Pektyny – czy są zdrowe? W jakich produktach spożywczych występują?

Pektyny są mieszaniną węglowodanów występującą w ścianach komórkowych wielu roślin. Stanowią również jedną z frakcji błonnika. Mają zdolność do tworzenia żeli w kwaśnych warunkach i najbardziej widoczne są jako środek zestalający dżemy, powidła i galaretki. To nie jedyne ich pozytywne cechy – pektyny skutecznie odtruwają organizm, obniżają poziom cholesterolu we krwi, a nawet wiążą substancje radioaktywne.

Czerwone jabłka leżące na stole

Pektyny i ich działanie na zdrowie

Pektyny mogą znacząco poprawić stan zdrowia. Błonnik, który jest najczęściej pozyskiwany z jabłek albo skórek owoców cytrusowych wykazuje działanie:

  • obniżające poziom cholesterolu,
  • wpływające na ciśnienie krwi,
  • odtruwające,
  • redukujące obciążenie radioaktywne,
  • wspomagające odchudzanie,
  • regulujące trawienie (także przy chorobowych biegunkach i podrażnieniu jelit),
  • prebiotyczne – wpływające pozytywnie na florę jelitową. 

Czy pektyny to probiotyki?

Pektyny należą do polisacharydów, czyli wielocukrów, jednak nie są cukrem w potocznym znaczeniu. Te substancje nie rozkładają się tak jak cukry, ale niestrawione znajdują się w jelicie grubym. 

Pektyna jest błonnikiem należącym do rozpuszczalnych frakcji. Służy za pożywienie wielu pożytecznym bakteriom jelitowym. Działa prebiotycznie, wspomagając florę. 

Pektyna jest błonnikiem należącym do rozpuszczalnych frakcji. Służy za pożywienie wielu pożytecznym bakteriom jelitowym. Działa również prebiotycznie, wspomagając florę. Pożyteczne bakterie mogą metabolizować pektynę i czerpać z niej energię. Równocześnie powstają krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które służą jako źródło energii dla komórek błony śluzowej jelit. 

Pektyny – jakie są ich źródła w owocach?

Pomarańcze leżące w koszyku
Pektyny zawarte są w pomarańczach

Pektyna jest naturalnym składnikiem owoców. Występuje zwłaszcza w: jabłkach, gruszkach, pigwie, czarnej jagodzie, owocach kaki, róży oraz w cytrusach.
Z poniższych liczb wynika, że zawartość pektyny w miąższu owoców jest raczej niewielka, natomiast bez porównania więcej jest jej w skórkach. 

Zawartość pektyny w owocach:

  • jabłka – 1-1,5%,
  • skórki z jabłek – ok. 15%,
  • pigwa – 0,5%,
  • pomarańcze – 0,5-3,5%,
  • skórki z pomarańczy i cytryn – ok. 30%,
  • morele – 1%,
  • wiśnie – 0,4%,
  • marchew – 1,4%.

Czy pektyny obniżają poziom cholesterolu

Błonnik może obniżać poziom cholesterolu we krwi. Proces przebiega następująco – błonnik pokarmowy wiąże się z kwasami żółciowymi w jelicie, a potem jest wydalany. Organizm potrzebuje nowych kwasów żółciowych do trawienia tłuszczu, do których wytworzenia zużywany jest cholesterol, a to powoduje obniżenie jego poziomu. W momencie, gdy bakterie jelitowe rozkładają błonnik, tworzą się krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe, które mogą hamować powstawanie cholesterolu w wątrobie. 

Badania naukowe potwierdziły skuteczność obniżania cholesterolu u osób, które zażywały od 2 g do 10 g dziennie pektyny albo innego rozpuszczalnego w wodzie błonnika. Okazało się również, że pektyna jabłkowa obniża cholesterol skuteczniej (do 10%) niż pektyna cytrusowa (do 7%). 

Pektyny obniżają ciśnienie krwi

Rozpuszczalne w wodzie składniki błonnika, jak pektyny, które obniżają poziom cholesterolu, pozytywnie wpływają na układ sercowo-naczyniowy. Jest to zauważalne między innymi dzięki obniżaniu ciśnienia, co potwierdziły badania.

Pektyny pomagają przy odchudzaniu

Pektyny spowalniają opróżnianie żołądka, co przedłuża stan poczucia sytości, a na dodatek hamują trawienie tłuszczu i są skuteczną pomocą odchudzającą. W przeciwieństwie do wielu popularnych tabletek pektyna nie wykazuje żadnych negatywnych skutków ubocznych. Zamiast tego poprawia stan flory jelitowej, odtruwa organizm, reguluje poziom cholesterolu oraz obniża ciśnienie krwi. 

Pektyny spowalniają opróżnianie żołądka, co przedłuża stan poczucia sytości. Hamują trawienie tłuszczu, odtruwają organizm, regulują poziom cholesterolu oraz obniżają ciśnienie krwi. 

W badaniach prowadzonych w Los Angeles otyli uczestnicy otrzymywali do posiłku 15 g pektyny. Okazało się, że dzięki niej żołądek stawał się w połowie pusty po prawie dwóch godzinach, zaś bez pektyny trwało to tylko około 70 minut. Także badania armii USA wykazały, że dawka pektyny wynosząca zaledwie 5 g w soku pomarańczowym, dawała poczucie sytości przez cztery godziny. Nawet wtedy, gdy sok podawano rankiem, a więc po kilku nocnych godzinach bez posiłku. 

Warto pamiętać, że przy odchudzaniu nie należy opierać się tylko na jednej substancji, ale postępować według określonego planu opartego na wielu elementach: zdrowym odżywianiu, dużej ilości ruchu, ograniczeniu stresu, odpowiedniej kaloryczności potraw.

Pektyny pomagają przy biegunce

Jako rozpuszczający się w wodzie błonnik, pektyna jest również pomocna w procesie regulowania czynności trawiennych. Badania kliniczne prowadzone w Bangladeszu na grupie dzieci z chroniczną biegunką różnego pochodzenia wykazały, że dieta ryżowa z pektyną znacząco złagodziła objawy chorobowe już po trzech dniach. 

Pektyny na zespół jelita drażliwego oraz na poprawę stanu flory jelitowej
Podczas badań przeprowadzonych w Chinach na grupie osób z zespołem jelita drażliwego dawka 24 g pektyny podawana przez 6 tygodni w znaczący sposób pomogła poprawić stan flory jelitowej badanych. Pektyny działały jak prebiotyk i wzmacniały bifidobakterie w jelitach. W tym samym czasie ilość szkodliwych bakterii ulegała redukcji. Równocześnie badane osoby schudły, a podwyższony wskaźnik stanu zapalnego uległ obniżeniu. Uczeni radzą więc, aby pektynę włączyć do terapii dolegliwości jelitowych. 

Pektyny przeciwko nowotworom

W związku z możliwym działaniem pektyny na komórki nowotworowe, dostępne wyniki badań sugerują, że może mieć ona korzystny wpływ na leczenie w tym zakresie. W wielu badaniach stwierdzono hamujące działanie pektyny na różne rodzaje nowotworów, m.in.: prostaty, jelita grubego, czerniaka, wątroby, piersi, żołądka.   

Pektyny działają odtruwająco

Badania naukowe przeprowadzone w Chinach – na grupie dzieci przejawiających duże obciążenie ołowiem – wykazały, że pektyna cytrusowa może w znaczącym stopniu obniżyć stężenie ołowiu we krwi. 

Po 28 dniach kuracji obecność ołowiu we krwi skutecznie spadła i znacznie podniosła się w moczu. W ten sposób pektyna pomogła związać ołów i wydalić go z organizmu. Również rosyjskie badania – w tym wypadku na szczurach – wykazały, że podawanie pektyny spowodowało wzrost stężenia ołowiu w odchodach o ponad 45%.

Zapoznaj się: Czy można łączyć ogórka z pomidorem? Wyjaśniamy

Pektyny – ochrona przed promieniowaniem    

Pektyny mogą wiązać i pomagać wydalać nie tylko metale ciężkie, takie jak ołów, ale również cząsteczki radioaktywne – np. cezu. Przy pomocy pektyn można więc zredukować radioaktywne obciążenie organizmu. 

Kilkanaście lat po awarii reaktora jądrowego w Czarnobylu nadal na południu Białorusi nadal występuje podwyższone stężenie promieniotwórczego izotopu cezu. W ramach badań dzieciom wykazującym obciążenie promieniotwórcze przez 16 dni podawano pektynę jabłkową jako składnik diety. Pod koniec okresu badawczego okazało się, że nie tylko spadł poziom skażenia promieniotwórczego – od 28% do 39% – ale poprawiło się też ciśnienie krwi oraz przebieg EKG.
Kolejne badania kliniczne potwierdziły zdolność pektyny jabłkowej do wiązania radioaktywnego cezu i znaczącego obniżenia jego obecności w organizmie. W porównaniu z grupą kontrolną stwierdzono redukcję izotopu cezu o 62%. 

Pektyny – jak stosować?

Przy zażywaniu pektyny ważne jest, aby pić dużo płynów – zarówno w trakcie posiłku, jak i dodatkowo w ciągu dnia. Po małej łyżeczce pektyny należy wypić co najmniej 200 ml wody albo soku i za pół godziny kolejne 200 ml wody.

Przy zażywaniu pektyny ważne jest, aby pić dużo płynów – zarówno w trakcie posiłku, jak i dodatkowo w ciągu dnia. 

Zażywając tabletki lub kapsułki, należy kierować się wskazaniami producenta.
Pektyny nie należy zażywać do każdego posiłku – najlepiej ją stosować 1-2 razy dziennie.  

W przypadku detoksykacji warto ją zażywać na pusty żołądek.