Depresja poporodowa – kiedy się zaczyna?
Depresja poporodowa może rozwinąć się zarówno krótko po urodzeniu dziecka, jak i nawet kilka miesięcy po tym wydarzeniu – zwykle jednak pierwsze objawy pojawiają się między 1. a 6. miesiącem życia dziecka. Depresja poporodowa może trwać wiele tygodni lub miesięcy, ale tym, co ją wyróżnia, to czas trwania min. 2 tygodnie.
Gdy depresja trwa krótko, wymaga wsparcia najbliższych – nie zawsze jest potrzebna wówczas specjalistyczna pomoc psychiatry czy psychologia. Gdy depresja się przedłuża, konieczne jest natomiast skorzystanie z takiej opieki.
Depresja poporodowa trwa minimum 2 tygodnie. Jej pierwsze objawy pojawiają się pomiędzy 1. a 6. miesiącem życia dziecka.
Nieleczona depresja może minąć samoistnie, ale jak zaznaczają badacze z Uniwersytetu Gdańskiego, dochodzi do tego zaledwie w 50% przypadków. U części kobiet depresja może przyjąć formę dystymii i wówczas obserwuje się ją nawet kilka lat po urodzeniu dziecka.
Jak objawia się depresja poporodowa?
Depresję poporodową łatwo pomylić z przygnębieniem – przez co jest często bagatelizowana, zwłaszcza przez starsze pokolenie, które powtarza młodym mamom, że dawniej kobiety miały znacznie gorzej niż dzisiaj, więc te nie powinny narzekać. Tego typu stwierdzenia na pewno nie pomagają kobiecie, u której rozwija się depresja po porodzie – wsparcie rodziny i akceptacja przez nią choroby matki jest kluczowe dla sukcesu leczenia. Rodzina powinna ponadto pozostać czujna i bacznie obserwować kobietę po porodzie, aby móc szybko rozpoznać chorobę.
Wśród klinicznych cech depresji poporodowej wyróżnia się objawy, takie jak: niska samoocena, przedłużające się przygnębienie, zaburzenia apetytu, bezsenność, wyczerpanie, napięcie, brak energii do zajmowania się dzieckiem lub domem, nadmierny strach o zdrowie dziecka lub obojętność wobec niego.
Wśród objawów depresji poporodowej wymienia się: niską samoocenę, przygnębienie, zaburzenia apetytu, bezsenność, napięcie nerwowe, brak energii do opieki nad dzieckiem, nadmierny strach lub obojętność wobec dziecka.
Istotne jest jednak odróżnienie depresji poporodowej od tzw. baby blues, który dotyka aż 75% kobiet po porodzie. Jest to stan labilności emocjonalnej, obniżonego nastroju, smutku i zmęczenia po porodzie. Pojawia się kilka dni po tym wydarzeniu – zwykle 3-5 dni od narodzin dziecka. Baby blues różni się od depresji poporodowej tym, że utrzymuje się maksymalnie 2 tygodnie. Nie wymaga leczenia, ale konieczne jest wsparcie rodziny, ponieważ stanowi ryzyko rozwoju depresji w późniejszym czasie.
Dlaczego kobieta zapada na depresję po porodzie?
Statystyki pokazują, że depresja poporodowa dotyka dużej części kobiet, które urodziły dziecko – 15., a nawet 20%. Dlaczego tak się dzieje? Wbrew powszechnemu przekonaniu depresji nie wywołują zmiany hormonalne po porodzie, ale następujące czynniki:
- brak wsparcia ze strony najbliższych (zwłaszcza partnera i rodziny),
- zmiana roli życiowej kobiety (z dnia na dzień musi ona przyjąć rolę matki),
- ogromny stres podczas porodu (według skali stresu poród jest jednym z najbardziej obciążających psychicznie i emocjonalnie wydarzeń w życiu człowieka), często przechodzący nawet w traumę,
- wzięcie pod opiekę niemowlaka, który jest od kobiety całkowicie zależny, co jest kolejnym powodem do stresu,
- traumatyczne przeżycia w niedalekiej przeszłości (np. ciąża zagrożona lub śmierć kogoś bliskiego).
Czy można uniknąć depresji poporodowej?
Można zmniejszyć ryzyko wystąpienia depresji poporodowej, ale nie ma pewności, że jej unikniemy. Młoda mama powinna przede wszystkim porzucić myślenie, że musi dać radę i wejść w nową rolę jako perfekcyjny rodzic. Pierwsze tygodnie po porodzie są trudne, zarówno pod względem fizycznym, jak i emocjonalnym. Istotne jest, aby osoby bliskie wspierały świeżo upieczoną mamę, przynosząc raz na jakiś czas obiad czy pomagając w obowiązkach domowych. Kobieta powinna ponadto zadbać o chwilę dla siebie – umawiając się np. po zakończonym połogu (trwa on przez 6-8 tygodni po porodzie) do fryzjera lub kosmetyczki nawet na mały zabieg.
Ryzyko rozwoju depresji po porodzie można obniżyć, także będąc w ciąży, poprzez unikanie stresujących sytuacji czy dużych zmian, takich jak przeprowadzka lub zmiana pracy.
Jak wyleczyć depresję po urodzeniu dziecka?
Jeśli kobieta ma objawy depresji po porodzie (obniżony nastrój utrzymuje się ponad 2 tygodnie), powinna jak najszybciej zgłosić się do psychologa. Najważniejsza jest świadomość, że mamy do czynienia z depresją oraz szybkie jej wykrycie. To ważne, aby działać niezwłocznie, gdyż depresja może mieć poważne skutki zarówno dla młodej mamy, jak i jej dziecka – są badania, że depresja rodzica zaburza rozwój dziecka.
Terapia trwa zwykle 8-12 tygodni, natomiast leczenie podtrzymujące 6-24 miesięcy. W przypadku depresji poporodowej wskazana jest ponadto psychoterapia. Ogromną rolę w leczeniu depresji odgrywa rodzina, zwłaszcza partner, który powinien okazywać zrozumienie i wspierać kobietę przez cały czas.
Bibliografia
Rymaszewska J. i wsp., Zaburzenia psychiczne okołoporodowe – epidemiologia, etiologia, leczenie. Ginekol Pol. 2005, 76, 322-330.
Michalak-Witkowska E., „Przystanek Mama” – wyniki badań w ramach programu profilaktyki depresji poporodowej, Uniwersytet Gdański 2021.
