Czym jest empatia?
Empatia to zdolność do współodczuwania emocji i uczuć innych ludzi. Jest to reakcja indywidualna, która często zależna jest od naszych prywatnych przeżyć i sytuacji, w których znaleźliśmy się w przeszłości. Wysoko rozwinięta empatia wskazuje również na poziom dojrzałości emocjonalnej. Z empatią powiązane są nie tylko odczuwane przez nas emocje, ale również mimika naszej twarzy, wykonywane gesty czy świadome lub nieświadome naśladowanie ruchów ciała rozmówcy.
Dzięki empatii jesteśmy w stanie nieść pomoc potrzebującym, stajemy się lepszymi przyjaciółmi, partnerami, rodzicami, pracownikami. Jesteśmy życzliwi, rzadziej angażujemy się w konflikty, unikamy również kłótni. Stajemy się lepszymi rozmówcami, ponieważ nie tylko słuchamy, ale także wczuwamy się w daną sytuację komunikacyjną. Jest nam również łatwiej budować silne relacje interpersonalne.
Kim jest altruista?
Altruista to osoba, której jednym z życiowych celów jest bezinteresowne niesienie pomocy innym ludziom. Osoba altruistyczna nie oczekuje w zamian żadnych przysług, zapłaty czy korzyści dla siebie samego. Najczęściej odznacza się optymistycznym podejściem do życia oraz jest realistą.
Badacze podkreślają, że współcześnie altruistyczne podejście do życia jest rzadkością. Owszem, w mediach często pokazywane są osoby, które niosą pomoc potrzebującym. Jednak ukazanie wizerunku np. w telewizji sprawia, że ich działalność nie jest już do końca bezinteresowna, ponieważ promują w mediach własną osobę.
Różnica pomiędzy empatią a altruizmem
Empatia to umiejętność współodczuwania emocji i uczuć innych ludzi oraz rozumienia ich jako własnych. Empatia jest również jednym z bodźców, które odpowiadają za bezinteresowną chęć niesienia pomocy, czyli za altruizm. Możemy więc stwierdzić, że bez wysoko rozwiniętej empatii nie jesteśmy w stanie stać się altruistami.
Tak naprawdę empatia i altruizm to dwa całkowicie odmienne pojęcia, które łączy jedynie to, że bez empatii nie istniałaby postawa altruistyczna. Altruizm przede wszystkim jest bezinteresowną troską o innych ludzi. Natomiast w definicji empatii nie znajdziemy tego kluczowego słowa – bezinteresowności.
Jakie są czynniki sprzyjające pomaganiu innym ludziom?
Do budowania podstaw empatycznych dochodzi w dzieciństwie. W dużym stopniu odpowiadają za to właściwe wzorce przedstawiane dziecku przez rodziców, najbliższych oraz przez nauczycieli przedszkolnych i szkolnych. Rozwój umiejętności współodczuwania to w rzeczywistości pierwszy krok do bycia altruistą.
Jednym z czynników determinujących zachowania empatyczne i altruistyczne jest nasze samopoczucie. Kiedy jesteśmy szczęśliwi i nie dręczą nas żadne lęki, stres czy problemy, wówczas chętniej i częściej udzielamy pomocy innym ludziom. Oczywiście, zależy to od naszego charakteru. Czasami pomoc nie jest bezinteresowna, ponieważ staje się możliwością do poprawy naszego złego samopoczucia.
Kolejny czynnik odnosi się wyłącznie do zachowań empatycznych, wykluczając altruizm. W społeczeństwie przyjęło się, że „dobro wraca”, dlatego też, w sytuacji, gdy udzielamy komuś pomocy, to podświadomie liczymy na to, że ta osoba w przyszłości pomoże nam – w ramach rewanżu. Oznacza to, że pomoc nie jest już bezinteresowna, czyli nie jest postawą altruistyczną.
Przyjmuje się również, że bardziej skłonni do niesienia pomocy są mieszkańcy wsi. Wynika to z tego, że do mieszkańców wielkomiejskich aglomeracji dociera zbyt dużo bodźców, przez to zanika ich wrażliwość i chęć do obserwacji otoczenia. Dodatkowo dochodzi do tzw. rozproszenia odpowiedzialności. Na przykład, gdy widzimy wypadek na ruchliwej ulicy, wówczas możemy kierować się zasadą „ktoś inny udzieli pomocy lepiej niż ja”.
Sprawdź: Ambiwertyk – kim jest i jakie są jego cechy?
Bibliografia
A. Białek, Sympatia, empatia, podejmowanie perspektywy, Psychoterapia, 2007 (dostęp online) https://www.researchgate.net/publication/299533809_Sympatia_empatia_podejmowanie_perspektywy
J. Bierówka, Egoizm i altruizm jako niesprzeczne motywy działań człowieka w świetle zasady wzajemności, Państwo i Społeczeństwo nr 2, 2009 (dostęp online) https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/25166/BIEROWKA_Egoizm_i_altruizm_jako_niesprzeczne_motywy_dzialan_2009.pdf?sequence=1&isAllowed=y
J. Poleszczuk, Altruizm a racjonalność zachowań społecznych, Warszawa 1998 (dostęp online) https://www.studiasocjologiczne.pl/img_upl/studia_socjologiczne_1998_nr3_s.93_126.pdf
https://forsal.pl/lifestyle/nauka/artykuly/7747540,dwa-oblicza-darczyncy-empatia-altruizm.html
