmol/l (40-270 ng/dl)
kobiety po menopauzie 0,187- 1,07 ng/ml
mężczyźni 0,28 – 1,52 ng/ml lub 2,8-9,8 nmol/l (80-280 ng/dl)

Dihydroepiandrostendion (DHEA):

kobiety 7-31 nmol/l (200-900 ng/dl)
mężczyźni 7-31 nmol/l (200-900 ng/dl)

Siarczan dihydroepiandrostendion (DHEA-S):

kobiety 2-10 µmol/l (75-370 µg/dl)
mężczyźni 3-12 µmol/l (110-470 µg/dl)

Uwaga: Normy stężenia poszczególny androgenów mogą się różnić od tych podanych powyżej w zależności od laboratorium, w którym wykonano badanie.

Androgeny – hiperandrogenizm

Hiperandrogenizm to nadmiar androgenów występujący u kobiet i mężczyzn. Hormony ulegają nadmiernej produkcji w nadnerczach, jądrach oraz jajnikach. Za nadmiar androgenów mogą być również odpowiedzialne leki – np. sterydy anaboliczne popularne wśród kulturystów.

U kobiet nadmiar androgenów najczęściej powiązany jest ze schorzeniami nadnerczy, schorzeniami w obrębie jajników oraz z menopauzą.

W leczeniu hiperandrogenizmu stosuje się antyandrogeny oraz doustne środki antykoncepcyjne. Istnieją również sposoby na obniżenie poziomu androgenów w sposób naturalny.

Androgeny – hiperandrogenizm: nadmiar androgenów u mężczyzn

Hiperandrogenizm u mężczyzn objawia się:

łysieniem androgenowym,
nadmiernym owłosieniem,
nadmiernym rozwojem mięśni,
obniżeniem tembru głosu.

Androgeny – hiperandrogenizm: nadmiar androgenów u kobiet

U kobiet nadmiar androgenów powiązany jest ze schorzeniami nadnerczy, schorzeniami w obrębie jajników oraz z menopauzą.

Schorzenia nadnerczy:

zespół Cushinga (prowadzący do nadciśnienia, cukrzycy, otyłości, zaburzeń gospodarki lipidowej),
wrodzony przerost nadnerczy,
guzy nowotworowe wytwarzające hormony (zlokalizowane w nadnerczach).

Schorzenia jajników:

guz wirylizujący jajnika (guz nowotworowy produkujący androgeny, w większości przypadków o charakterze złośliwym),
zespół policystycznych jajników,
hipertekoza (przerost komórek osłonki jajnika).

Objawy hiperandrogenizmu u kobiet:

nadmierna ilość owłosienia typu męskiego,
zmniejszenie piersi,
zmniejszenie macicy,
powiększenie łechtaczki,
obniżenie głosu,
trądzik i łojotok,
męska budowa ciała,
insulinooporność,
depresja i nadmierna agresja,
zaburzenia miesiączkowania,
przedwczesne dojrzewanie.

Androgeny – zespół niewrażliwości na androgeny: zespół Morrisa

Zespół niewrażliwości na androgeny określany jest również jako zespół Morrisa. Jest to wrodzone zaburzenie rozwoju płciowego. Osoby chorujące na zespół niewrażliwości na androgeny chromosomalnie przynależą do płci męskiej. W większości przypadków utożsamiają się z płcią żeńską.

Objawy zespołu Morrisa:

brak miesiączki,
brak wytwarzania spermy,
trwała niepłodność,
obecność jąder w jamie brzusznej lub w kanałach pachwinowych,
prawidłowo rozwinięte gruczoły piersiowe,
wykształcone wargi sromowe oraz łechtaczka,
brak prącia,
brak owłosienia łonowego i owłosienia pachowego.

Androgeny – zespół PADAM

Zespół PADAM występuje u mężczyzn i objawia się częściowym niedoborem androgenów. Przyczyną zespołu są zmiany biologiczne zachodzące w organizmie mężczyzny po 50. roku życia.

Wśród objawów zespołu PADAM wymienia się: